در پی تحولات اخیر در عرصه دیپلماسی هستهای و نگرانیهای بینالمللی پیرامون برنامه هستهای ایران، دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین ایالات متحده، اظهارات جدیدی را مطرح کرده است. او در کنفرانس خبری اخیر خود اعلام کرد که دولت فعلی ایالات متحده هنوز تصمیم نهایی درباره وضعیت غنیسازی اورانیوم در ایران اتخاذ نکرده است و به زودی جزئیات بیشتری در این خصوص اعلام خواهد شد.
این اظهارات ترامپ در شرایطی بیان میشود که تنشها میان ایران و کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده به دلیل برنامه هستهای این کشور در حال افزایش است. ایران، که به دلیل برنامه هستهای خود تحت تحریمهای بینالمللی قرار دارد، همواره برحق خود جهت توسعه فناوریهای هستهای تأکید کرده است و مدعی است که این برنامه صرفاً برای مصارف صلحآمیز و تولید انرژی صورت میگیرد. اما، در مقابل، کشورهای غربی نگران هستند که برنامه هستهای ایران ممکن است به توسعه سلاحهای هستهای منجر شود.
ترامپ در این کنفرانس خاطرنشان کرد: «ما به دقت وضعیت را دنبال میکنیم و مسائل مربوط به غنیسازی اورانیوم باید با دقت و هوشیاری مورد بررسی قرار گیرد. هنوز هیچ تصمیمی در این زمینه اتخاذ نشده و به زودی مشخص خواهد شد که چه اقداماتی انجام خواهیم داد». این اظهارات در حالی مطرح میشود که مذاکرات هستهای در وین و دیگر نقاط جهان به کندی پیش میرود و گروههای مذاکرهکننده در تلاش هستند تا به توافقی جامع دست یابند.
از سوی دیگر، واکنش جمهوری اسلامی ایران به این اظهارات ترامپ قابل توجه است. مقامات ایرانی بارها تأکید کردهاند که برنامه هستهای این کشور قابل مذاکره نیست و تحریمها و فشارهای اقتصادی بر روی ایران تأثیرگذار نخواهد بود. جواد ظریف، وزیر امور خارجه اسبق ایران، در این زمینه بیان کرده است که: «ما در مسیر حق خود حرکت میکنیم و هیچ تهدیدی نمیتواند ما را از ادامه این مسیر بازدارد».
طی سالهای گذشته، ایران با استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته موفق به افزایش سطح غنیسازی اورانیوم خود شده است و این موضوع باعث نگرانی بسیاری از کشورها و نهادهای بینالمللی شده است. بر اساس گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ایران در حال حاضر میزان غنیسازی اورانیوم را به بالای ۶۰ درصد رسانده است که به مراتب بیشتر از سطوح مجاز در توافق هستهای برجام میباشد، که میزان غنیسازی برای مصارف غیرنظامی به ۳.۶۷ درصد محدود شده بود.
توافق هستهای ایران یا برجام، که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید، هدفش محدود کردن برنامه هستهای ایران به منظور جلوگیری از دستیابی به سلاح هستهای بود. اما پس از خروج ایالات متحده از این توافق در سال ۲۰۱۸ و اعمال دوباره تحریمها، ایران گام به گام از تعهدات خود فاصله گرفت و به افزایش غنیسازی اورانیوم ادامه داد.
به نظر میرسد رئیسجمهور پیشین ایالات متحده به دنبال حفظ ارتباط خود با مسائل جهانی و بهویژه برنامه هستهای ایران است. برخی تحلیلگران ضمن اشاره به این موضوع، اعلام کردند که اظهارات ترامپ میتواند نشانهای از تلاشهای سیاسی این فرد به منظور بازگشت به صحنه سیاستهای بینالمللی باشد، آن هم در زمانی که هنوز مسئله هستهای ایران به عنوان یکی از چالشهای عمده باقی مانده است.
در پایان باید گفت که آینده برنامه هستهای ایران همچنان به رویدادهای سیاسی و دیپلماتیک وابسته است و به نظر میرسد که تصمیمات و اظهارات مقامات آمریکایی، به ویژه ترامپ، میتواند تأثیرات زیادی بر روند مذاکرات و وضعیت ایران در سطح بینالمللی داشته باشد. بازارهای جهانی، بخصوص در زمینه انرژی، نیز به دقت این تحولات را زیر نظر دارند و هر گونه تغییر در وضعیت هستهای ایران میتواند تأثیر قابل توجهی بر قیمتهای نفت و گاز در جهان بگذارد. بنابر این، جامعه جهانی باید با دقت به این مقوله نگاه کند و از نزدیک تحولات را دنبال نماید.