برکناری جان والتز و انتصاب مایک روبیو به عنوان مشاور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، تحولی مهم در سیاست خارجی این کشور به شمار میرود. این تغییر مدیریتی میتواند تأثیرات جدی بر روند مذاکرات میان ایران و آمریکا داشته باشد. اما آیا این تغییرات واقعاً چهره جدیدی به این مذاکرات خواهد بخشید؟
جان والتز، مشاور سابق امنیت ملی، به علت نظرات غیرمتعارف و رویکردهای متفاوت خود نسبت به مسائل بینالمللی به ویژه در مورد ایران و دیگر نقاط بحرانزای دنیا، به تدریج اعتبار خود را از دست داد. او که بارها تحت انتقاد رسانهها و سیاستمداران قرار گرفته بود، در نهایت در تاریخ مشخصی از سمت خود برکنار شد. این برکناری نه تنها واکنشهای متفاوتی را در داخل آمریکا به دنبال داشت، بلکه همچنین در سطح بینالمللی و به ویژه در روابط ایران و آمریکا نیز مورد توجه قرار گرفت.
پس از برکناری والتز، مایک روبیو، سناتور جمهوریخواه ایالت فلوریدا، به عنوان مشاور جدید امنیت ملی انتخاب شد. روبیو یکی از چهرههای شناختهشده در سیاست خارجی آمریکا است و مواضع سختگیرانهتری در برابر جمهوری اسلامی ایران از خود نشان داده است. او به دلیل انتقاداتش از توافق هستهای برجام و همچنین رصد دقیق سیاستهای منطقهای ایران، به عنوان یکی از حامیان استراتژیهای تهاجمی ایالات متحده شناخته میشود. انتصاب روبیو به این سمت نشاندهنده تغییر رویکرد سیاست خارجی آمریکا به سمت تقویت فشارها بر ایران و محدود کردن نفوذ این کشور در خاورمیانه است.
این تغییر مدیریتی در بالاترین سطوح سیاست خارجی آمریکا ممکن است تا حدی به مذاکرات آتی با ایران رنگ و بویی جدید ببخشد. با توجه به تقریباً نابسامانی مذاکرات هستهای و بیاعتمادیهای شدید میان دو طرف، تعیین یک مشاور سختگیر و با مواضع قاطع میتواند به معنای تجدید نظر در نحوه تعاملات با تهران باشد. انتظارات در داخل و خارج از کشور از روبیو به گونهای است که او بتواند نگرانیها و انتقادات قدیمی درباره سیاستهای ایران را به عنوان موضوعاتی قابل مذاکره شهریار کند.
برخی تحلیلگران بر این باورند که رویکرد جدید روبیو ممکن است بر نتایج مذاکرات بعدی اثر بگذارد. آنها معتقدند که با وجود انتقادات و نگرانیهای شدید نسبت به سیاستهای ایران، امکان ایجاد دیالوگ و توافقهای جدید همچنان وجود دارد، باید دید که آیا روبیو به عنوان مشاور جدید امنیت ملی میتواند فضای لازم برای اینگونه مذاکرات را فراهم آورد یا خیر.
از سوی دیگر، تغییر مشاور امنیت ملی ممکن است به محافل سیاستمداران و کارشناسانی که در حال حاضر در حال بررسی وضعیت هستهای ایران هستند، ضربه بزند. به ویژه اینکه گفتمانهای سختگیرانه ممکن است به ایجاد دیوارهای بلندتر میان دو کشور منجر شود و پروسههای دیپلماتیک را به چالش بکشد. در واقع، انتظارات بر این است که این تغییرات نتواند فوراً به نتایج مثبت در مذاکرات بین ایران و آمریکا منجر شود.
با این حال، برخی از ناظران نیز به امکان ایجاد فضا برای گفتگوهای جدید خوشبین هستند. بر اساس نظریات برخی کارشناسان، انتصاب روبیو ممکن است بهدلیل رابطه نزدیکش با دیگر کشورهای همپیمان در منطقه و همچنین پذیرفتن دیپلماسی به عنوان ابزاری برای حل بحرانها، نشاندهنده یک فرصت جدید برای ایران و آمریکا باشد.
در نهایت، زمان نشان خواهد داد که تغییر مشاور امنیت ملی آمریکا چه تأثیری بر مذاکرات ایران و آمریکا خواهد داشت. با این حال، یقیناً فرایند طولانی و پیچیدهای در انتظار دو طرف خواهد بود و دورنمای آینده، به چگونگی تعاملات آتی و عزم طرفین برای رسیدن به توافقی پایدار بستگی خواهد داشت. در این راستا، همگان منتظرند تا ببینند که آیا روبیو با سیاستهای خود میتواند چشمانداز جدیدی را ایجاد کند، یا اینکه همچنان باید با چالشهای موجود به مقابله پرداخت.