جان مرشایمر، یکی از شناختهشدهترین نظریهپردازان روابط بینالملل و استاد علوم سیاسی در دانشگاه شیکاگو، اخیراً در اظهاراتی جنجالی اعلام کرده است که دولت اسرائیل در دو نوبت تلاش کرده است تا ایالات متحده را به یک جنگ نظامی با ایران سوق دهد. این ادعا نشاندهندهی لایههای عمیقتری از منافع سیاسی و استراتژیک طرفین در منطقه خاورمیانه و همچنین چالشهای بینالمللی پیرامون روابط این دو کشور است.
مرشایمر در تحلیل خود به سابقه تاریخی و تحولات اخیر در روابط ایران و اسرائیل پرداخته و بر این نکته تأکید کرده است که اهداف راهبردی اسرائیل در خاورمیانه و نگرانیهای امنیتی این کشور از توانمندیهای هستهای و نظامی ایران، باعث شده است که تلآویو به دنبال عبور از مرزهای دیپلماتیک و فشار به واشنگتن باشد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که ایالات متحده به عنوان یکی از قدرتهای بزرگ جهان، همواره در سیاستگذاریهای خود به تهدیدات موجود در خاورمیانه توجه ویژهای داشته و در عین حال، حمایت از اسرائیل به عنوان یک alli به شکل مداوم در دستور کار قرار داشته است.
اولین تلاش اسرائیل برای کشاندن آمریکا به جنگ با ایران به اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی برمیگردد، که در آن زمان درگیریها و تنشها در خاورمیانه به اوج خود رسید. اسرائیل با ترس از نفوذ ایران و گسترش قدرت حزبالله لبنان، به دنبال ایجاد شرایطی بود که ایالات متحده را به مداخله نظامی در این کشور سوق دهد. این تلاشها هرچند با عدم استقبال جدی کاخ سفید مواجه شد، اما نشانگر ریشههای عمیق تنشهای میان این کشورها بود.
مرشایمر همچنین به تلاشهای اخیر اسرائیل در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۹ اشاره میکند. به طور خاص، در سال ۲۰۱۹، پس از تضعیف توافق هستهای میان ایران و کشورهای ۱+۵، تلآویو به شدت فشارها را بر واشنگتن افزایش داد. در این سال، مقامات اسرائیلی بارها بر خطرات ناشی از توان هستهای ایران تأکید کردند و تلاش کردند تا دولت ترامپ را به اقدامات نظامی قانع کنند. با این حال، باز هم این تلاشها با احتیاطهایی از سوی آمریکا رو به رو شد، چرا که احتمال جنگی جدید در خاورمیانه میتوانست منجر به پیامدهای غیرقابل پیشبینی و بحرانی شود.
مرشایمر در تحلیل خود به موضوعاتی از قبیل ملاحظات اخلاقی و انسانی نیز اشاره کرده و هشدار میدهد که جنگ جدید در خاورمیانه میتواند تبعاتی جدی برای امنیت جهانی به همراه داشته باشد. با توجه به تجربیات گذشته، جنگهای نظامی در این منطقه غالباً با تلفات انسانی فراوان و آسیب به زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی مواجه بودهاند. این موضوع میتواند به بحرانهای انسانی جدیدی منجر شود که تمامی کشورهای منطقه را تحت تأثیر قرار میدهد.
اسرائیل در حالی به دنبال ایجاد این تنشها و تلاشها است که ایران همواره بر حق خود برای توسعه برنامههای هستهای تأکید کرده و آنها را به منظور صلحآمیز بودن دانسته است. مقامات ایرانی از جمله رئیسجمهور و وزیر امور خارجه کشور مدام تأکید میکنند که کشورشان به هیچ وجه به دنبال ساخت سلاح هستهای نیست و تنها هدف آن توسعه انرژی هستهای صلحآمیز است.
در نهایت، اظهارات جان مرشایمر بهویژه در شرایط کنونی میتواند به درک عمیقتر رابطۀ قدرتها در خاورمیانه کمک کند. این روابط پیچیده و یکسویه همواره تحت تأثیر منافع سیاسی، نظامی و اقتصادی قرار دارند و در شرایط پیچیده کنونی، ضرورت گفتمان و دیپلماسی میان کشورهای منطقه و قدرتهای بزرگ جهانی نمایانتر از پیش به نظر میرسد. بیتردید، اقدامات آینده اسرائیل و ایران، همراه با رویکرد ایالات متحده، قادر است مسیر آینده خاورمیانه را به طور چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد.