محتوای این گزارش ژورنالیستی به واکاوی مقررات نگهداری از سگ‌ها در کشورهای پیشرفته‌ای چون آلمان، فرانسه، سوئیس، کانادا و سایر کشورها، و همچنین ارزیابی تطبیقی آن با شرایط ایران اختصاص یافته است.
پارسینه گزارش می‌دهد که کشورهای پیشرفته برای نگهداری سگ‌ها قوانینی چون ثبت مرکزی، میکروچیپ و دوره‌های آموزشی (به‌ویژه برای سگ‌های بزرگ) وضع کرده‌اند. اما در ایران، شاهد وضعیت متفاوتی در معابر هستیم و حتی مجلس به دنبال ممنوع کردن نگهداری سگ و گربه است. هدف این گزارش ژورنالیستی، بررسی دقیق همین قوانین در کشورهای توسعه‌یافته (شامل آلمان، فرانسه، سوئیس، کانادا و …) و مقایسه آن با شرایط و رویکردهای موجود در ایران است.
قوانین نگهداری سگ در کشورهای پیشرفته
در کشورهای پیشرفته، قوانین روشنی برای نگهداری سگ وجود دارد. در آلمان، ثبت سگ و پرداخت مالیات سالانه (۹۰ تا ۱۵۰ یورو) اجباری است. همچنین، در بسیاری از ایالت‌های آن، داشتن بیمه مسئولیت مدنی برای سگان ضروری است و گاهی پیش‌نیاز ثبت آن‌ها به شمار می‌رود.
در سوئیس، الزامی است که تمامی سگ‌ها تا قبل از رسیدن به سه ماهگی، به وسیله میکروچیپ شناسنامه‌دار شده و اطلاعاتشان در پایگاه داده سراسری کشور ثبت گردد. علاوه بر این، صاحبان سگ در سوئیس موظف به پرداخت مالیات سالانه (مبلغی بین ۴۰ تا ۱۵۰ فرانک) و همچنین هزینه بیمه مسئولیت مدنی هستند. وضعیت مشابهی در کانادا حاکم است، جایی که بسیاری از شهرها داشتن مجوز سالانه برای نگهداری سگ را ضروری دانسته‌اند؛ به عنوان مثال، در شهر ادمونتون، همه سگ‌ها باید هر سال مجوز دریافت کنند.
سگ‌های ذاتاً پرخاشگر و محدودیت‌های ویژه
در کشورهای توسعه‌یافته، سگ‌هایی که دارای خوی تهاجمی هستند، با محدودیت‌های خاصی مواجه‌اند. به عنوان مثال، قوانین فرانسه سگ‌ها را به دو گروه «سگ‌های مهاجم» (مانند پیت‌بول) و «سگ‌های نگهبان» طبقه‌بندی کرده است. خرید و فروش یا واردات سگ‌های گروه اول کاملاً ممنوع است و نگهداری سگ‌های گروه دوم تنها با داشتن مجوز رسمی و گواهی سلامت از دامپزشک امکان‌پذیر می‌باشد. صاحبان سگ‌های با پتانسیل خطر بالا ملزم به ارائه مدارک تخصصی، از جمله گواهی صلاحیت نگهداری و تاییدیه ارزیابی رفتاری سگ، و همچنین داشتن بیمه مسئولیت هستند.
افزون بر این، چنین سگ‌هایی ملزم هستند در مکان‌های عمومی همواره تحت کنترل قلاده و با پوزه‌بند باشند. در کشور کانادا نیز، شهرهایی نظیر ادمونتون، برای سگ‌هایی که به دلیل حمله قبلی در دسته «محدودشده» قرار گرفته‌اند، مقررات بسیار سختگیرانه‌ای وضع کرده‌اند؛ از جمله اینکه صاحب چنین سگی باید مجوز مخصوصی (با هزینه سالانه ۲۵۰ دلار) و بیمه مسئولیت با پوشش دست‌کم یک میلیون دلار تهیه کند و هنگام خروج از منزل، سگ را با قلاده و پوزه‌بند همراه داشته باشد.
قوانین دفع مدفوع سگ در مکان‌های عمومی
در اغلب کشورهای توسعه‌یافته، مسئولیت جمع‌آوری فضولات سگ در اماکن عمومی بر عهده صاحب آن است و عدم رعایت این موضوع تخلف قانونی به شمار می‌رود. به عنوان مثال، در آلمان، رها کردن مدفوع سگ می‌تواند منجر به پیگرد قانونی و جریمه‌ای تا حدود ۱۵۰ یورو شود؛ حتی پیشنهادهایی نظیر ایجاد بانک اطلاعات ژنتیکی (DNA) سگ‌ها برای شناسایی صاحبان متخلف نیز مطرح شده است. به طور مشابه، شهر لوزان در سوئیس برای این تخلف جریمه ۱۵۰ فرانکی در نظر گرفته و امکاناتی مانند کیسه و سطل‌های ویژه در پارک‌ها فراهم کرده است. این الزام قانونی در فرانسه نیز از سال ۲۰۰۷ اجرایی شده و شهرداری‌ها به نصب مخازن مخصوص و توزیع کیسه اقدام نموده‌اند. در کانادا هم، شهر تورنتو برای جمع‌آوری نکردن فضولات سگ جریمه ۲۵۵ دلاری تعیین کرده، هرچند اجرای آن عمدتاً به گزارش‌های مردمی وابسته است.
مدیریت سگ‌های بدون صاحب در شهرها
کشورهای توسعه‌یافته برای مدیریت سگ‌های ولگرد عمدتاً بر راهکارهایی چون استفاده از پناهگاه‌ها و اجرای برنامه‌های کنترل جمعیت تکیه می‌کنند. به عنوان مثال، در بلژیک، تمامی سگ‌ها ملزم به داشتن میکروچیپ هستند و سگ‌های یافته‌شده پس از بررسی به پناهگاه‌ها سپرده می‌شوند؛ در صورتی که صاحب آن‌ها طی ۱۵ روز پیدا نشود، برای واگذاری به عموم عرضه می‌گردند. اسپانیا نیز با وضع قوانینی، عقیم‌سازی و نصب میکروچیپ را برای سگ‌ها اجباری کرده و رهاسازی آن‌ها را جرم تلقی می‌کند که می‌تواند مجازاتی تا سه ماه زندان یا جریمه‌های سنگین در پی داشته باشد.
در آلمان، طبق قانون حمایت از حیوانات، از کشتن سگ‌های سالم خودداری می‌شود؛ سگ‌های بی‌سرپرست تا شش ماه در پناهگاه‌ها نگهداری شده و تنها در موارد بیماری‌های حاد، جمعیت آن‌ها کنترل می‌گردد. به طور کلی، رویکرد غالب در کشورهای پیشرفته، کاهش جمعیت سگ‌های ولگرد بدون توسل به کشتار سازمان‌یافته، و از طریق تاکید بر عقیم‌سازی، میکروچیپ‌گذاری و ایجاد پناهگاه‌های استاندارد است.
وضعیت فعلی ایران در مقایسه با تجربیات بین‌المللی
برخلاف رویکرد قانونمند کشورهای پیشرفته، ایران فاقد چارچوب قانونی جامع و شفافی برای نگهداری از سگ‌ها است. در نتیجه، الزام قانونی برای نصب میکروچیپ و ثبت سراسری سگ‌ها وجود ندارد و بسیاری از آن‌ها فاقد هرگونه شناسنامه رسمی هستند. علاوه بر این، ورود سگ به وسایل حمل‌ونقل عمومی نظیر قطار و اتوبوس ممنوع است. از سوی دیگر، دیدگاه برخی مسئولان و چهره‌های مذهبی که نگهداری سگ در منازل و اماکن عمومی را «ناپاک» می‌دانند، به طرح پیشنهادهایی برای ممنوعیت‌های گسترده دامن زده است. این در حالی است که جمعی از فعالان و کارشناسان، پیروی از راهکارهای آزموده‌شده بین‌المللی، مانند الزام به میکروچیپ، واکسیناسیون همگانی و احداث پناهگاه‌های استاندارد را برای کنترل مؤثر جمعیت سگ‌ها پیشنهاد می‌کنند.
پیشنهادهایی برای سیاست‌گذاری در ایران بر اساس تجربیات بین‌المللی
با الگوبرداری از تجارب موفق کشورهای توسعه‌یافته، ایران می‌تواند راهکارهای مؤثری را در پیش گیرد. نخست، ضروری است که شناسایی و ثبت کشوری تمامی سگ‌ها از طریق میکروچیپ‌گذاری اجباری شود تا در صورت بروز تخلف، مالک به‌سرعت قابل شناسایی باشد. دوم، الزام به تهیه بیمه مسئولیت مدنی برای همه سگ‌ها، به‌ویژه نژادهای بزرگ، می‌تواند خسارات احتمالی به افراد یا اموال را پوشش دهد. سوم، برگزاری دوره‌های آموزشی و آزمون‌های احراز صلاحیت (مشابه Sachkundenachweis آلمان) برای صاحبان سگ‌های بزرگ و بالقوه خطرناک، اقدامی ضروری است. چهارم، باید با ترویج فرهنگ عمومی و اقداماتی نظیر نصب سطل‌های ویژه و توزیع کیسه، شهروندان را به جمع‌آوری فضولات سگ‌هایشان ترغیب کرد. پنجم، قوانین مربوط به رهاسازی و همچنین تولیدمثل بی‌رویه سگ‌ها باید سختگیرانه‌تر شوند؛ به عنوان نمونه، کشور بلژیک با جرم‌انگاری رهاسازی سگ، مجازات‌های قابل توجهی برای متخلفان در نظر گرفته است.
جمع‌بندی
تجارب بین‌المللی به وضوح نشان می‌دهد که دستیابی به مدیریت موفق سگ‌ها در گرو ترکیبی از قوانین مدون و همکاری جامعه است. کشورهایی که در این زمینه موفق عمل کرده‌اند، با الزام به ثبت میکروچیپ، آموزش صاحبان، اجباری کردن بیمه مسئولیت و تعیین جرائم مشخص، توانسته‌اند تعادلی میان حفظ حقوق شهروندان و تامین رفاه حیوانات برقرار سازند.
بر این اساس، ایران نیز می‌تواند به جای اتخاذ رویکرد ممنوعیت کامل، از این الگوهای موفق الهام بگیرد. پیاده‌سازی گام به گام قوانین مربوط به ثبت، آموزش و نظافت، همگام با افزایش آگاهی عمومی، راهکاری پایدار و منطقی برای ساماندهی مسائل مرتبط با سگ‌ها خواهد بود.
منبع: صبح تهران
