در راستای ارتقای کیفیت خدمات حمل و نقل عمومی و بهبود وضعیت ناوگان فرسوده، گامی مهم برداشته شد. بر اساس تصمیمات جدید، سه درصد از عوارض فروش بلیت اتوبوس‌های بین‌شهری به منظور نوسازی و بازسازی ناوگان اختصاص خواهد یافت. این اقدام که با هدف تأمین سفرهای ایمن و آسوده برای شهروندان صورت می‌گیرد، می‌تواند تحولی چشمگیر در وضعیت اتوبوسرانی کشور ایجاد کرده و زمینه‌ساز ورود خودروهای با کیفیت و استاندارد به چرخه حمل و نقل شود. تخصیص این منابع مالی، امیدها را برای نوسازی اساسی ناوگان و ارائه خدمات شایسته‌تر به مسافران افزایش داده است.
سرمایه گذاری در ایمنی و آسایش: ۳ درصد عوارض بلیت اتوبوس صرف نوسازی ناوگان می‌شود
در اقدامی مهم با هدف ارتقای کیفیت و ایمنی حمل و نقل عمومی جاده ای در ایران، رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اعلام کرد که تمامی درآمد حاصل از سه درصد عوارض نرخ بلیت اتوبوس های بین شهری، به طور کامل به نوسازی و بهسازی ناوگان فرسوده اتوبوسرانی کشور اختصاص خواهد یافت. این تصمیم استراتژیک، گامی بلند در جهت رفع یکی از چالش های اساسی بخش حمل و نقل مسافر و بهبود تجربه سفر برای میلیون ها ایرانی محسوب می شود.
مهندس رضا اکبری، که همزمان سمت معاونت وزیر راه و شهرسازی و ریاست این سازمان را بر عهده دارد، این خبر را در نشستی صمیمانه با نمایندگان تشکل های صنفی فعال در بخش حمل و نقل مسافر اعلام کرد. وی در این نشست بر عزم جدی سازمان برای ایجاد تحول در وضعیت ناوگان مسافربری تاکید کرد و از استقرار یک ستاد تخصصی با عنوان «ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل» در ساختار سازمان خبر داد. هدف از تشکیل این ستاد، برنامه ریزی دقیق، ایجاد هماهنگی بین بخشی و فراهم آوردن تمهیدات لازم برای تسریع و تسهیل فرآیند نوسازی ناوگان در سراسر کشور است.
فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی بین شهری یکی از دغدغه های جدی سال های اخیر بوده است. عمر بالای بسیاری از اتوبوس ها نه تنها موجب کاهش سطح ایمنی سفرها و افزایش احتمال بروز نقص فنی می شود، بلکه آسایش و راحتی مسافran را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر این، اتوبوس های قدیمی معمولا مصرف سوخت بالاتری دارند و آلایندگی بیشتری تولید می کنند که با اهداف کلان کشور در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی و حفاظت از محیط زیست در تضاد است. محدودیت های ناشی از تحریم ها نیز در سال های گذشته، ورود اتوبوس های جدید و تامین قطعات یدکی را با مشکلاتی مواجه کرده و روند نوسازی را کند ساخته بود.
حال، با تصمیم جدید سازمان راهداری، یک منبع مالی پایدار و مشخص برای غلبه بر این چالش ها تعریف شده است. بر اساس این طرح، از ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری، سه درصد به قیمت نهایی بلیت اتوبوس های بین شهری اضافه می شود. این مبلغ که بر مبنای پیچیده تر نفر-کیلومتر (یعنی متناسب با مسافت و تعداد مسافران) توسط شرکت های حمل و نقل مسافری محاسبه و از مسافران دریافت می گردد، مستقیما به حسابی جداگانه واریز خواهد شد. نکته کلیدی و امیدبخش این طرح، تاکید صریح مهندس اکبری بر این است که «تمام» این درآمد، بدون کم و کاست، صرفا و انحصارا برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی مسافری (اتوبوس ها) هزینه خواهد شد.
این اقدام، بخشی از یک برنامه جامع تر برای حمایت از نوسازی ناوگان است. رئیس سازمان راهداری در ادامه سخنان خود به تسهیلات بانکی که برای این منظور در نظر گرفته شده نیز اشاره کرد. وی یادآور شد: «در سال گذشته، سقف تسهیلات اعطایی به متقاضیانی که قصد نوسازی اتوبوس خود را داشتند، ۱۰ میلیارد تومان بود.» مهندس اکبری افزود: «یکی از برنامه های جدی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای برای سال جاری، تلاش برای افزایش قابل توجه سقف این تسهیلات در بخش حمل و نقل مسافر است تا انگیزه و توان مالی مالکان اتوبوس ها برای جایگزینی خودروهای فرسوده افزایش یابد.»
انتظار می رود منابع حاصل از عوارض ۳ درصدی بلیت، در کنار افزایش سقف تسهیلات بانکی، به شکل های مختلفی به فرآیند نوسازی کمک کند. این منابع می تواند صرف ارائه یارانه های مستقیم به خریداران اتوبوس های نو، کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی، حمایت از شرکت های اتوبوس ساز داخلی برای افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولات، و یا حتی ایجاد طرح های تشویقی برای اسقاط اتوبوس های بسیار فرسوده شود. مدیریت هوشمندانه این منابع توسط ستاد نوسازی ناوگان می تواند تحرکی جدی در این بخش ایجاد کند.
نوسازی ناوگان اتوبوسرانی مزایای متعددی را به همراه خواهد داشت. در وهله اول، ایمنی سفرها به طور چشمگیری افزایش می یابد، چرا که اتوبوس های جدید از استانداردهای ایمنی بالاتر، سیستم های ترمز پیشرفته تر و ساختار مستحکم تری برخوردارند. دوم، سطح آسایش و رضایتمندی مسافران با وجود امکاناتی نظیر صندلی های راحت تر، سیستم های تهویه مطبوع کارآمدتر و فضای داخلی مدرن تر، ارتقا پیدا می کند. سوم، کاهش مصرف سوخت و آلایندگی اتوبوس های نو، به نفع اقتصاد ملی و محیط زیست خواهد بود. چهارم، این طرح می تواند با تحریک تقاضا برای اتوبوس های ساخت داخل، به رونق تولید و اشتغال زایی در صنایع وابسته کمک کند.
اعلام این خبر در جمع تشکل های صنفی نشان دهنده تعامل و همفکری سازمان راهداری با فعالان این بخش است. شرکت های حمل و نقل مسافری که مسئولیت اجرای این طرح و جمع آوری عوارض را بر عهده دارند، خود نیز از نتایج نوسازی ناوگان منتفع خواهند شد، چرا که کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری و افزایش جذابیت سفر با اتوبوس برای مسافران، در نهایت به بهبود کسب و کار آنها کمک خواهد کرد.
در پایان، می توان گفت تصمیم به تخصیص عوارض ۳ درصدی بلیت به نوسازی ناوگان، یک راهکار عملی و هدفمند برای رفع یک مشکل دیرینه در سیستم حمل و نقل عمومی کشور است. اگرچه ممکن است این افزایش اندک قیمت بلیت در ابتدا برای مسافران محسوس باشد، اما منافع بلندمدت آن در قالب سفرهای ایمن تر، راحت تر و ناوگانی مدرن تر، توجیه کننده این اقدام خواهد بود و افق روشنی را برای آینده حمل و نقل جاده ای مسافری در ایران ترسیم می کند.
