دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین ایالات متحده، در طول دوران تصدی خود همواره به گونهای رفتار کرده که تنشها بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران به سطحی تازه و بیسابقه برسد. وی اخیراً در اظهاراتی جنجالی بیان کرده است که ایران در وضعیت کنونی تنها دو گزینه پیش روی خود دارد: یک گزینه برقراری رفتار دوستانه و همکاری با جامعه جهانی به ویژه ایالات متحده، و گزینه دیگر که به شکلی هولناک و غیرقابل تصور، نابودی تأسیسات هستهای و نظامی این کشور را به همراه دارد.
ترامپ در سخنانی که در یک کنفرانس مطبوعاتی در کشور آمریکا ایراد کرده بود، خاطرنشان نمود که اگر ایران به رفتارهای خصمانه و تجاوزکارانه خود ادامه دهد، هیچ نتیجهای جز تبعات وخیم برای خود نخواهد داشت. وی افزود: «ایران باید تصمیم بگیرد که آیا میخواهد به دنیای مدرن بپیوندد و با کشورهای دیگر دوستانه رفتار کند، یا اینکه به رفتارهای قدیمی خود ادامه دهد و در این صورت به شکل وحشیانهای با عواقبی مواجه خواهد شد.»
این اظهارات ترامپ در سایه تحولات اخیر در خاورمیانه و عدم توافقهای لازم پیرامون برنامه هستهای ایران بیان شد. بسیاری از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که این نوع سخنرانیها نهتنها به تنشهای بالفعل دامن میزند، بلکه بر روند مذاکرات هستهای و همچنین امنیت بینالمللی تأثیرگذار است. ترامپ، که محور اصلی کارزار انتخاباتی خود را بر مسأله سیاست خارجی و به ویژه رابطه با ایران بنا نهاده بود، همچنان در جریانهای سیاسی و رسانهای در ارتباط با ایران فعال است.
تاریخچه روابط ایالات متحده و ایران به بیش از چهار دهه پیش بازمیگردد، زمانی که انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ به وقوع پیوست. پس از این انقلاب، روابط دو کشور به شدت متشنج شده و تحریمهای اقتصادی و نظامی متعددی از سوی ایالات متحده علیه ایران وضع گردید. ترامپ خود در سال ۲۰۱۸، بهطور یکجانبه از توافق هستهای یا برجام خارج شد و به اعمال تحریمهای جدید علیه ایران پرداخت. این اقدام باعث شد تا ایران نیز در محدودیتهای هستهای توافقپذیرفتهشده خود تجدید نظر کند و برنامه هستهای خود را به سرعت گسترش دهد.
در حالی که ترامپ بر تهدید و ارعاب تأسیسات هستهای ایران تأکید میکند، بسیاری از تحلیلگران بر این نکته تأکید دارند که گزینه نظامی میتواند به روحیه ضدآمریکایی در ایران دامن بزند و در عوض به انسجام بیشتر و قدرتگیری نیروهای داخلی این کشور منجر شود. همچنین، در سالهای اخیر، ایران به توسعه تواناییهای نظامی و به ویژه در حوزه موشکی و فناوریهای نظامی پرداخته است که نگرانیهای جدیدی را برای ایالات متحده و متحدانش ایجاد کرده است.
در این شرایط، ایالات متحده و ایران به دو جبهه متضاد تبدیل شدهاند که هر یک به تقویت مواضع خود ادامه میدهند. ترامپ با ارائه دو گزینه، سعی در فشار به دولت ایران دارد تا به مذاکرات هستهای و توافقهای صلحآمیز تمایل نشان دهد. از سویی دیگر، جمهوری اسلامی ایران نیز بهطور مداوم بر حق خود در توسعه برنامههای هستهای تأکید کرده و هرگونه تهدید خارجی را رد میکند.
انتخاب بین دو گزینه پیشنهادی ترامپ برای ایران، بهواقع یک چالش پیچیده و چندبعدی است که نتایج آن میتواند بر وضعیت کل منطقه و نیز نظم جهانی تأثیر بگذارد. در حالی که برخی بر این اعتقادند که فشار بیشتر بر ایران میتواند به تغییر رفتار این کشور منجر شود، برخی دیگر بر این باورند که این رویکرد تنها به تشدید تنشها و بیثباتیهای بیشتر خواهد انجامید.
در نهایت، روابط ایران و ایالات متحده بهویژه در دوران ترامپ و پس از آن همچنان موضوعی حساس و قابل تأمل است که بررسیهای عمیق و گستردهای را میطلبد. آینده نزدیک نشان خواهد داد که آیا دولت ایران به رفتار دوستانه روی خواهد آورد و یا اینکه دچار عواقب شدید ناشی از ادامه وضعیت موجود خواهد شد.