امید تازه در مبارزه با سرطان: کشف داروی جدید از دل قارچ هیمالیا

در دل طبیعت بکر و در ارتفاعات سر به فلک کشیده هیمالیا، گنجینه‌ای نهفته است که اکنون بارقه‌ای از امید را در دل بیماران مبتلا به سرطان روشن کرده است. دانشمندان با پژوهش‌های نوآورانه خود، موفق به استخراج ترکیبی قدرتمند از نوعی قارچ بومی این منطقه شده‌اند که در آزمایش‌های اولیه، اثرات چشمگیری در مهار و نابودی سلول‌های سرطانی از خود نشان داده است. این کشف هیجان‌انگیز، دریچه‌ای نو به سوی درمان‌های مؤثرتر و کم‌عارضه‌تر سرطان می‌گشاید و نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر برای میلیون‌ها انسان در سراسر جهان است.

پیشرفت بزرگ در مبارزه با سرطان: افزایش چشمگیر قدرت یک ترکیب طبیعی از قارچ هیمالیا

در خبری دلگرم کننده برای جامعه پزشکی و بیماران سرطانی، محققان موفق شده اند با استفاده از یک ترکیب طبیعی که از “قارچ هیمالیا” استخراج می شود و پیشینه ای طولانی در طب سنتی چین دارد، گام مهمی در جهت توسعه داروهای ضد سرطانی موثرتر بردارند. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی خبرگزاری ایسنا که به نقل از وبسایت “نیو اطلس” تهیه شده، دانشمندان توانسته اند با اعمال تغییراتی هوشمندانه بر روی این ماده طبیعی، داروی شیمی درمانی جدیدی بسازند که اثرات بسیار قوی تری در مقابله با سلول های سرطانی از خود نشان می دهد.

این دستاورد علمی که حاصل تلاش و همکاری مشترک تیمی از دانشمندان دانشگاه آکسفورد و شرکت دارویی نوکانا (Nucana) است، بر پایه ترکیبی به نام “کوردی سپین” (Cordycepin) بنا شده است. این ترکیب که نوعی “آنالوگ نوکلئوزیدی” طبیعی محسوب می شود، برای قرن ها در طب سنتی چین برای درمان بیماری های مختلف از جمله التهابات و برخی از انواع سرطان به کار می رفته است. با این حال، استفاده از کوردی سپین به شکل طبیعی برای درمان تومورهای سرطانی با چالش ها و محدودیت های جدی روبرو بود که کارایی آن را به شدت پایین می آورد.

یکی از مهمترین این چالش ها، نحوه رفتار کوردی سپین در بدن پس از ورود به جریان خون است. آنزیمی در بدن به نام ADA وجود دارد که به سرعت کوردی سپین را تجزیه و غیر فعال می کند. علاوه بر این، آنچه از تجزیه این آنزیم جان سالم به در می برد، برای اینکه بتواند وارد سلول های سرطانی شود، نیاز به کمک ناقل های ویژه ای به نام “ناقل های نوکلئوزیدی” دارد. حتی پس از ورود به سلول سرطانی، کوردی سپین باید به شکل فعال خود، یعنی متابولیتی با نام ‘۳’-dATP’ تبدیل شود تا اثرات ضد سرطانی خود را اعمال کند. مجموعه این مراحل و موانع باعث می شود که تنها مقادیر بسیار ناچیز و ناکافی از کوردی سپین به تومور سرطانی برسد و تاثیر درمانی محدودی داشته باشد.

شرکت دارویی نوکانا با درک کامل این محدودیت ها، به دنبال راهی بود تا پتانسیل واقعی ضد سرطانی کوردی سپین را آزاد کند و آن را برای غلبه بر این موانع تجهیز نماید. آنها برای این منظور، از فناوری پیشرفته ای به نام “فناوری پروتاید” (ProTide) استفاده کردند. این فناوری به طور اختصاصی برای رفع نقاط ضعف و کاستی های آنالوگ های نوکلئوزیدی مانند کوردی سپین طراحی شده است.

اساس کار فناوری پروتاید این است که گروه های شیمیایی کوچک و خاصی را به ساختار اصلی ترکیب کوردی سپین متصل می کند. این تغییرات شیمیایی دو مزیت عمده ایجاد می کنند: اولا، ترکیب جدید در برابر تجزیه توسط آنزیم ADA در جریان خون بسیار مقاوم تر می شود و به این ترتیب، مقدار بیشتری از آن به بافت ها می رسد. ثانیا، این تغییرات باعث می شوند که ترکیب بتواند بدون نیاز به ناقل های نوکلئوزیدی، مستقیما و به راحتی وارد سلول های سرطانی شود. نتیجه این فرایند این است که سطوح بسیار بالاتر و موثرتری از متابولیت ضد سرطانی فعال (۳’-dATP) در داخل خود سلول های تومور تولید و تجمع می یابد و به این ترتیب، اثرات کشندگی بیشتری بر سلول های سرطانی اعمال می شود.

این شکل تقویت شده و بهینه سازی شده از کوردی سپین، “NUC-7738” نامگذاری شده است. برای ارزیابی کارایی این داروی شیمی درمانی جدید، ابتدا مطالعات گسترده ای در محیط آزمایشگاه انجام شد. این مطالعات نشان دادند که NUC-7738 با موفقیت بر مکانیسم های مقاومتی که ترکیب اصلی (کوردی سپین طبیعی) را غیر فعال یا محدود می کردند، غلبه می کند و اثربخشی بسیار بالاتری دارد.

پس از موفقیت در فاز آزمایشگاهی، ارزیابی اثربخشی این ترکیب در انسان آغاز شد. نمونه های تومور که از بیماران شرکت کننده در فاز اول آزمایش های بالینی جمع آوری شده بود، برای بررسی چگونگی تاثیر NUC-7738 مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج این آزمایش های جدید، یافته های امیدوار کننده قبلی را تایید کردند و نشان دادند که این ترکیب در محیط بیولوژیکی بدن انسان نیز می تواند بر مقاومت سلول های سرطانی غلبه کند.

اولین مقاله علمی درباره این تحقیق در ابتدا در سال ۲۰۲۱ در نشریه معتبر “تحقیقات سرطان بالینی” (Clinical Cancer Research) منتشر شد. در آن زمان، نویسندگان مقاله به این نتیجه رسیدند که ترکیب NUC-7738 در مقایسه با کوردی سپین طبیعی، حدود ۴۰ برابر قدرت ضد سرطانی بیشتری دارد، در حالی که عوارض جانبی محدودی از خود نشان می دهد. این افزایش ۴۰ برابری در قدرت، یک جهش بزرگ و قابل توجه در حوزه داروهای ضد سرطانی محسوب می شود.

با توجه به نتایج مثبت فاز اول، کارآزمایی بالینی NUC-7738 وارد فاز دوم شد. در این فاز که تعداد محدودی از بیماران در آن شرکت داشتند، ترکیب دارویی جدید بر روی بیمارانی با تومورهای جامد پیشرفته که به درمان های استاندارد قبلی، از جمله حداقل دو دوره درمان با مهارکننده های ایست بازرسی مانند PD-1، پاسخ نداده بودند، مورد آزمایش قرار گرفت. این گروه از بیماران معمولا گزینه های درمانی بسیار محدودی دارند و پیش آگهی آنها اغلب نامطلوب است.

در این بخش از مطالعه فاز دو، ترکیب NUC-7738 همراه با یک مهارکننده ایست بازرسی به نام پمبرولیزوماب (pembrolizumab) به بیماران تجویز شد تا تاثیر درمان ترکیبی بررسی شود. شرکت نوکانا اطلاعات نهایی مربوط به این بخش از مطالعه را در کنگره ESMO در بارسلون در سال گذشته (اشاره به سال ۲۰۲۴ میلادی، با توجه به تاریخ فعلی) ارائه کرد.

گروه بیمارانی که در این مطالعه شرکت داشتند، شامل ۱۲ بیمار با محدوده سنی ۴۲ تا ۷۴ سال بودند که همگی سابقه دریافت چندین دوره درمان قبلی با مهارکننده های PD-1 را داشتند اما بیماریشان پیشرفت کرده بود. نتایج گزارش شده توسط شرکت نوکانا بسیار امیدوار کننده بود. بر اساس این گزارش، این ترکیب دارویی جدید موفق شد بیماری را در ۹ نفر از ۱۲ بیمار (معادل ۷۵ درصد از شرکت کنندگان) تحت کنترل درآورد. این کنترل بیماری می تواند به معنای توقف رشد تومور یا حتی کوچک شدن آن باشد. نکته قابل توجه اینکه در یکی از این بیماران، کاهش ۵۵ درصدی در حجم تومور مشاهده شد که یک پاسخ درمانی عالی محسوب می شود. همچنین، ۷ نفر از ۱۲ بیمار، افزایش زمان بقا بیش از پنج ماهه را تجربه کردند. این یافته در جمعیتی از بیماران که به درمان های قبلی مقاوم بوده اند و معمولا امید به زندگی کوتاهی دارند، بسیار غیر معمول و معنادار است. شرکت نوکانا همچنین گزارش کرد که این ترکیب دارویی در این گروه از بیماران “نمایه ایمنی مطلوب” داشته است، به این معنی که عوارض جانبی آن قابل تحمل بوده و مشکلات جدی ایجاد نکرده است.

آقای هیو گریفیث (Hugh Griffith)، بنیانگذار شرکت نوکانا، در خصوص این نتایج اظهار داشت: “داده های حاصل از این مطالعه به ما اطمینان می دهد که اثراتی که مشاهده می کنیم، نتیجه عملکرد NUC-7738 است که باعث می شود تومورهایی که قبلا به مهارکننده های PD-1 مقاوم بودند، دوباره نسبت به این داروها حساس شوند.” این بدان معناست که NUC-7738 ممکن است بتواند مقاومت تومورها به یکی از مهمترین دسته داروهای ایمنی درمانی فعلی را بشکند.

شرکت نوکانا همچنین اعلام کرده است که درخواست ثبت اختراع برای ترکیب NUC-7738 در سپتامبر سال گذشته (۲۰۲۴) ارائه شده است. این اقدام یک گام مهم در جهت حفاظت از این نوآوری و فراهم کردن زمینه برای تجاری سازی آن در آینده است.

آخرین اخبار از سوی این شرکت حاکی از آن است که آزمایش های فاز دوم بالینی، که شامل تعداد بزرگتری از بیماران خواهد بود، قرار است در سال ۲۰۲۵ آغاز شود. همزمان، مذاکرات با سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای بررسی مسیرهای قانونی و الزامات لازم برای تایید نهایی و ورود این دارو به بازار در حال انجام است. این مراحل نشان می دهد که توسعه این داروی جدید در حال طی کردن گام های جدی و رو به جلو است و امیدواری ها برای ارائه یک گزینه درمانی جدید و موثر برای بیماران سرطانی، به خصوص آنهایی که به درمان های فعلی پاسخ نداده اند، افزایش یافته است. این پیشرفت نمونه ای برجسته از چگونگی ادغام دانش طب سنتی با فناوری های پیشرفته پزشکی مدرن برای دستیابی به راه حل های درمانی نوین است.