راز خوشمزه‌ای که گوریل‌ها را به قارچ‌های کمیاب می‌کشاند: کشف جدید دانشمندان
آیا می‌دانستید گوریل‌ها هم ذائقه خاص خود را دارند و برای یافتن یک خوراکی لذیذ دست به هر کاری می‌زنند؟ دانشمندان اخیراً کشف کرده‌اند که گوریل‌های ساکن جنگل‌های آفریقا علاقه ویژه‌ای به نوعی قارچ دنبلان کمیاب دارند و این کشف، پرده از رازهای جدیدی در مورد رژیم غذایی و فرهنگ این موجودات دوست‌داشتنی برداشته است. در ادامه با جزئیات این یافته شگفت‌انگیز همراه ما باشید.
داستان از کجا شروع شد؟
گاستون آبه‌آ، دستیار پژوهشی «انجمن حفاظت از حیات وحش» در پارک ملی نوآباله-اندوکی (Nouabalé-Ndoki) در کنگو، به خاطر دارد که پدربزرگش همیشه به او می‌گفت گوریل‌های ساکن نزدیکی دهکده‌شان در شمال جمهوری کنگو، خاک را برای یافتن مورچه‌های خوشمزه حفر می‌کنند. آبه‌آ این توضیح را پذیرفته بود تا اینکه خودش از نزدیک این رفتار عجیب را مشاهده کرد و متوجه شد که با گفته‌های پدربزرگش و سایر افراد بومی باآکا (Ba’Aka) مطابقت ندارد.
آبه‌آ می‌گوید: «گوریل‌ها برگ‌ها را کنار می‌زدند و واقعاً خاک را می‌خراشیدند. این روش جستجوی مورچه نیست؛ شما فقط آن‌ها را برمی‌دارید.»
کنجکاوی شدید آبه‌آ باعث شد تا او و همکارانش برای چندین سال به بررسی این رفتار گوریل‌ها بپردازند. حاصل این تحقیقات در مجله علمی «پریمیتس» (Primates) منتشر شد و نگاهی نادر به رژیم غذایی و فرهنگ گوریل‌ها ارائه داد: این میمون‌های بزرگ در حال جستجوی قارچ دنبلان بودند!
راز خاک‌بازی گوریل‌ها فاش شد
پیش از این نیز محققان دیگر مشاهده کرده بودند که گوریل‌ها در نقاط مختلفی از کنگو، گابن و جمهوری آفریقای مرکزی خاک را می‌خراشند و تصور می‌کردند که این کار برای یافتن حشرات است. اما آبه‌آ و همکارانش با دنبال کردن چهار گروه از گوریل‌های اندوکی (Ndoki) برای سال‌ها، مستندسازی رفتارهای آن‌ها و جمع‌آوری نمونه‌هایی از اشیاء کوچک و گردی که گوریل‌ها از خاک خراشیده شده برمی‌داشتند و می‌خوردند، این ابهام را برطرف کردند.
تجزیه و تحلیل تاکسونومیک و مولکولی نشان داد که این لقمه‌های زیرزمینی، قارچ دنبلان گونه Elaphomyces labyrinthinus هستند که شبیه نسخه کوچک‌تری از دنبلان‌هایی است که انسان‌ها مصرف می‌کنند. جالب اینجاست که همه گروه‌های گوریل در این منطقه به طور منظم خاک را نمی‌خراشیدند، اما به نظر می‌رسید همه آن‌ها قادر به انجام این کار هستند. یک گوریل ماده پس از اینکه از گروهی که به ندرت به دنبال این قارچ‌ها می‌رفتند به گروهی که اغلب این کار را انجام می‌داد، منتقل شد، زمان صرف شده برای مصرف دنبلان را دو برابر کرد. این مشاهدات نشان می‌دهد که استراتژی‌های جستجوی دنبلان انعطاف‌پذیر هستند و ممکن است به صورت اجتماعی منتقل شوند تا اینکه به عوامل محیطی مرتبط باشند.
فرهنگ غذایی گوریل‌ها؛ متنوع‌تر از آنچه تصور می‌شد
مطالعات مربوط به فرهنگ در گوریل‌ها در مقایسه با سایر میمون‌های بزرگ کمتر انجام شده است. همچنین، نخستی‌شناسان (Primatologists) به طور سنتی عادات غذایی گوریل‌ها را کم‌اهمیت‌تر از شامپانزه‌ها و اورانگوتان‌ها می‌دانستند، زیرا آن‌ها رژیم غذایی متنوع‌تری دارند و از ابزار نیز استفاده می‌کنند. با این حال، مقاله جدید شواهدی ارائه می‌دهد مبنی بر اینکه رژیم غذایی گوریل‌ها «به طرز چشمگیری متنوع است و ممکن است ترجیحات فرهنگی برای غذاهای خاص در گروه‌های اجتماعی خاص وجود داشته باشد.» استیسی روزنبام (Stacy Rosenbaum)، انسان‌شناس زیستی در دانشگاه میشیگان، که در این مطالعه جدید شرکت نداشت، این نظر را تأیید می‌کند.
چرا گوریل‌ها دنبلان می‌خورند؟
دانشمندان هنوز نمی‌دانند چرا این خوراکی‌های کمیاب در فهرست غذایی گوریل‌ها قرار دارند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که دنبلان‌ها ممکن است خواص ضد میکروبی، آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی داشته باشند. روزنبام می‌گوید: «یک احتمال جالب و البته حدسی این است که آن‌ها ممکن است فواید دارویی داشته باشند.» یا شاید برخی از گوریل‌ها، مانند برخی از انسان‌ها، صرفاً طعم آن‌ها را دوست داشته باشند.
این کشف جدید نه تنها اطلاعات بیشتری در مورد عادات غذایی گوریل‌ها در اختیار ما قرار می‌دهد، بلکه نشان می‌دهد که فرهنگ در میان این موجودات باهوش تا چه اندازه می‌تواند پیچیده و متنوع باشد. شاید در آینده با بررسی‌های بیشتر، رازهای بیشتری از دنیای گوریل‌ها فاش شود.
