راز بقای دایناسورهای قطبی در تاریکی یخبندان: چگونه ۱۲۰ میلیون سال پیش زنده ماندند؟
آیا می‌دانستید که دایناسورها روزگاری در قطب زندگی می‌کردند؟ تصور کنید، ۱۲۰ میلیون سال پیش، جنوب استرالیا آن سرزمین آفتابی و معتدلی که امروز می‌شناسیم نبود. بلکه در داخل مدار قطبی قرار داشت، پوشیده از ماه‌ها تاریکی و بادهای یخی. اما در مواجهه با چنین شرایط سختی، حیات نه تنها ادامه یافت، بلکه شکوفا شد! تحقیقات جدیدی که در Australasian Journal of Palaeontology منتشر شده، تصویری شگفت‌انگیز از این دنیای دور را آشکار کرده و نشان می‌دهد که چگونه دایناسورهای قطبی توانستند از شرایط سخت آنچه که امروزه یکی از شدیدترین محیط‌های روی زمین به شمار می‌رود، جان سالم به در ببرند.
منظره‌ای قطبی که دایناسورها در آن شکوفا شدند
سرزمینی که امروزه به نام جنوب استرالیا می‌شناسیم، بخشی از یک ابر قاره بود که در دوره کرتاسه اولیه، قطب جنوب را نیز شامل می‌شد. در آن زمان، منطقه ای که امروز به نام ویکتوریا شناخته می‌شود، در ۸۰ درجه جنوبی خط استوا، در عمق مدار قطبی قرار داشت. با وجود دمای انجماد و دوره‌های طولانی تاریکی، انواع دایناسورها در آنجا زندگی می‌کردند و استخوان‌های فسیل‌شده‌ای از خود به جا گذاشتند که اسرار این اکوسیستم عجیب را فاش می‌کند.
از جمله دایناسورهایی که در آنجا رشد کردند، Ornithopods، گیاهخواران کوچکی با منقار و دندان‌هایی مناسب برای خوردن گیاهان، و Theropods، موجودات عمدتاً گوشتخوار بودند که بسیاری از آن‌ها پر داشتند. به گفته ورا کوراسیدیس، مدرس زمین‌شناسی محیطی در دانشگاه ملبورن و نویسنده همکار این مطالعه، «منطقه‌ای که امروزه ویکتوریا نام دارد، در داخل مدار قطبی، تا ۸۰ درجه جنوبی خط استوا قرار داشت و ماه‌ها در تاریکی فرو می‌رفت.»
بازسازی یک دنیای گمشده
دانشمندان مدت‌هاست که به مطالعه استخوان‌های فسیل‌شده دایناسورها در این منطقه مشغول هستند، اما رویکردی جدید، نوری بر محیطی که این موجودات در آن زندگی می‌کردند، می‌تاباند. با بررسی میکروسکوپی گرده‌ها و هاگ‌ها، محققان بازسازی کرده‌اند که پوشش گیاهی چگونه بوده است. در مجموع، نزدیک به ۳۰۰ نمونه از ۴۸ منطقه در امتداد سواحل ویکتوریا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که حیات گیاهی را از ۱۳۰ تا ۱۱۰ میلیون سال پیش نشان می‌داد.
مواد گیاهی، تصویری از یک جنگل پررونق و معتدل سرد ارائه می‌دهند. تاج جنگل از درختان مخروطی سر به فلک کشیده تشکیل شده بود، در حالی که زیرشاخه‌ها پر از گیاهان ابتدایی مانند سرخس‌های فلس‌دار، سرخس‌های دوشاخه و سایر گونه‌های اولیه سرخس بودند. رودخانه‌ها در سراسر چشم‌انداز جریان داشتند و به باروری محیط کمک می‌کردند، که از حیات گیاهی و جانوری حمایت می‌کرد.
ورود گیاهان گلدار
یکی از یافته‌های کلیدی این مطالعه، ظهور گیاهان گلدار در حدود ۱۱۳ میلیون سال پیش است. ظاهر ناگهانی آن‌ها نشان دهنده یک تغییر چشمگیر در اکوسیستم بود، زیرا گونه‌های گلدار جایگزین سرخس‌ها و سایر گیاهان زیرشاخه‌ای شدند که بر چشم‌انداز غالب بودند. این تغییر تأثیر قابل توجهی بر دایناسورهای گیاهخوار داشته و رژیم غذایی آن‌ها را تغییر داده است.
باربارا واگستاف، متخصص گرده و هاگ در دانشگاه ملبورن، در این مطالعه در کنار کوراسیدیس همکاری کرد. تحقیقات آن‌ها نشان می‌دهد که ظهور گیاهان گلدار با یک دگرگونی گسترده‌تر در ساختار جنگل همزمان بوده است. تا ۱۰۰ میلیون سال پیش، زیرشاخه‌های انبوه سرخس‌ها جای خود را به یک تاج پوشیده از درختان مخروطی با گیاهان گلدار و سرخس‌هایی دادند که اکنون کف جنگل را اشغال کرده‌اند.
این تغییر در پوشش گیاهی، یک روند جهانی گسترده‌تر را منعکس می‌کند، زیرا اقلیم سیاره گرم‌تر شده است. دانشمندان بر این باورند که گرمای افزایش یافته، همراه با سطوح بالای دی‌اکسید کربن در جو، امکان گسترش سریع گیاهان گلدار در سراسر جهان را فراهم کرده است.
