محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1796760212
ترجمه و تاثير شعر فارسي در شبه قاره
واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: كتاب ها و مقالات و پايان‌نامه‌هاي دكتري چندي درباره تاثير زبان فارسي بر زبان هاي محلي هند نوشته شده است. فارسی در فراسو _______________________________________ ترجمه و تاثير شعر فارسي در شبه قاره هند نويسنده:دكتر ابوالقاسم رادفر مقدمه:از آنجا كه ملل جهان به مناسبت هاي گوناگون همواره در تماس رفت و آمد بوده و هستند خواه‌ناخواه زبان و ادبيات و مسائل مختلف فرهنگي و آداب و رسوم آنان بر يكديگر تأثير مي‌گذارند و اين، امري طبيعي است. البته گاهي بسته به شرايط، اين اثرگذاري بيشتر و زماني كمتر است، به‌ويژه در كشورهايي مانند ايران و هند كه وجوه مشترك تاريخي، زباني و فرهنگي بسيار داشته‌اند اين اثر كاملاً مشهود است. تشابهات و پيوندهايي كه بين زبان هاي باستاني ايران و هند به علت منشا واحد رابطه خويشاوندي وجود دارد با مقايسه بعضي از واژه‌هاي دو زبان مانند كلمات پدر، مادر، برادر، دختر، سر، تن، بازو، دندان، پيل، گاوميش، جو، گندم و ... تأييد مي‌شود.در زمينه ادبيات هم اگر ادبيات فارسي را با بخش مهمي از ادبيات شبه‌قاره مقايسه كنيم آثار بسياري را مي‌بينيم كه ترجمه‌اي از آثار فارسي هستند، يا تحت تأثير آنها پديد آمده‌اند. براي نمونه در ادبيات اردو، در نظم و نثر، داستان و غير داستان اين تاثير و نفوذ زباني و ادبي كاملاً مشهود است. البته اين تاثيرگذاري زبان و ادبيات فارسي فقط به زبان و ادبيات شبه قاره محدود نمي‌شود. بسياري از زبان ها و آثار ادبي جهان تحت تأثير زبان و ادبيات فارسي بوده‌اند و آثار بسياري تحت تأثير ترجمه آثار شاعران و نويسندگان فارسي‌زبان پديد آمده است كه در اينجا فقط به اختصار اشاره‌اي به نفوذ چند تن از بزرگان ادب فارسي ايران در شبه قاره به عنوان مشت نمونه خروار مي‌كنيم.كتاب ها و مقالات و پايان‌نامه‌هاي دكتري چندي درباره تاثير زبان فارسي بر زبان هاي محلي هند نوشته شده است. وجود بيش از 60 درصد واژه‌هاي فارسي در زبان اردو و تقريباً 40 درصد در زبان هندي و حدود هشت هزار واژه فارسي و عربي در زبان بنگالي و واژه‌هاي بسياري در زبان هاي شبه قاره (حدود 20 درصد) (1)در طول 350 سال ارتباط حكومت هاي فارسي‌زبان با مردم شبه قاره، دامنه نفوذ زبان فارسي را نشان مي‌دهد.جواهر لعل نهرو اولين نخست‌وزير دانشمند و روشنفكر هند مستقل در آثار خود اشاره‌هاي زيادي به فرهنگ و تاريخ ايران دارد. او وقتي درباره روابط تيموريان هند با ايران دوران صفوي سخن مي‌گويد، نظر خود را درباره نفوذ فرهنگ فارسي بر هند ابراز مي‌كند و مي‌نويسد: "تمام زبان هاي جديد هندي پر از كلمات فارسي مي‌باشند. اين امر براي زبان هايي كه فرزندان زبان سانسكريت باستاني مي‌باشند، بديهي است و مخصوصاً براي زبان هندوستاني كه خود مخلوطي از زبان هاي مختلف مي‌باشد، بسيار طبيعي است، اما حتي زبان هاي دراويدي (2) جنوب هند تحت تأثير لغات فارسي واقع شده‌اند."وجود لغات فارسي و عربي به تعداد زياد در" راماين"(3) نيز نشانگر رواج بيش از اندازه زبان فارسي در شبه‌قاره بود. اين واژه‌ها در زبان هندي رواج دارند: "رخ، پوچ، باغ، ساز (در معني ساز و سامان)، بازار، دربار، سهم (به معني ترس)، پياده، شور، تير، گمان، انديشه، نوازنا (از مصدر نوازيدن)، بار باز، ساده، گود، اسوار (به معني سوار) نشان، جهان، كاغذ، رنگ، برابري، زين، بخشش، سرتاج، ميوه، شاخ، كلاه، كمان، مزدوري، داغ، گردن، تركش (به معني تيردان)، زور، خوار (به معني ذليل)، فراخ، زندان، هنر، چوگان، موشك (به معني موش)، پلنگ، كرم، گناه، بس، چار، لگام، سفيدي، سان، آه، هيچ، فيروز، جوان، مرهم، پايك (به معني پياده و قاصد)، ميش و ..."(4) اما درباره بخش دوم، يعني نفوذ و حضور شعر فارسي در شبه قاره، نخست از فردوسي و شاهكار جهاني او شاهنامه شروع مي‌كنم: شاهنامهحماسه بزرگ استاد طوس تنها اثري متعلق به سرزمين ايران و زبان فارسي نيست، بلكه يك اثر جاودان جهاني به‌شمار مي‌رود كه از آغاز پديد آمدن همواره در بين اهل فن و تحقيق و حتي مردم عادي و عامي رواج بسيار داشته است. حد و اندازه آن به درجه‌اي است كه برخي از محققان ادبيات حماسي آن را از ايلياد و اديسه منسوب به هومر برتر و بالاتر مي‌دانند و فقط يادآور مي‌شوم كه بالغ بر دويست اثر به تقليد شاهنامه سروده شده است و به اكثر زبان هاي زنده ترجمه شده است كه اينجانب در مقاله‌اي به مناسبت "هزاره تدوين شاهنامه" در دانشگاه تهران فهرست ترجمه‌هاي شاهنامه را ارايه داده‌ام. فقط در اينجا به اين نكته اشاره مي‌كنم كه "فقط در زبان بنگالي درباره فردوسي و شاهنامه 23 اثر از آغاز سده نوزدهم تا امروز انجام گرفته است."(5) درباره تاثير شاهنامه و فردوسي در شبه قاره مي توان به منابع زير مراجعه كرد:1- "شاهنامه و هند" از پروفسور اميرحسن عابدي (ص8-53)2- "نفوذ فردوسي و شاهنامه در سند" از استاد حسام الدين راشدي (ص 84-69)3- "آثار قهرمان شاهنامه در ادبيات باستاني هند" از پروفسور آچاريه دارمندرنات (ص 190-187. خيامتا آنجا كه اينجانب درباره نفوذ شاعران پارسي‌گوي در ادبيات جهان تحقيق كرده و مي‌توانم ماخذ و سند ارايه دهم، هيچ شاعري به اندازه خيام، تاكنون آثارش به زبان هاي ديگر ترجمه نشده، حتي كشورها و زبان هايي وجود دارد كه تاثير ادبيات فارسي در آنها تنها از طريق ترجمه رباعيات خيام است و تاكنون بالغ بر چهل زبان رباعيات خيام ترجمه شده كه در اين باره فقط جهت اطلاع از ترجمه‌هاي رباعيات خيام به زبان هاي محلي شبه قاره مي‌توانيد به مقدمه كتاب نذر خيام از راجه مهكن لال (اولين مترجم اردوي رباعيات خيام) مراجعه كنيد كه در آنجا از ترجمه‌هاي بنگالي، گجراتي، تاميل، اوريه، سانسكريت، هندي، تلكو، مراتهي، اردو و حتي زبان هاي اروپايي اطلاعاتي داده شده است.(6) شايد اشاره بدين نكته ضروري باشد كه فقط در زبان بنگالي شش ترجمه و تأليف درباره رباعيات خيام و خود او در سده اخير انجام گرفته است. همچنين (به نقل تعليقات ترجمه فارسي تاريخ ادبي ايران تاليف ادوارد براون جلد دوم ترجمه علي پاشا صالح در اروپا) صدها اثر درباره خيام و آثار و انديشه او نوشته شده است. همين نمونه‌ها و آثار نشانگر نفوذ عميق ادبيات ايران به ويژه شعر فارسي در بين ملل ديگر و زبان هاي گوناگون جهان است. نظامييكي از مظاهر مهم نفوذ زبان فارسي در شبه قاره وجود نسخه‌هاي خطي فراوان آثار شاعران فارسي‌گوي ايران در كتابخانه‌هاي متعدد شبه قاره است. به عنوان نمونه مي‌توان يادآور شد كه فقط درباره نظامي گنجوي شاعر فارسي‌سراي خمسه‌پرداز سده ششم بر اساس مقاله پرفسورا شريف حسين قاسمي از 37 كتابخانه هند 292 نسخه از آثار مختلف نظامي و شروح آنها معرفي شده كه البته تعدادي از آنها شروحي است كه استادان هندي براي فهم اشعار نظامي نوشته‌اند. اگر روزي تمام كتابخانه‌هاي هند و پاكستان و بنگلادش به طور كامل فهرست شود خود نشان مي‌دهد كه بالغ بر 1000 اثر فقط از آثار نظامي به صورت نسخه خطي وجود دارد و اگر كتابهاي چاپي، تحقيقات، رسالات و آثار هنري مانند نقاشي ها، مينياتورها و خطاطي هاي پيرامون نظامي جمع شود، خود رقمي بالاتر از دو هزار مي‌گردد، كه البته علاوه بر مقاله پرفسورا شريف قاسمي اينجانب هم در كتابشناسي نظامي گنجوي كه به مناسبت كنگره بزرگداشت نظامي (سال 1371) چاپ شده در كتابي بالغ بر 600 صفحه درباره نسخ خطي، چاپي، مقالات، فرهنگ ها، پايان‌نامه‌ها، ترجمه‌هاي آثار نظامي به زبان هاي مختلف، مقلدان آثار نظامي، معرفي نظامي‌شناسان ايراني و خارجي به تفصيل سخن گفته‌ام. عطارمقبوليت و شهرت عطار در ميان هنديان تا بدان پايه بوده است كه حتي فيضي (1004-954 هـ) ـ ملك الشعراي دربار اكبر (7)ـ در نامه‌اي كه به شاه مي‌نويسد، ضمن نقل حكايتي به ابيات زير از عطار استناد مي‌ورزد كه خود دليل استوار ديگري بر شهرت و آوازه عطار در ديار هند تواند بود." ز ناداني دل بر جهل و پر مكر گرفتار علي ماندي و بوبكر چو يكدم زين تخيل مي‌نرستي نمي‌دانم خدا را كي پرستي (8) تفصيل مربوط به نسخه‌هاي خطي و چاپي و ترجمه‌ها و تحقيقات پيرامون عطار در شبه قاره هند خيلي بيش از نظامي است و فقط به عنوان نمونه از پندنامه او به زبان اردو و پنجابي، ده ترجمه و از تذكره‌الاولياء شش ترجمه و از منطق الطير سه ترجمه ذكر شده است.فقط در مقاله "عطار در شبه قاره"(9) تعداد 555 اثر متعلق به عطار شامل نسخه‌هاي خطي، چاپي، شروح، تراجم و نوشته‌هاي ديگر معرفي شده است كه اين خود يك نمونه ديگر از رسوخ افكار و انديشه و شعر ادب فارسي در شبه قاره است. سعديحضور سعدي و آثارش در شبه قاره از زمان خود وي چنان گسترش داشته، كه آثار او به عنوان كتاب درسي در حوزه‌ها و مدارس و مكتب‌خانه‌ها و حلقه‌هاي وعظ و خطابه به عنوان آثار ادبي و اخلاقي مورد استقبال همگان بوده است. وجود نسخه‌هاي فراوان خطي و چاپي، شرح ها و فرهنگ هاي مختلف، تحقيقات و پژوهش هاي متعدد درباره زندگاني و آثار و افكار اين شاعر و نويسنده بزرگ در شبه قاره نشان‌دهنده نفوذ و پايگاه عميق زبان و ادبيات فارسي در شبه قاره است. فقط در سده نوزدهم و بيستم، به زبان بنگالي تعداد سه ترجمه از آثار شيخ سعدي انجام گرفته و تاكنون بالغ بر 60 اثر به تقليد از گلستان سعدي نوشته شده است. فكر مي‌كنم ذكر همين دو مورد براي تاثيرگذاري آثار و افكار سعدي بر ادبيات شبه قاره كافي است؛ در حالي كه دامنه نفوذ سعدي فقط منحصر به شبه قاره نيست، بلكه در اروپا تاثير آثار داستاني ـ اخلاقي سعدي را بر آثار برخي نويسندگان بزرگ غربي چون لافونتن (10) نمي‌توان انكار كرد. تنها با مراجعه به كتاب درباره سعدي تأليف خاورشناس بزرگ فرانسوي هانري ماسه (Henry Masse) مي‌توان تا حدودي به نفوذ و تاثير عميق سعدي بر غرب، به‌ويژه ادبيات فرانسه پي برد. مولوي مولانا جلال‌الدين عارف وارسته‌اي كه آيين او عشق است و كلام او دعوت به يگانگي، عاشق سوخته، اما آگاه به معارف الهي كه وجودش را محبت و ستايش خداي يكتا پر كرده است. مثنوي و غزليات او در عين اينكه دريايي است آكنده از جوش عشق و جوشش عرفان، نقاوه( برگزيده) و چكيده فرهنگ و معارف اسلامي و ايران را هم در خود جمع دارد. از بين شاعران ايراني شايد هيچ شاعري جز سعدي از لحاظ وسعت دامنه تاثير در خارج از ايران به پاي مولوي نرسد، زيرا عمق انديشه و سلطه معنوي كلام مولانا در سراسر قلمرو فرهنگ فارسي، هندي، عربي، تركي تقريباً از زمان خود شاعر چنان تاثيري بر افكار و قلوب مردم و صاحبان انديشه گذاشته است كه اثر آن نه تنها در فلسفه و عرفان بلكه در ادبيات آن سرزمين ها هم كاملاً احساس مي‌شود ... نويسنده اين سطور در مقاله‌اي تحت عنوان "ترجمه‌هاي آثار مولوي"(11) به تفصيل درباره ترجمه‌هاي آثار مولوي به زبان هاي مختلف پرداخته و از ترجمه‌هاي اردو، بنگالي، پنجابي، سندي و كشميري نيز ياد كرده‌ام. بنا به نقل دكتر ابوالبشر فقط 21 اثر درباره مثنوي و شرح و تفسير آن از اوايل قرن نوزدهم تاكنون به زبان بنگالي نوشته شده است.مثنوي مولانا همواره در مجالس سماع و ذكر عارفان و درويشان خوانده مي‌شود و هنوز هم اين كار ادامه دارد و از قديمي‌ترين ايام از نفوذ شعر مولانا و تاثيري كه بر روح و دل سالكان و مريدان داشته مطالب زيادي در كتاب ها و زندگينامه‌هاي افراد كه گاه باعث تحول روحي و انقلاب دروني آنان گرديده، ذكر شده است. حتي مشايخ صوفيه براي تهذيب نفس مريد و آموزش نكات دقيق عرفان به سالكان درس مثنوي مي‌دادند. در اينجا به جهت اختصار تنها به ذكر نمونه‌اي از كتاب "محبوب ذي المنن تاريخ اولياي دكن" عبدالجبار ملكاپوري بسنده مي‌كنم. مولف پنج گنج درباره شاه نورالله صاحب هندوستاني مي‌نويسد ... عارف كامل و عالم عامل بود. هميشه درس مثنوي مي‌داد و مضامين را خوب شرح و بسط مي‌فرمود. اهل دكن او را مولاناي مثنوي مي‌گفتند. اكثرمشايخ دكن در مثنوي از ايشان سند اخذ كردند. شاه براهان الله قندهاري و شاه ميران صاحب حيدرآبادي مثنوي را درس به درس نزد ايشان خواندند. ايشان در منزلش از بعدازظهر تا عصر مثنوي درس مي‌داد ... (12)مثنوي سه سال بعد از مرگ مولانا به وسيله شاگردش احمد رومي به هند رسيد ... مثنوي معنوي و ساير اشعار عرفاني نه تنها در افكار مسلمانان بلكه در افكار هندوان و ساير مذاهب نيز موثر بوده است. مثلاً شاعري مسلمان به نام "كبير" در قرن نهم هجري از تلفيق تصوف اسلامي و افكار هندويي يك مكتب عرفاني به نام "بهاكتي" ابداع كرد كه اساس آن ايمان به خداي واحد و احترام به همه اديان و مذاهب و ... است.(13) حافظحافظ را شايد بتوان يكي از معدود شاعران مهم و مقبول جهان دانست كه شعر و انديشه او آثار و افكار شاعران و نويسندگان بسياري را در شرق و غرب تحت تاثير خود قرار داده است. وجود نسخ بي‌شمار از مجموعه اشعار اين انديشمند و غزل‌سراي بزرگ در كتابخانه‌هاي بزرگ و كوچك جهان، عمومي يا خصوصي، حكايت از حسن قبول و رواج شعر حافظ دارد. به عنوان نمونه تنها در شبه قاره، غزليات حافظ بدان شهرتي دست يافت كه تقريباً از زمان خود حافظ و به مصداق بيت زير مورد توجه بوده است: به شعر حافظ شيراز مي‌رقصند و مي‌خوانندسيه چشمان كشميري و تركان سمرقندي اين استقبال گرم و باشكوه از كلام لسان‌الغيب بدان جا رسيد كه تا يك نسل قبل در شبه قاره هيچ فرد باسوادي پيدا نمي‌شد كه آثار سعدي و حافظ و احتمالاً مولوي را نخوانده باشد و نمونه‌هايي به حفظ در خاطر نداشته باشد. حتي هيچ خانه‌اي نبود كه در آن نسخه‌اي از كليات حافظ شيرازي يافته نشود. از سال 1791 م كه نخستين بار چاپ ديوان حافظ تحت نظارت آقاي ابوطالب‌خان اصفهاني متوطن به لكهنو از كلكته انتشار يافت، تعداد زيادي از مجلدات آن كتاب در هند و ايران و تركيه انتشار يافته است.(14) البته اينها غير از انتشار نسخه‌هاي چاپي و تحقيقات و ترجمه‌ها و نفوذ اشعار حافظ در برخي اشعار به زبان هاي محلي شبه قاره است كه اگر بخواهيم به يكايك آنها بپردازيم بحث بسيار طولاني خواهد شد، فقط به نمونه‌اي بسنده مي‌كنم:"مثل اينكه فقط حافظ در فكر حضرت گورو نانك نخستين پيشواي بزرگ دين سيك نفوذ كرد، چنان كه حضرت گورو نانك نوشته: دين در خرقه مرتاض نيست، در عصاي درويش نيست، در خاكستر نيست كه روي تن ماليده شود، در حلقه‌هاي گوش نيست، دين در سر تراشيده نيست، در ناقوس نيست. اگر مايليد صراط مستقيم را پيدا كنيد از آلايش هاي دنيوي پاك شويد."اين افكار حضرت گورو نانك كه مشمول سروده‌هايش است، فكر حافظ را به ياد مي‌آورد:نه هر كه چهره برافروخت دلبري داند نه هر كه آينه سازد سكندري داند نه هر كه طرف كله كج نهاد و تند نشست كلاه‌داري و آيين سروري داند هزار نكته باريك‌تر ز مو اينجاست نه هر كه سر بتراشد قلندري داند(15) نمونه‌هاي ديگري از مشابهت افكار گورو نانك و حافظ وجود دارد (به ماخذ رجوع شود) و نيز درباره "تأثير حافظ بر سخن‌سرايان فارسي زبان هند" به مقاله سيد انوار احمد رجوع شود.(16) همچنين سخن گفتن درباره ترجمه‌هاي حافظ هم حديث مفصل دارد، زيرا شعر حافظ به بالغ بر سي زبان؛ نه يكبار، بلكه چندين بار ترجمه شده كه فقط اشاره‌اي مختصر به ترجمه آن در بعضي از زبان هاي محلي شبه قاره مي‌كنم. در زبان بنگالي 19 ترجمه تنها در دو سده اخير، پنجابي 7 ترجمه، اردو بالغ بر 24 ترجمه وجود دارد. همين طور غزليات حافظ به زبان هاي كشميري، آسامي و هندي نيز ترجمه شده است. اينجانب در كتاب خود تحت عنوان حافظ‌پژوهان و حافظ‌پژوهي(17) به تفصيل، ترجمه‌هاي حافظ را به زبان هاي گوناگون آورده‌ام. البته در جزوه‌اي كه خانه فرهنگ ايران در بمبئي به مناسبت "جشن حافظ شيرازي" چاپ كرده به ترجمه‌ها و شروح حافظ به اردو و برخي منابع ديگر اشاره كرده است. از جمله در آن از 24 ترجمه و شرح اردوي ديوان حافظ نام برده شده است.(18) البته نفوذ و حضور حافظ در ميان مردم شبه قاره منحصر به اينها نمي‌شود. انبوه نسخ خطي و چاپي(19)، تحقيقات فراوان مستقل، ترجمه‌ها، شروح، تقليدها از يك طرف، و نفوذ عميق و رسوخ افكار بلند حافظ در انديشه متفكران از طرف ديگر است كه فقط اشاره به يك مورد مي‌كنم و آن اشعار و افكار علامه اقبال لاهوري است كه كاملاً تحت تاثير دو متفكر و عارف ايران مولاناي روم و حافظ شيراز بوده است كه تفصيل آن را مي توانيد در كتابهاي "اقبال در راه رومي" تاليف دكتر سيد محمد اكرم متخلص به اكرام (چاپ پاكستان) و "حافظ اور اقبال" تأليف دكتر يوسف حسين‌خان (چاپ آكادمي غالب دهلي، 1976 م) و ديگر مآخذ مطالعه كنيد. يا تاثير حافظ در گوته شاعر آلماني به حدي بود كه در واقع گوته ديوان شرقي خود را تحت تاثير مطالعه غزليات حافظ پديد آورد. همچنين در كتاب ها آمده است كه پدر رابيند رانات تاگور هر صبح قبل از هر كاري ابياتي از حافظ و صفحاتي از اپانيشادها را مي‌خوانده است. غناي انديشه و وسعت جهان‌بيني و هنر جادويي كلام حافظ در طول ششصد و اندي سال توانسته قلوب بسياري از مردم و افكار جهاني را تحت تأثير خود قرار دهد و پرداختن بدان، وقت مفصلي را مي‌طلبد.با ذكر نمونه‌هاي فوق تا حدودي دورنماي نفوذ و تاثير زبان و ادبيات فارسي در شبه قاره روشن مي‌شود. البته خود مي‌دانيد كه زمينه‌هاي رسوخ و حضور زبان و ادبيات فارسي در شبه قاره صرفاً به زبان و شعر محدود نمي‌شود و ابعاد گسترده‌تري دارد كه به توفيق خداوند بزرگ آن را به زمان ديگري وامي‌گذارم و سخن خود را با اين مصراع به پايان مي‌برم: تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل. ________________________________________پي‌نوشتها:1- قند پارسي، ش 7، بهار 733، ص 209.2- دراويدي: مردماني تيره پوست و ساكنان اوليه هند پيش از مهاجرت شاخه اي از آريايي ها با آن شبه قاره بودند، مردمان هند نتيجه اختلاط و آميزش ميان آريايي ها و دراويدي ها هستند.3- راماين: حماسه معروف هندوان، كه منظومه اي است مطول به زبان سانسكريت مشتمل بر 48000 بيت، در باره سرگذشت ها و وقايع و جنگ هاي رام و همسرش سيتا. اين اثر نوشته يكي از شاعران قديم هند است به نام والميكي. اين كتاب به رام و راماين نيز شهرت دارد.4- نقل به اختصار از مقاله محمد مصطفي خان مداح در اردو ادب، جولاي 1950، ص 59-50 5- نقل از سخنراني خانم دكتر كلثوم ابوالبشر در هفدهمين كنگره استادان به زبان فارسي در بمبئي در 2 ژانويه 1996 و نيز در اين‌باره رجوع شود به قند پارسي، ش 6، زمستان 1372، ص 104-88 و ش8، ص 264-259.6- چاپ حيدرآباد دكن، اعجاز پرنتنگ پريس، 1958 م، ص 9-17.7- اكبر: يكي از شاهان مغولان بزرگ هند(تيموريان هند) ميان سال هاي 949ق تا1014( 1542 تا 1605 م)8- شعرالعجم، شبلي نعماني، ج 3، ص 5-44 (ترجمه) نقل از قند پارسي، ش 8، پاييز 1373، ص 11.9- همان مأخذ پيشين، ص 126-1.10- لافونتن: ژان دو لافونتن، نويسنده افسانه هاي منظوم فرانسوي(1621 تا 1695) از بين 244 قطعه سروده وي تنها 17 يا 18 قطعه را خود انشا كرده است و بقيه را از افسانه هاي يوناني و شرقي و داستان هاي ايراني الهام گرفته است.11- فرهنگ، ويژه ادبيات و عرفان، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، ش 14، 1372.12- محبوب ذي المنن، ج 2، ص 70-1069.13- مجله مقالات و بررسي ها، چاپ دانشگاه تهران، دانشكده الهيات، ش 36-35 (سال 1360)، ص 15.14- فصلنامه قند پارسي. ش 1، پاييز 1369، ص 127.15- قند پارسي، ش 1، پاييز 1369، ص 3-122.16- قند پارسي، ش 8، ص 58-245.17- چاپ تهران، انتشارات گستره، 1368، ص 22-305 18- جزوه حافظ شيرازي، چاپ خانه فرهنگ ايران در بمبئي، 1996، ص 607.19- رجوع شود به كتاب حافظ پژوهان و حافظ پژوهي و كتاب پرفسورا شريف حسين قاسمي تحت عنوان نسخه‌هاي خطي حافظ در هند، چاپ خانه فرهنگ ايران، دهلي نو، 1367. منبع سایت تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 720]
-
گوناگون
پربازدیدترینها