عنوان: اظهارات جنجالی ترامپ در خصوص برنامه هستهای ایران و واکنش کارشناسان
دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین ایالات متحده، در طول سالهای گذشته همواره موضوع برنامه هستهای ایران و تلاشها برای محدود کردن آن را در کانون توجهات قرار داده است. در این میان، اظهارات اخیر او درباره جدی بودن حذف برنامه هستهای ایران، سوالات متعددی را در مورد آگاهی وی از جزئیات این موضوع برانگیخته است. فیلیپ گوردن، یکی از اعضای ارشد هیات آمریکایی در مذاکرات برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)، به این موضوع پرداخته و در اظهارنظری جنجالی بیان کرده است که ترامپ از جزئیات این مسئله تا چه حد بیخبر است.
گوردن تصریح کرده که ترامپ در صحبتهای اخیرش به نکاتی اشاره کرده که نشاندهنده ناآگاهی او درباره تاریخچه و پیچیدگیهای برنامه هستهای ایران است. به عنوان مثال، ترامپ در مصاحبهای گفته است که ایده انرژی هستهای غیرنظامی «نسبتاً جدید است و به تازگی مورد بحث قرار گرفته»؛ اظهاری که کارشناسان را به تعجب واداشته است.
این در حالی است که برنامه هستهای ایران قدمتی طولانی دارد و از دهههای گذشته در این کشور در حال توسعه و گسترش بوده است. ایران در سال ۱۹۷۰، به عضویت پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای (NPT) درآمد و از آن زمان به دنبال استفاده صلحآمیز از فناوری هستهای بوده است. اما با این حال، برنامه هستهای ایران همواره در کانون نگرانیهای جامعه بینالملل قرار داشته و ابهامات زیادی درباره تواناییهای واقعی آن وجود دارد.
فیلیپ گوردن با اشاره به این موضوع، افزود: «اینکه ترامپ مدعی شود که ایده انرژی هستهای غیرنظامی جدید است، نگرانیهای جدی را به همراه دارد. این نشان میدهد که او یا به طور کامل از تاریخچه این مساله بیخبر است یا به عمد اطلاعات را تحریف میکند». او ادامه داد که این ناآگاهی میتواند بر تصمیمگیریهای امریکا در خصوص سیاستهای هستهای ایران تأثیرگذار باشد و اطلاعات نادرست میتواند به تنشها در این حوزه دامن بزند.
برجام، که در سال ۲۰۱۵ میان ایران و گروه ۱+۵ (آلمان و پنج کشور دائمی شورای امنیت سازمان ملل)، به امضا رسید، یک توافق تاریخی بود که به موجب آن ایران پذیرش محدودیتهایی بر برنامه هستهای خود را، در عوض دریافت مشوقهای اقتصادی، پذیرفت. اما خروج یکجانبه ایالات متحده از این توافق در سال ۲۰۱۸ بهطور قابل توجهی وضعیت را پیچیدهتر کرد. ترامپ با این اقدام به شدت به روابط بینالملل آسیب زد و به شکافهای عمیقتری در مذاکرات هستهای دامن زد.
نظرات اخیر ترامپ و شبهات مطرحشده درباره آگاهی او از جزئیات برنامه هستهای ایران، تنها بخشی از بحرانهای عمیقتر مرتبط با این موضوع را نمایان میکند. تحلیلگران بر این باورند که چنین اظهاراتی میتواند به عدم اعتماد بینالمللی و افراطگرایی در نقاط مختلف جهان دامن بزند. همچنین، نوسانات سیاسی در ایالات متحده و تغییرات در مدیریتها میتواند تاثیر قابل توجهی بر روند مذاکرات هستهای و امنیت منطقهای بگذارد.
نکته قابل توجه این است که اظهارات ترامپ به جزئیات فنی برنامه هستهای و ناآگاهی وی نسبت به تاریخچه آن محدود نمیشود. او همچنین از موضعگیریهای احتمالی در ادامه مذاکرات هستهای با ایران غافل نشده و به وضوح نشان میدهد که نسبت به تولید انرژی هستهای غیرنظامی و استفادههای صلحآمیز از آن رویکردی اصطلاحاً قدیمی دارد.
در شرایطی که جامعه جهانی به دنبال راهحلهای دیپلماتیک برای حل و فصل این بحران است، بررسی مواضع افراد کلیدی مانند ترامپ و تحلیل دقیق اطلاعات موجود بسیار حائز اهمیت است. این امر نه تنها میتواند به درک بهتری از چالشهای پیش رو کمک کند، بلکه میتواند در نهایت در راستای ایجاد ثبات و آرامش در منطقه خاورمیانه مؤثر باشد.
در پایان، فقدان اطلاعات دقیق و تحلیلهای درست از سوی افرادی که تصمیمات بزرگ را تحت تأثیر قرار میدهند، میتواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد. ضروری است که کارشناسان و سیاستگذاران از تمامی اطلاعات موجود بهرهبرداری کنند و از تضادهای اطلاعاتی که میتواند به بروز بحرانهای جدید بینجامد، جلوگیری نمایند.