تنشها میان دو کشور همسایه، هند و پاکستان، در سالهای اخیر به بالاترین حد خود رسیده است. این دو کشور که هر دو از کشورهایی با تاریخ طولانی و پیچیده هستند، به دلیل مسائل مرزی، تاریخی و مذهبی در حالت تنش دائمی به سر میبرند. در همین راستا، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، با ابراز نگرانی عمیق نسبت به اوضاع جاری، هشدار داده است که وقت آن فرا رسیده است که از لبه پرتگاه عقبنشینی کنیم و به دنبال راهی صلحآمیز برای حل و فصل اختلافات باشیم.
نخستین نکتهای که در این بحران باید به آن اشاره کرد، ریشههای تاریخی تنشها میان هند و پاکستان است. تقسیم شبهقاره هند در سال ۱۹۴۷ و ایجاد دو کشور مستقل، هند و پاکستان، به وقوع جنگها و درگیریهای مکرر منجر شده است. کشمیر، منطقه مورد مناقشه میان این دو کشور، سالهاست که کانون اصلی تنشها بوده و بر روابط دوجانبه اثر منفی گذاشته است. با هر حمله و درگیری، دامنه تنشها وسیعتر شده و سوالات بی پاسخ درباره آینده این منطقه و مردم آن، بیشتر مطرح میشود.
دبیرکل سازمان ملل متحد در بیانات خود تأکید کرده است که هیچ راه حلی از طریق نظامی نمیتواند به این بحران پایان دهد. او به جایگزینهای صلحآمیز اشاره کرده و بر لزوم گفتوگوی سازنده و تعامل مثبت میان دو طرف تأکید کرده است. با توجه به تاریخ پرتنش این دو کشور، چنین مسائلی نیازمند زمان، اراده سیاسی و همفکری با یکدیگر است. دبیرکل سازمان ملل، با تأکید بر اهمیت دیپلماسی، به جامعه جهانی یادآور شده است که آنها نیز باید در راستای تشویق دو کشور به گفتوگو و کاهش تنشها قدم بردارند.
پیشنهادهای دبیرکل سازمان ملل برای کاهش تنشها میتواند شامل موارد زیر باشد:
گفتوگوی مستقیم: برقراری کانالهای ارتباطی مستقیم میان مقامات دو کشور میتواند از بدفهمیها و سوءتفاهمها جلوگیری کند. این گفتوگو باید در فضایی غیررسمی و با هدف تقویت اعتماد و همکاری باشد.
مشارکت سازمانهای بینالمللی: سازمانهای بینالمللی میتوانند به عنوان میانجی میان دو کشور نقش ایفا کنند. این مشارکت میتواند شامل نظارت بر توافقات و تسهیل گفتگوهای صلحآمیز باشد.
حمایت از حل و فصل مسالمتآمیز اختلافات: دبیرکل سازمان ملل بر لزوم پایبندی به اصول بنیادین حقوق بشر و قوانین بینالمللی تأکید دارد. دو کشور باید به دیپلماسی بهعنوان ابزاری برای حل و فصل اختلافات خود نگاه کنند و از استفاده از زور خودداری نمایند.
تقویت اعتمادسازی: انجام اقدامات اعتمادساز، مانند کاهش نیروهای نظامی در مرزها و تبادل اطلاعات غیر نظامی، میتواند در کاهش تنشها مؤثر باشد. این اقدامات باید به گونهای برنامهریزی شوند که هر دو طرف احساس امنیت کنند.
تقویت روابط فرهنگی و اقتصادی: پاکستان و هند میتوانند از ظرفیت روابط فرهنگی و اقتصادی خود بهره ببرند. تقویت همکاریهای اقتصادی و فرهنگی میتواند به زمینهسازی برای نگاهی مثبتتر به یکدیگر منجر شود.
با توجه به بحران کنونی، وقت آن است که هر دو کشور بر اهمیت صلح و امنیت تأکید کرده و با درک واقعی چالشهای یکدیگر، برای یافتن راهکارهایی عادلانه و پایدار حرکت کنند. دبیرکل سازمان ملل بار دیگر بر این نکته تأکید کرده که این بحران نیازمند یک رویکرد همگاننگر و جامع است که شامل تمامی ابعاد زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تهیه شده باشد.
در نهایت، تنها از طریق گفتوگو، مدارا و احترام متقابل است که میتوان به آیندهای پایدار برای مردم هند و پاکستان دست یافت. نیازمند آنیم که این دو کشور به جای تمرکز بر اختلافات، بر نقاط قوت مشترک و منافع زیستمندی که دارند تأکید کنند و به سوی آیندهای روشن گام بردارند.