بیم و امیدها در آغاز دور چهارم مذاکرات؛ آیا امروز توافقی حاصل خواهد شد؟
با نزدیک شدن به آغاز دور چهارم مذاکرات هسته‌ای در وین، کشورها و رسانه‌های بین‌المللی با دقت و نگرانی به تحولات این گفتگوها نگاه می‌کنند. این مذاکرات که هدف اصلی آن دستیابی به توافقی جامع برای سامان‌دهی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و لغو تحریم‌هاست، از اهمیت بالایی برخوردار است.
مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ که شامل پنج کشور دائمی شورای امنیت سازمان ملل و آلمان می‌شود، در سال‌های اخیر با چالش‌ها و پیچیدگی‌های متعددی مواجه بوده است. دور جدید مذاکرات تحت شرایط خاصی آغاز می‌شود؛ از یک سو، ایران به دنبال تقویت موقعیت خود در عرصه بین‌المللی و رفع مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌هاست و از سوی دیگر، قدرت‌های بزرگ نیز در پی یافتن راه‌حلی قابل قبول برای همه طرفین هستند.
در دور چهارم مذاکرات، نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و طرف‌های مقابل با نگاهی hopeful و در عین حال wary به مذاکرات می‌پردازند. مقامات جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند که آمادگی دارند تا به توافقاتی برسند که به نفع ملت ایران و جامعه جهان باشد، ولی هم‌زمان از احتمال فریب یا بدعهدی طرف مقابل نیز ابراز نگرانی کرده‌اند. این نگرانی‌ها به ویژه به دو عامل اصلی مرتبط است: نخست، سوابق گذشته در مذاکرات که نشان دهنده عدم پایبندی‌های طرف‌های غربی به توافقات است و دوم، فضای نامساعد سیاسی و اقتصادی ناشی از رقابت‌های جهانی و تنش‌های منطقه‌ای.
با توجه به این زمینه، اهداف و خواسته‌های طرفین در مذاکرات مشخص‌تر می‌شود. جمهوری اسلامی ایران تأکید دارد که باید تحریم‌ها به‌طور کامل لغو شوند و حقوق هسته‌ای این کشور به رسمیت شناخته شود. در عوض، قدرت‌های بزرگ به خصوص ایالات متحده و کشورهای اروپایی بر لزوم محدود کردن توان هسته‌ای ایران و تضمین عدم تولید سلاح‌های هسته‌ای تأکید دارند.
توافق هسته‌ای قبلی، معاهدۀ برجام، در سال ۲۰۱۵ به امضاء رسید اما در سال ۲۰۱۸، ایالات متحده به‌طور یک‌جانبه از آن خارج شد و نقض‌های زیادی را علیه ایران اعمال کرد. این اقدام نه تنها مشکلات اقتصادی و اجتماعی زیادی برای مردم ایران به وجود آورد، بلکه جو اعتماد در مذاکرات را نیز تضعیف کرد. به همین دلیل، نگرش های متفاوتی نسبت به نتایج مذاکرات دور چهارم وجود دارد.
برخی تحلیلگران و متخصصان بر این عقیده‌اند که با توجه به شرایط کنونی و وجود مسائلی همچون بحران انرژی در اروپا و نیاز آن کشورها به منابع انرژی، ممکن است تنش‌های سیاسی کاهش یابد و توافقی بدست آید. از سوی دیگر، بسیاری نیز بر این باورند که بی‌اعتمادی عمیق بین طرف‌ها و افزایش تنش‌ها در عرصه‌های مختلف به ویژه در خاورمیانه، مانع از دستیابی به توافقی پایدار می‌شود.
امروز، توافق ممکن است به عنوان یک دستاورد مثبت برای همه طرف‌ها تلقی شود ولی برای رسیدن به آن، نیاز به همکاری و حسن نیت از سوی تمامی طرفین دارد. آینده مذاکرات به خوشبینی‌ها و دلسردی‌های موجود بستگی دارد. آیا طرفین می‌توانند با درک متقابل و مصالحه‌ای منطقی به توافقی متوازن دست یابند؟ یا این دور از مذاکرات نیز به سرنوشت گذشته دچار خواهد شد؟
به علاوه، باید دقت کرد که در این مذاکرات تمامی جوانب باید لحاظ شود، چراکه هرگونه توافقی که بدون توجه به خواسته‌های واقعی و نیازهای طرفین به امضاء برسد، ممکن است در آینده دوباره دچار چالش‌ها و بحران‌هایی شود. این درحالی است که مردم ایران به شدت منتظر نتایج مثبت از این مذاکرات هستند و امیدوارند که با تخفیف تحریم‌ها، زندگی بهبود یابد.
در پایان، تنها زمان خواهد گفت که آیا این دور از مذاکرات به نتیجه خواهد رسید یا خیر. نکته مهم این است که برقراری گفت‌وگوهای سازنده و واقع‌بینانه بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک، می‌تواند راهگشای مسائل موجود باشد. امیدواریم که در این مسیر، عقلانیت و همکاری جایگزین تنش‌ها و اختلافات گردد.
