توافق هسته‌ای ایران، موسوم به برجام، از زمان خروج یکجانبه آمریکا از آن، همواره در کانون توجهات بین‌المللی بوده است. تلاش‌ها برای احیای این توافق، با فراز و نشیب‌های فراوانی روبرو بوده و مذاکرات میان ایران و کشورهای عضو برجام، به ویژه آمریکا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آخرین تحولات این مذاکرات، که با هدف رفع تحریم‌ها و بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای صورت می‌گیرد، می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر آینده منطقه و جهان داشته باشد. در این میان، نقش میانجی‌گری برخی کشورها و همچنین مواضع طرفین، از جمله عوامل تعیین‌کننده در روند این مذاکرات است.
تلاش‌های دیپلماتیک ادامه دارد؛ ایران در مسکو، ژنو و عمان به دنبال احیای برجام
ایران در روزهای اخیر و پیش رو، رایزنی‌های فشرده‌ای را با طرف‌های کلیدی در مذاکرات هسته‌ای در دستور کار قرار داده است. این تلاش‌های دیپلماتیک با هدف یافتن راهی برای احیای برجام و رفع موانع موجود صورت می‌گیرد.
بر اساس اعلام منابع رسمی ایران و روسیه، امروز (سه‌شنبه، ۲۱ فروردین ۱۴۰۴)، شهر مسکو میزبان نشست کارشناسی سه جانبه‌ای میان نمایندگان ایران، چین و روسیه خواهد بود. در این نشست، ابعاد گوناگون مرتبط با پرونده هسته‌ای ایران، توافق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت. این نشست در حالی برگزار می‌شود که معاونین وزرای خارجه این سه کشور نیز در اواخر اسفندماه سال گذشته در پکن دیدار و گفتگو کرده بودند.
همچنین، مذاکرات کارشناسی میان ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام (انگلیس، فرانسه و آلمان) که پیش از این به تعویق افتاده بود، در اوایل نوروز سال جاری در شهر ژنو سوئیس برگزار شد. هدف از این گفتگوها نیز بررسی راهکارهای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای و یافتن نقاط مشترک برای حل اختلافات عنوان شده است.
در همین راستا، برنامه‌ریزی برای برگزاری نشستی در سطح معاونین با مقامات جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در دستور کار قرار دارد. این دیدار، نخستین ملاقات رسمی میان نمایندگان ایران و مسئولان جدید سیاست خارجی اروپا محسوب می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز دور جدیدی از تعاملات دیپلماتیک باشد.
در یک تحول مهم دیگر، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، بامداد امروز در واکنش به اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در شبکه اجتماعی ایکس از برگزاری مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده در کشور عمان خبر داد. به گفته عراقچی، این گفتگوها در سطح مقامات عالی دو کشور و در روز شنبه آینده برگزار خواهد شد. وی این مذاکرات را هم یک فرصت و هم یک آزمون برای طرفین دانست و تاکید کرد که اکنون توپ در زمین آمریکا است.
کشور عمان به عنوان میانجی در این مذاکرات ایفای نقش خواهد کرد؛ همان کشوری که پیش از این نیز از طریق آن، ایران پاسخ نامه ترامپ را به دولت ایالات متحده ارائه کرده بود.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، ریاست هیات ایرانی در این مذاکرات غیرمستقیم در عمان بر عهده سید عباس عراقچی خواهد بود، در حالی که ریاست هیات آمریکایی را استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی و نماینده ویژه ترامپ در امور منطقه غرب آسیا، بر عهده خواهد داشت. سید بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، نیز نقش واسطه و تسهیل‌کننده این گفتگوها را ایفا خواهد کرد.
نکته قابل توجه آنکه، چندی پیش و در پیامی از سوی عراقچی در ایکس مبنی بر تاکید مجدد ایران بر عدم پیگیری سلاح هسته‌ای تحت هیچ شرایطی، استیو ویتکاف در یک کامنت کوتاه واکنش نشان داد و نوشت «عالی»؛ کامنتی که البته چند دقیقه بعد از انتشار حذف شد، اما نشان‌دهنده وجود کانال‌های ارتباطی و تبادل پیام میان دو طرف است.
تداوم این تلاش‌های دیپلماتیک در سطوح مختلف، نشان از عزم جدی ایران برای یافتن یک راه حل پایدار در پرونده هسته‌ای و کاهش تنش‌ها در منطقه دارد. حال باید منتظر ماند و دید که آیا این دور از مذاکرات می‌تواند گشایشی در این پرونده پیچیده ایجاد کند یا خیر.