در هفتههای اخیر، تحولات جدیدی در عرصه سیاست جهانی و نظامی به وقوع پیوسته است که بررسی آنها به ویژه در زمینه روابط بینالملل و امنیتی حائز اهمیت است. یکی از این تحولات، انتقال سامانه دفاعی ضدموشکی «پاتریوت» از اسرائیل به اوکراین توسط ایالات متحده آمریکا بوده است. این اقدام که به نوعی نشاندهنده حمایتهای نظامی قویتر آمریکا از اوکراین در برابر تهدیدات روسیه تلقی میشود، سوالات بسیاری را در خصوص تغییرات سیاستهای جهانی و پیامدهای آن به وجود آورده است.
سامانه ضدموشکی «پاتریوت»، یکی از فناوریهای پیشرفته نظامی به شمار میرود که قادر به شناسایی و انهدام موشکهای بالستیک و هواپیماهای دشمن است. این سامانه که در گذشته به ویژه در جنگهای خلیج فارس و سایر منازعات مورد استفاده قرار گرفته است، به آلمان، ژاپن و کشورهای دیگر نیز صادر شده و اکنون به اوکراین منتقل میشود تا به ارتش این کشور در دفاع از حریم هواییاش کمک کند. این اقدام، نشاندهنده تغییر رویکرد غرب به ویژه ایالات متحده در حمایت از کشورهایی است که در وضعیت تعرضهای نظامی قرار دارند.
حضور نیروهای آمریکایی و تجهیزات پیشرفته در اوکراین، گامی بلند در راستای تقویت روابط میان واشنگتن و کییف محسوب میشود. این در حالی است که پیشینه تاریخ روابط میان دو کشور نشاندهنده تحولی اساسی در تعهدات دفاعی ایالات متحده به دوستان و متحدانش در مناطق بحرانزده است. با توجه به اینکه روسیه به طور مداوم تهدیداتی جدی برای اوکراین ایجاد کرده است، آمریکا به این نتیجه رسیده است که ضروری است تا به اوکراین در تقویت توان دفاعی خود کمک کند.
نکته جالبی که در این میان وجود دارد، پیامهای دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا به ایران است. ترامپ در زمان ریاستجمهوری خود، یکی از سیاستهای کلیدیاش را تمرکز بر روی مزاحمتهای ایران در خاورمیانه قرار داده بود. او با خروج از توافق هستهای برجام و اعمال تحریمهای شدید اقتصادی بر تهران، در تلاش بود تا فشارها را بر جمهوری اسلامی ایران افزایش دهد. به نظر میرسد که این تحولات جدید در اوکراین و تغییر سیاستها در این حوزه، نشاندهنده پیامی از سوی ترامپ به ایران باشد که امید دارد تا به زعم خود، تأثیراتی بر سطح نگرش و رفتار جمهوری اسلامی در سطح بینالمللی بگذارد.
با چشمانداز تحولات اخیر، به نظر میرسد که آمریکاییها به دنبال نشان دادن قدرت و نفوذشان در عرصه سیاست جهانی هستند. به ویژه پس از وقوع جنگ در اوکراین و پیامدهای آن برای امنیت اروپا، واشنگتن در تلاش است تا با تامین تجهیزات و بهکارگیری نیروهای نظامی به ائتلافهای خود، تعادل جدیدی در سیستم بینالمللی برقرار کند. این نوع اقدامات همچنین تأثیرات اقتصادی و اجتماعی بر کشورهای دیگر به ویژه در خاورمیانه خواهد داشت و میتواند منجر به تغییرات استراتژیک در روابط بینالمللی شود.
تحولات اخیر در اوکراین و انتقال سامانه پاتریوت، بسترهای جدیدی را برای تحلیلگران و ناظران بینالمللی ایجاد کرده است. وسعت این تحولات به وضوح پیامدهای گستردهای در سیاستهای منطقهای و جهانی دارد. نگاهی به استراتژیهای نظامی و دیپلماتیک ایالات متحده و نحوه تعامل آن با بغداد و تهران میتواند شواهد بیشتری از تغییرات عمیقتری که در نظم جهانی در حال شکلگیری است، ارائه دهد. با پیشرفتهای نظامی و تغییر در رفتارهای کشورهای متخاصم، این شرایط فضایی را برای ایجاد دیپلماسی جدید و توافقات معنادار ایجاد خواهد کرد.
در نهایت، میتوان گفت که انتقال سامانه ضدموشکی «پاتریوت» به اوکراین، تنها بخشی از تحولات بزرگتر در حیطه سیاستهای جهانی است. با توجه به پیامدهای این تصمیم برای کشورهای متعدد و همچنین امنیت منطقهای، آینده نزدیک نشاندهنده تأثیرات عمیقتری خواهد بود که ممکن است بر سیاستها و راهبردهای ایران و دیگر کشورهای خاورمیانهای اثر بگذارد. در این میان، لازم است که نهادهای بینالمللی و تحلیلگران سیاسی، به دقت تحولات را زیر نظر داشته باشند و نسبت به آنها واکنش نشان دهند.