ایران و آمریکا به رغم اختلافات سیاسی و تاریخی عمیق، مذاکرات خود را بدون برگزاری ملاقاتهای مستقیم ادامه میدهند. این رویکرد، نشاندهنده تلاش هر دو کشور برای یافتن راهحلی دیپلماتیک در زمینه مسائل متعددی است که بر مناسبات آنها تأثیر گذاشته است. جزئیات این گفتگوها حاکی از آن است که طرفین به دنبال کاهش تنشها و بهبود روابط در زمینههای مختلف هستند.
گفتوگوهای غیرمستقیم بین ایران و آمریکا بیشتر از طریق میانجیگری کشورهایی مانند عمان، قطر و ترکیه صورت میگیرد. این کشورها نقش مهمی در تسهیل ارتباطات و انتقال پیامهای طرفین ایفا میکنند. این شیوه از مذاکرات به طرفین این امکان را میدهد که بدون مواجهه مستقیم، نظرات و مواضع خود را بیان کنند و نقاط نظرات مشترک را شفافسازی نمایند.
یکی از محورهای اصلی این مذاکرهها، مسائل هستهای ایران است. توافق هستهای ژنو و سپس برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) از نقاط عطفی در روابط ایران و آمریکا بودند که هدف اصلی آن محدود کردن برنامه هستهای ایران به مدت معین و در عوض کاهش تحریمها بود. اما با خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام در سال ۲۰۱۸، این توافق ضربه سختی خورد و ایران به تدریج به تدابیری روی آورد که تعهدات خود را کاهش دهد.
اکنون، در حالی که ناامیدی به شدت در فضای مذاکرات حس میشود، مقامات ایرانی بر این باورند که باید از طریق دیپلماسی، بتوانند منافع ملی خود را تأمین کنند و در عین حال، از حقوق هستهای خود دفاع نمایند. این موضوع بهویژه در شرایط کنونی که اقتصاد ایران تحت تأثیر شدید تحریمها قرار دارد، اهمیت بیشتری پیدا میکند. گفتگوهای غیرمستقیم به طرفین این فرصت را میدهد که به فشارهای داخلی و بینالمللی توجه داشته باشند و در عین حال، به دقت بر روی اصول خود پایبند بمانند.
مسائل منطقهای نیز از دیگر محورهای اصلی گفتگوهای ایران و آمریکا بهشمار میآید. موضوعاتی مانند فعالیتهای نظامی ایران در کشورهای همسایه، حمایت از گروههای مقاومت و توافقات منطقهای دیگر همچون یمن و سوریه، از مسائلی هستند که نیازمند توجه و بررسی در این مذاکرات هستند. از سویی دیگر، آمریکا نیز بر این نکته تأکید میکند که باید رفتار ایران در منطقه تغییر کند تا امکان بهبود روابط بیشتر شود.
همچنین، در آستانه انتخابات ریاستجمهوری ایالات متحده در سال ۲۰۲۴، نگرانیها درباره تغییر رویکردهای سیاسی و دیپلماتیک موضوعی است که بر مذاکرات تأثیر میگذارد. برخی ناظران بر این باورند که احتمال تغییر در سیاست خارجی ایالات متحده، میتواند شرایط را برای مذاکرات آینده تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین هر دو طرف با احتیاط بیشتری در این زمینه پیش میروند.
در سالهای گذشته، فرهنگی از عدم اعتماد میان ایران و آمریکا شکل گرفته است که تقویتکننده تشدید تنشها و بیاعتمادیهاست. اکنون، درست زمانی که هر دو کشور به تعامل و گفتگو گرایشی نشان میدهند، نیاز به شکستن این چرخه معیوب و تلاش برای ایجاد فضایی از اعتماد و همکاری بیشتر احساس میشود.
در نتیجه، ادامه گفتگوهای غیرمستقیم بین ایران و آمریکا نمایانگر امیدواری برای حل و فصل مشکلات پیچیدهای است که تاریخ روابط دو کشور را تحتالشعاع قرار داده است. پرداختن به مسائل هستهای، روابط منطقهای و همچنین تأثیرات تحریمها بر زندگی مردم ایران، از جمله چالشهای پیش روی این مذاکرات به شمار میآید. به نظر میرسد که تنها با دیپلماسی و تعامل مثبت، امکان دستیابی به توافقات مؤثر و دائمی بین این دو کشور وجود داشته باشد.
در نهایت، ترسیم آیندهای روشن برای روابط ایران و آمریکا نیازمند درک متقابل و ارادهای قوی از هر دو طرف است. این گفتگوها میتواند نقطه آغازین برای تغییرات اساسی در روابط دو کشور باشد. با این حال، پیمودن این مسیر نه تنها مستلزم صبر و امیدواری است، بلکه نیازمند تلاشهای جدی برای ایجاد محیطی سازنده و مثبت نیز میباشد.