جنگ ترامپ و ماسک: آیا برنامه‌های فضایی آمریکا قربانی اختلافات می‌شوند؟
جنگ لفظی تند و زننده‌ای که بین رئیس جمهور سابق ایالات متحده، دونالد ترامپ، و مدیرعامل شرکت SpaceX، ایلان ماسک، درگرفته، می‌تواند پیامدهای عمیقی برای برنامه‌های فضایی غیرنظامی و نظامی این کشور داشته باشد. این درگیری که به طور عمده در شبکه‌های اجتماعی جریان دارد، نگرانی‌هایی را در مورد آینده همکاری‌های فضایی آمریکا و نقش شرکت‌های خصوصی در این حوزه ایجاد کرده است. لی بیلینگز این مقاله را نوشته و دین ویسر آن را ویرایش کرده است.
ریشه‌های اختلاف ترامپ و ماسک
این دو نفر، از زمانی که ایلان ماسک در ماه جولای از دونالد ترامپ حمایت کرد، متحدان صمیمی به نظر می‌رسیدند؛ حمایتی که به پیروزی انتخاباتی و دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ کمک کرد. اما در تاریخ ۲۸ می، ماسک اعلام کرد که از سمت رسمی خود در نظارت بر سرویس DOGE ایالات متحده کناره‌گیری می‌کند. در ۳۱ می نیز کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ، نامزدی جرد آیزاکمن، از نزدیکان ماسک، برای رهبری ناسا را پس گرفته است. پس از این اتفاقات، ماسک به طور ناگهانی به دولت ترامپ حمله کرد و قانون “یک لایحه بزرگ و زیبا” را که در حال حاضر در کنگره در جریان است، “یک عمل شنیع” خواند.
اوضاع از آنجا بدتر شد و این اختلاف به تهدید و توهین کشیده شد. در ۵ ژوئن، ترامپ در پلتفرم رسانه‌های اجتماعی خود، Truth Social، پیشنهاد کرد که می‌تواند قراردادهای دولت ایالات متحده با شرکت‌های ماسک، مانند SpaceX و Tesla را خاتمه دهد. کمتر از یک ساعت بعد، این درگیری ناگهان شخصی‌تر شد و ماسک در X (توییتر سابق)، پلتفرم رسانه‌های اجتماعی متعلق به خودش، بدون ارائه هیچ مدرکی، ترامپ را متهم کرد که در اسناد دولتی منتشرنشده مربوط به فعالیت‌های غیرقانونی جفری اپستین، مجرم جنسی محکوم‌شده، دست دارد.
تهدید توقف برنامه فضایی Dragon
ماسک در پست‌های بعدی، پیشنهاد استیضاح ترامپ را تایید کرد و به طور جداگانه، در یک پست حذف‌شده اعلام کرد که به دلیل تهدید رئیس جمهور، SpaceX “بلافاصله از رده خارج کردن فضاپیمای Dragon خود را آغاز خواهد کرد.” (حدود پنج ساعت پس از اظهارنظر مربوط به از رده خارج کردن، به نظر می‌رسید که خشم فروکش کرده و ماسک در پست دیگری در X این اظهارنظر را پس گرفت: “باشه، Dragon را از رده خارج نمی‌کنیم.”)
Dragon یک وسیله حیاتی برای پروازهای فضایی سرنشین‌دار ایالات متحده است. این فضاپیما، اصلی‌ترین راه انتقال فضانوردان ناسا به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) و بالعکس است و همچنین جزء مهمی از قراردادی بین ناسا و SpaceX برای خارج کردن ایمن ISS از مدار در سال ۲۰۳۱ محسوب می‌شود. اگر Dragon دیگر در دسترس نباشد، ناسا در کوتاه‌مدت باید به فضاپیماهای سایوز روسیه یا فضاپیمای Starliner بوئینگ که با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند، برای انتقال خدمه خود تکیه کند و برنامه‌های این آژانس فضایی برای خارج کردن ISS از مدار اساساً به نقطه اول بازمی‌گردد. به طور کلی‌تر، ناسا از موشک‌های SpaceX برای پرتاب بسیاری از مأموریت‌های علمی خود استفاده می‌کند و این شرکت قراردادی برای انتقال فضانوردان به سطح ماه و بازگرداندن آن‌ها به عنوان بخشی از مأموریت Artemis III این آژانس فضایی دارد.
تهدیدهای فراتر از Dragon
این مقابله به مثل ترامپ و ماسک همچنین احتمال مختل شدن سایر بخش‌های مرتبط با SpaceX در برنامه‌های فضایی ایالات متحده را افزایش می‌دهد؛ برنامه‌هایی که بسیاری از آن‌ها برای امنیت ملی حیاتی تلقی می‌شوند. به لطف موشک‌های قابل استفاده مجدد فالکون ۹ و فالکون هوی (Falcon Heavy) که با موفقیت چشمگیری روبه‌رو شده‌اند، این شرکت در حال حاضر اکثریت قریب به اتفاق پرتاب‌های فضایی برای وزارت دفاع ایالات متحده را فراهم می‌کند. همچنین، منظومه بیش از ۷۰۰۰ ماهواره ارتباطی Starlink متعلق به SpaceX، به طور حیاتی برای جنگنده‌ها در درگیری مداوم بین روسیه و اوکراین (متحد ایالات متحده) مهم شده است. SpaceX همچنین قراردادی برای ساخت یک منظومه عظیم از ماهواره‌های جاسوسی برای وزارت دفاع دارد و به عنوان یک نامزد اصلی برای پرتاب رهگیرهای فضایی که به عنوان بخشی از طرح دفاع موشکی “گنبد طلایی” ترامپ در نظر گرفته شده‌اند، در نظر گرفته می‌شود.
واکنش‌ها به این درگیری
در میان واکنش‌های فراوانی که به این نمایش آتشین در زمان واقعی نشان داده شد، یکی از افراطی‌ترین آن‌ها از سوی استیو بنن، مشاور سابق و بانفوذ ترامپ، بود که از رئیس‌جمهور خواست SpaceX را تصاحب و ملی کند. بنن در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز، بدون ارائه هیچ مدرکی، ماسک، شهروند تابعیت‌شده ایالات متحده، را متهم کرد که یک “بیگانه غیرقانونی” است و “باید فوراً از کشور اخراج شود.”
ناسا نیز به نوبه خود، تلاش کرد تا با انتشار یک بیانیه دقیق و سنجیده‌شده در اواخر بعدازظهر از سوی بتانی استیونز، دبیر مطبوعاتی این آژانس فضایی، خود را از این جنجال دور نگه دارد: “ناسا به اجرای دیدگاه رئیس جمهور برای آینده فضا ادامه خواهد داد. ما به همکاری با شرکای صنعتی خود برای اطمینان از دستیابی به اهداف رئیس جمهور در فضا ادامه خواهیم داد.”
واکنش بازار سهام نیز به نوعی دیگر قابل توجه بود. SpaceX یک شرکت سهامی عام نیست، اما شرکت خودروسازی برقی تسلا متعلق به ماسک، یک شرکت سهامی عام است و در پایان معاملات روز ۵ ژوئن، با افت شدید مواجه شد: قیمت سهام تسلا ۱۴ درصد کاهش یافت و این شرکت ۱۵۲ میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داد.
امروز، یک مکالمه تلفنی آتش‌بس که شایعه شده بود بین این دو مرد انجام شود، ظاهراً لغو شده است و گزارش شده است که ترامپ گفته قصد دارد تسلایی را که در ماه مارس به عنوان اقدامی برای حمایت از ماسک خریداری کرده بود، بفروشد. اما نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد این شکاف ممکن است ترمیم شود: ماسک هنوز اخراج نشده است، SpaceX تعطیل نشده است، قیمت سهام تسلا در حال بازگشت از ضررهای سنگین لحظه‌ای خود است و به نظر می‌رسد فضانوردان ناسا در حال حاضر در زمین یا در ISS سرگردان نخواهند شد.
با این وجود، کل این ماجرای کثیف و احتمال درگیری‌های بیشتر و آشفته بین ترامپ و ماسک که در انظار عمومی رخ می‌دهد، آسیب‌پذیری اساسی در قلب اتکای عمیق کشور به SpaceX برای دسترسی به فضا را برجسته می‌کند. برون‌سپاری بخش‌های عظیمی از برنامه‌های فضایی غیرنظامی و نظامی به یک شرکت خصوصی نوآور و مخرب که عملاً توسط یک فرد واحد کنترل می‌شود، قطعاً مزایایی دارد، اما خطرات زیادی نیز به همراه دارد.
