جنجال هدیه میلیونی قطر به ترامپ؛ زنگ خطر برای امنیت ملی آمریکا؟

هدیه مجلل دولت قطر به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، موجی از گمانه‌زنی‌ها و نگرانی‌ها را در واشنگتن برانگیخته است.۱ این هدیه گران‌بها، که جزئیات آن هنوز به طور کامل مشخص نیست، سوالاتی جدی در مورد تاثیر احتمالی آن بر امنیت ملی ایالات متحده و روابط خارجی این کشور مطرح کرده است. آیا این هدیه صرفاً یک ژست دیپلماتیک بوده، یا انگیزه‌های پنهانی در پس آن نهفته است؟ این موضوع، با توجه به سابقه روابط تجاری و سیاسی ترامپ با قطر، حساسیت‌های بسیاری را در میان کارشناسان و سیاستمداران برانگیخته است.

هدیه جنجالی قطر به ترامپ: هواپیمای لوکس یا کابوس امنیتی برای آمریکا؟

در اقدامی که بحث های گسترده ای را در محافل سیاسی و امنیتی ایالات متحده برانگیخته است، یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷-۸ لوکس به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار از سوی کشور قطر به عنوان هدیه به دولت آمریکا پیشنهاد شده است. این موضوع، به ویژه با اظهارات دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، مبنی بر تمجید از این اقدام و قصد استفاده از این هواپیما، به یک چالش امنیتی بالقوه از دیدگاه مقامات فعلی و سابق دفاعی، نظامی و اطلاعاتی آمریکا تبدیل شده است. در حالی که ترامپ این هدیه را نشانه ای از سخاوت قطر و فرصتی برای در اختیار داشتن یک هواپیمای جدیدتر می داند، کارشناسان امنیتی نسبت به پیامد های نادیده گرفتن پروتکل های حفاظتی هشدار می دهند.

استقبال ترامپ از هدیه قطری و چالش های پیش رو

دونالد ترامپ روز دوشنبه در اظهاراتی، از کشور قطر به خاطر هدیه دادن این جت لوکس و رایگان به دولت خود قدردانی کرد. او با بیان اینکه اگر این هدیه ۴۰۰ میلیون دلاری را نپذیرد، فردی ساده لوح تلقی خواهد شد، این اقدام قطر را حرکتی بزرگ و قابل توجه خواند. رئیس جمهور آمریکا همچنین خاطرنشان کرد که قصد دارد از این هواپیما برای “چند سال” استفاده کند، تا زمانی که دو هواپیمای جدید بوئینگ که با استاندارد های بسیار سختگیرانه نظامی برای استفاده به عنوان “ایر فورس وان” (هواپیمای ویژه رئیس جمهور آمریکا) در حال آماده سازی هستند، تکمیل و تحویل داده شوند.

با این حال، مقامات فعلی و سابق ارتش، وزارت دفاع و همچنین آژانس “سرویس مخفی” ایالات متحده، که مسئولیت حفاظت از رئیس جمهور را بر عهده دارد، دیدگاه متفاوتی دارند. آنها معتقدند که استفاده از این هواپیمای اهدایی توسط رئیس جمهور، مستلزم لغو یا نادیده گرفتن بسیاری از دستورالعمل ها و پروتکل های امنیتی موجود و بسیار ضروری خواهد بود. یک مقام کاخ سفید که نخواست نامش فاش شود، در این باره گفت که هنوز برای اظهار نظر دقیق درباره مدت زمان لازم برای ارتقا و آماده سازی هواپیمای قطری برای استفاده های رسمی، بسیار زود است. این مقام همچنین از ارائه تاریخ دقیق تحویل گرفتن این هواپیما توسط دولت ترامپ خودداری کرد، موضوعی که بر ابهامات موجود می افزاید.

نشانه هایی از آماده سازی هواپیما در تگزاس

سوابق و داده های مربوط به پرواز این جت قطری نشان می دهد که هواپیما حدود پنج هفته پیش به فرودگاه بین المللی سن آنتونیو در ایالت تگزاس منتقل شده است. این موضوع می تواند بیانگر آن باشد که مقدمات لازم برای ارتقا و تغییرات احتمالی در این هواپیما از پیش و در سکوت خبری در حال انجام بوده است. روزنامه معتبر “وال استریت ژورنال” برای اولین بار در ماه جاری گزارش داد که دونالد ترامپ، شرکت پیمانکار دفاعی “ال۳ هریس” (L۳Harris) را مامور کرده است تا عملیات مقاوم سازی و تجهیز هواپیمای قطری را در تاسیسات خود در تگزاس انجام دهد. پس از آن نیز، شبکه خبری “ای‌بی‌سی نیوز” روز یک شنبه در گزارشی اعلام کرد که این هواپیما به عنوان یک هدیه رسمی به دولت ترامپ منتقل خواهد شد.

جزئیات بیشتری از سفر این هواپیما نیز منتشر شده است. به گفته ایان پچنیک، سخنگوی سرویس ردیابی پرواز “فلایت‌رادار۲۴”، این جت دو طبقه بسیار مجلل که در ابتدا برای استفاده خانواده سلطنتی قطر خریداری و تجهیز شده بود، در تاریخ ۳۰ مارس شهر دوحه، پایتخت قطر را ترک کرده است. هواپیما پس از توقفی در فرودگاه شارل دوگل پاریس، در تاریخ ۲ آوریل در فرودگاه بین المللی بنگور در ایالت مِین (واقع در شمال شرقی ترین نقطه آمریکا) فرود آمده و سپس روز بعد، یعنی سوم آوریل، به مقصد نهایی خود در سن آنتونیو پرواز کرده است.

مقایسه با ایر فورس وان فعلی و تجملات داخلی

دونالد ترامپ روز دوشنبه در دفاع از تصمیم خود برای پذیرش این هدیه، تاکید کرد که جت اهدایی قطر، هواپیمایی بسیار جدیدتر و مدرن تر از هواپیما های فعلی است که برای استفاده رئیس جمهور در دسترس قرار دارند. هواپیما های کنونی ایر فورس وان، اگرچه به پیشرفته ترین تجهیزات دفاعی، قابلیت سوخت گیری در حین پرواز و سیستم های ارتباطی ایمن و رمزنگاری شده مجهز هستند، اما قدمت آن ها به دوران ریاست جمهوری جورج بوش پدر در دهه ۱۹۹۰ میلادی باز می گردد.

ترامپ در جمع خبرنگاران گفت: “می دانید، ما یک هواپیما داریم که نزدیک به ۴۰ سال از عمر آن می گذرد و اگر به آن نگاه کنید، در مقایسه با این هواپیمای جدید، حتی در یک سطح هم قرار نمی گیرند. به برخی از کشور های عربی و هواپیما هایی که آن ها در کنار هواپیمای ایالات متحده آمریکا پارک کرده اند نگاه کنید، انگار از یک سیاره دیگر آمده اند.”

بر اساس تصاویر منتشر شده از فضای داخلی این جت قطری توسط شرکت هوانوردی سوئیسی “AMAC Aerospace” که مسئولیت طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی آن را بر عهده داشته است، این هواپیما دارای امکانات فوق العاده لوکسی است. از جمله این امکانات می توان به دو حمام کامل و مجهز، نه سرویس بهداشتی مجزا، یک اتاق خواب اصلی بسیار بزرگ و یک اتاق خواب مهمان، چندین سالن استراحت و پذیرایی، یک دفتر کار خصوصی و مجهز، و صندلی های چرمی به رنگ های کرم و برنزه در هر دو طبقه هواپیما اشاره کرد.

کابوس مقاوم سازی: هزینه های میلیارد دلاری و زمان طولانی

با وجود تمام این تجملات و نو بودن نسبی هواپیما، مقامات فعلی و سابق آمریکایی با نگرانی عمیقی به این موضوع می نگرند. آن ها تاکید می کنند که عملیات مقاوم سازی این هواپیمای ۱۳ ساله برای رساندن آن به استاندارد های بسیار دقیق و الزامات امنیتی فوق العاده پیچیده ایر فورس وان کنونی، سال ها کار فنی و تخصصی زمان خواهد برد و هزینه ای بالغ بر میلیارد ها دلار در پی خواهد داشت. به گفته این کارشناسان، انجام چنین کاری و رساندن هواپیما به سطح آمادگی عملیاتی مورد نیاز برای رئیس جمهور آمریکا، پیش از پایان دوره احتمالی ریاست جمهوری ترامپ، تقریبا غیر ممکن خواهد بود.

مقام کاخ سفید که پیشتر به او اشاره شد، همچنین اظهار داشت که کشور قطر پیشنهاد اهدای یک هواپیما به وزارت دفاع ایالات متحده را نیز مطرح کرده است، اما این هدیه مشخصا توسط شخص ترامپ در جریان سفر این هفته او به منطقه پذیرفته نخواهد شد. دونالد ترامپ روز دوشنبه در اولین سفر خارجی بزرگ خود که شامل توقف هایی در عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی خواهد بود، عازم منطقه غرب آسیا شد. این اظهارات می تواند نشان دهنده وجود طرح های موازی یا ابهام در مورد نحوه و شرایط دقیق پذیرش این هدایا باشد.

الزامات منحصر به فرد ایر فورس وان

جت ویژه رئیس جمهور ایالات متحده، موسوم به ایر فورس وان، دارای مجموعه ای از الزامات امنیتی، ارتباطی و پشتیبانی عملیاتی است که در طبقه بندی بسیار محرمانه قرار دارند و پیاده سازی آن ها فوق العاده پر هزینه و از نظر فنی دست و پا گیر بوده است. یک مقام سابق آمریکایی که از نزدیک با عملیات های ایر فورس وان آشنایی کامل دارد، در این باره می گوید: “ایر فورس وان اساسا یک پست فرماندهی سیار و متحرک است که در برابر تهدیدات هسته ای نیز مقاوم سازی شده است. این هواپیما باید در سطوح مختلف و لایه های متعدد از قابلیت های امنیتی بی نظیری برخوردار باشد.” این مقام افزود که نیروی هوایی ایالات متحده مجبور خواهد بود هواپیمای قطری را که سال ها در خدمت کشور ها و افراد دیگری بوده است، تقریبا به طور کامل از نو طراحی و بازسازی کند تا بتواند آن را به استاندارد های لازم برساند. این فرآیند شامل بررسی دقیق تمامی اجزا و سیستم های هواپیما برای جلوگیری از هرگونه آسیب پذیری امنیتی است.

پاول اکلاف، که یک مامور سابق سرویس مخفی بوده و در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ به عنوان سرپرست تیم حفاظتی فعالیت می کرده است، نیز بر پیچیدگی های این موضوع تاکید دارد. او گفت که بازرسی های فوق العاده دقیق و موشکافانه ای پس از خروج تمام وسایل نقلیه مخصوص حمل و نقل ریاست جمهوری از خط تولید انجام می شود. وی تاکید کرد که اهدای یک هواپیما از سوی یک دولت خارجی، به طور قطع بررسی های دقیق تر و سختگیرانه تری را نیز طلب خواهد کرد.

فرانک کندال، یکی از اعضای سابق نیروی هوایی ایالات متحده، نیز به نگرانی های مربوط به حوزه ضد اطلاعات اشاره کرد. او گفت: “ما باید کاملا مطمئن شویم که هیچ فرد یا گروهی در این هواپیما ابزار های شنود یا جاسوسی (میکروب) کار نگذاشته باشد.” به گفته او، اما در نهایت این دونالد ترامپ است که می تواند از هر یک از این بررسی ها و الزامات ضروری صرف نظر کند. او فرمانده کل قوا است. تنها راهی که او می تواند در دوران تصدی خود با این هواپیما پرواز کند، این است که بسیاری از این الزامات امنیتی حیاتی را نادیده بگیرد، اقدامی که می تواند پیامد های جدی در پی داشته باشد.

سابقه آشنایی ترامپ با جت قطری و تاخیر در پروژه ایر فورس وان جدید

روزنامه واشنگتن پست در ادامه گزارش خود به نکته جالبی اشاره کرده است: دونالد ترامپ کمتر از یک ماه پس از مراسم تحلیف خود (در دوره اول ریاست جمهوری) سوار همین جت قطری شده است. این هواپیما در صبح روز ۱۵ فوریه (سال مربوطه ذکر نشده اما با توجه به متن، احتمالا ۲۰۱۷) از دوحه به فرودگاه بین المللی پالم بیچ در فلوریدا آورده شد، و در آن زمان، ترامپ که در مسیر خود برای بازی گلف در روز شنبه قرار داشت، بیش از یک ساعت از این هواپیما بازدید کرد. این سابقه آشنایی می تواند درک بهتری از علاقه فعلی او به این هواپیما ارائه دهد.

پذیرش احتمالی هواپیمای قطری از سوی ترامپ، پس از سال ها ناامیدی و تردید مقامات پنتاگون در مورد توانایی شرکت بوئینگ برای برآورده کردن برنامه های زمان بندی شده دولت ایالات متحده برای ساخت و تحویل هواپیمای بعدی ایر فورس وان صورت می گیرد. هفته گذشته، مقامات ارشد نیروی هوایی در جلسه ای با قانونگذاران کنگره اعلام کردند که شرکت بوئینگ اکنون پیش بینی می کند که دو فروند هواپیمای جدید ایر فورس وان که در ابتدا قرار بود در سال گذشته میلادی تحویل داده شوند، اکنون ممکن است تا سال ۲۰۲۷ نیز در دسترس قرار نگیرند. این تاخیر طولانی در حالی رخ می دهد که برخی پارامتر های امنیتی که در ابتدا بخشی از الزامات این پروژه عظیم بودند، بنا بر گزارش ها تسهیل شده و کاهش یافته اند.

سرنوشت جت قطری پس از دوران ترامپ

دونالد ترامپ روز دوشنبه همچنین اظهار داشت که پس از ترک دفتر ریاست جمهوری، از این جت قطری استفاده نخواهد کرد و قصد دارد آن را به کتابخانه ریاست جمهوری آینده خود منتقل کند. او با اشاره به موفقیت کتابخانه ریاست جمهوری رونالد ریگان که یک فروند هواپیمای ایر فورس وان از رده خارج شده (هواپیمایی که نزدیک به ۳۰ سال در زمان بازنشستگی توسط دولت مورد استفاده قرار گرفته بود) را به نمایش گذاشته است، خاطر نشان کرد که اضافه شدن این هواپیما می تواند به جذابیت و موفقیت بیشتر کتابخانه او نیز کمک کند. این اظهارات نشان می دهد که او حتی برای دوران پس از ریاست جمهوری نیز برنامه هایی برای این هدیه گران قیمت در سر دارد.