آیا ایندیانا جونز به انحصار پلی استیشن ۵ درمی‌آید؟ کابوس ایکس باکس یا تکرار اشتباهات سگا؟
در دنیای بازی‌های ویدیویی، رقابت برای انحصار بازی‌ها همواره یکی از موضوعات داغ بوده است. به‌خصوص زمانی که مایکروسافت شروع به خرید شرکت‌های بزرگ بازی‌سازی مانند اکتیویژن بلیزارد و زنیمکس مدیا کرد، این نگرانی شدت گرفت که بازی‌های بزرگ به انحصار یک پلتفرم خاص درآیند. اما آیا این روند می‌تواند به ضرر طرفداران و صنعت بازی تمام شود؟
در طول سال‌ها، انحصاری بودن بازی‌ها تا حد زیادی کاهش یافته است. بسیاری از بازی‌های شناخته‌شده، مانند Call of Duty و Doom، به طور همزمان برای پلی استیشن ۵ و ایکس باکس سری X/S عرضه می‌شوند.
با این حال، هنوز هم مواردی وجود دارد که باعث نگرانی می‌شود. یکی از این موارد، احتمال انحصاری شدن بازی Indiana Jones and the Great Circle است. این بازی که توسط بتسدا ساخته شده و متعلق به مایکروسافت است، تنها چهار ماه پس از عرضه اولیه خود برای ایکس باکس و رایانه‌های شخصی، به پلی استیشن ۵ نیز راه پیدا می‌کند.
این اقدام مایکروسافت، شبیه به استراتژی شرکت ژاپنی سگا (Sega) است که بیش از ۲۰ سال پیش آن را اتخاذ کرد. سگا در آن زمان تصمیم گرفت تمرکز خود را از کنسول‌سازی به ساخت بازی برای پلتفرم‌های مختلف معطوف کند.
همان‌طور که سگا به دلیل عدم رقابت مناسب با رقبای قدرتمند خود در بازار کنسول‌ها به این نتیجه رسید، به نظر می‌رسد مایکروسافت هم با افت جایگاه ایکس باکس در بازار کنسول‌ها، در حال قدم گذاشتن در مسیری مشابه است. در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که آیا ایندیانا جونز می‌تواند نشانه‌ای از آینده‌ی مشابهی برای مایکروسافت باشد یا خیر.
تغییر مسیر سگا
پس از آنکه نینتندو با کنسول NES در دهه ۱۹۸۰ میلادی صنعت بازی را از نو زنده کرد، رقیب بزرگ بعدی در بازار آمریکای شمالی، سگا بود. برای نزدیک به دو دهه، سگا کنسول‌های اختصاصی خود را می‌ساخت و با بازی‌هایی مانند Sonic و Streets of Rage در شهر حال و هوای متفاوتی متفاوت و خشن‌تر از نینتندو برای دهه ۹۰ به ارمغان آورد. اما به دلایل مختلف، جایگاه سگا در بازار به تدریج ضعیف‌تر شد و در هر نسل جدید، کنسولش نسبت به رقبای قدرتمندتر، فروش کمتری در آمریکای شمالی داشت. سرانجام این روند در سال ۲۰۰۱ با پایان کار کنسول Dreamcast به اوج رسید و سگا از بازار ساخت کنسول خارج شد و تمرکز خود را بر تولید بازی برای پلتفرم‌های رقیب گذاشت.
این تصمیم خیلی زود نتیجه داد و سگا پس از سال‌ها زیان‌دهی، در سال ۲۰۰۳ اولین سال مالی سودده خود را ثبت کرد. برای کسانی که سال‌های جنگ کنسولی دهه ۹۰ را تجربه کرده بودند، دیدن عرضه‌ی بازی‌های سونیک روی نینتندو گیم‌کیوب و گیم‌بوی ادونس غیرقابل باور بود. اما با عرضه‌ی سری‌های قدیمی مانند Virtua Fighter و مجموعه‌های جدیدی مثل Yakuza روی کنسول‌های دیگر، سگا نه تنها توانست در بازار باقی بماند، بلکه بهتر از همیشه رشد کرد.
سرنوشت ناآشناخته برای مایکروسافت
پس از موفقیت بزرگ ایکس باکس ۳۶۰، مایکروسافت در نسل‌های بعدی کنسول‌های خود با بازدهی کمتری مواجه شد. این روند نزولی با عرضه‌ی ایکس باکس وان آغاز شد و در دوره‌ی ایکس باکس سری X/S هم ادامه پیدا کرد. تا ژوئن ۲۰۲۴، این کنسول‌ها در مجموع ۲۴.۹ میلیون دستگاه فروخته‌اند که تقریباً نصف فروش پلی استیشن ۵ در بازه‌ی زمانی مشابه است.
مانند سگا، مایکروسافت هم نمی‌تواند در مقایسه‌ی مستقیم با نینتندو و سونی جایگاه خود را بازسازی کند و بنابراین استراتژی خود را به طور جدی بازنگری می‌کند.
گرچه مایکروسافت هنوز برنامه‌ای برای خروج از بازار کنسول یا کاهش پشتیبانی از ایکس باکس سری X/S اعلام نکرده، اما شاید لازم باشد به استراتژی سگا توجه ویژه‌ای داشته باشد. البته مایکروسافت گیمینگ پیش‌تر اکوسیستم خود را با گسترش به مزایای رایانه‌های شخصی و برنامه‌ی گیم‌پس نزدیک‌تر کرده است. همین‌طور ارائه‌ی عرضه‌ی بازی‌های فرست پارتی برای کنسول‌های مانند پلی استیشن ۵ و کنسول آینده‌ی نینتندو و به‌خصوص انتشار بازی جدید ایندیانا جونز، بزرگ‌ترین نشانه از این است که مایکروسافت ممکن است تمرکز خود را از سخت‌افزار کنسول به نرم‌افزار تغییر دهد.
در یک جلسه‌ی دادگاه در سال ۲۰۲۳، مدیران مایکروسافت به صورت ضمنی اعتراف کردند که در جنگ کنسول‌ها شکست خورده‌اند و انحصاری بودن نرم‌افزارها را ضد رقابت نمی‌دانند. این اعترافات نادر نشان می‌دهد که مایکروسافت نسبت به آینده‌ی سخت‌افزار کنسولی و استراتژی انحصاری‌سازی محتاط‌تر از همیشه است. برای بقا، این شرکت باید بر نقاط قوت خود تکیه کند و در حال حاضر آن نقطه قوت در زمینه‌ی نرم‌افزار است، نه سخت‌افزار کنسول. دایره‌ی بزرگ به عنوان اولین بازی بزرگ ایندیانا جونز پس از ۱۴ سال و یکی از مهم‌ترین آثاری که توسط مایکروسافت پس از خرید بتسدا منتشر شده، اکنون به صورت چند پلتفرمی در دسترس است و شاید این نشانه شروع تحولی بزرگ در مایکروسافت گیمینگ باشد. همان‌طور که شاید روزی کسی باورش نمی‌شد که سونیک را روی کنسول نینتندو ببینیم، شاید روزی هم از دیدن مستر چیف از سری هیلو روی پلی استیشن تعجب کنیم. هرچند که در این صنعت، اتفاقات عجیب‌تری هم افتاده‌اند!
منبع: Den of Geek
