فلج مغزی - انواع و درمان آن

فلج مغزی (cerebral palsy) گروهی از اختلالات حرکتی که به سبب ناهنجاری‌های مادرزادی یا آسیب‌های وارده بر مغز در مراحل اولیه تکامل مغز ایجاد می‌گردد. تعدادی از اینها فقط نقص حرکتی دارند و اختلال دیگری ندارند. اما در گروهی مشکلات همراه این اختلالات، مشکلات یادگیری، شنیدن، دیدن و تشنج است. وضعیت هوش بسته به محل آسیب متغیر است و بعضی از این کودکان از نظر هوشی با مشکلی ندارند.

انواع فلج مغزی

فلج مغزی دارای چندین نوع متفاوت از لحاظ تن ماهیچه ای است:

• اسپاستیک (Spastic)، شایعترین نوع که ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد را شامل می‌شود در اثر آسیب به نورون‌های حرکتی فوقانی در مسیر پیرامیدال ایجاد می‌شود. گاهی دو طرفه‌است حداقل با دو مورد از موارد زیر مشخص می‌شود: الگوی حرکتی غیرطبیعی، افزایش تون(tone) عضلات، رفلکس‌های پاتولوژیک مانند بابنکس و هیپررفلکسی.
• آتاکسیک (Ataxic)، کمتر از ۵ درصد موارد را شامل می شود و سبب آن آسیب مخچه است ومشخصات آن عبارت است از وضعیت (posture) غیرطبیعی و فقدان هماهنگی منظم عضلات
• دیس کینتیک (Dyskinetic)، ده تا پانزده درصد موارد را تشکیل می‌دهد مشخصه آن الگوهای حرکتی غیرطبیعی و حرکات بدون اراده، کنترل نشده و راجعه‌ است.
• هیپوتونیک(Hypotonic)
• ترکیبی از انواع فوق

سبب و شیوع فلج مغزی

شیوع فلج مغزی ۳/۳ در هر ۱۰۰۰ نفر است؛ تقریباً ۸۱ درصد آنها مبتلا به نوع اسپاستیک (سفتی ماهیچه ای) فلج مغزی هستند در میان کودکان با فلج مغزی ۸ درصد دچار اختلالاتی مانند اوتیسم و ۳۵ درصد مبتلا به صرع (تشنج) هستند. ۵۶ درصد قادر به راه رفتن به تنهایی و ۳۳ درصد دچار محدودیت حرکتی و یا نا توانی در راه رفتن هستند. فلج مغزی دراثر آسیب به مغز در قبل از 5 سالگی ایجاد می‌شود. بسیاری از این مشکلات در دوران جنینی رخ می‌دهند اما این اختلال می‌تواند در هر زمان دیگری طی ۲ سال اول زندگی، زمانی که مغز کودک همچنان در حال تکامل است رخ دهد. در بعضی از افراد با فلج مغزی به علت کاهش سطح اکسیژن (هیپوکسی) در بخش‌هایی از مغز آسیب دیده‌اند.

عوامل سبب ساز فلج مغزی

• عوامل مختلفی که سبب فلج مغزی می شود در زیر شرح داده می شود:
• تولد نوزاد با وزن کمتر از ۱۵۰۰ گرم
• عوارض حاملگی مانند پلی هیدآمنیوس اکلامپسی
• خونریزی در سه ماهی سوم
• چند قلویی
• تب مادر
• تشنج یا اختلالات تشنجی مادر
• درمان مادر با هورمون تیروئید، استروژن یا پرژسترون
• خونریزی مغزی
• عفونت‌های مغزی (آنسفالیت، مننژیت و ... )
• ضربه مغزی
• عفونت در مادر طی دوران بارداری (سرخجه)

نشانه های فلج مغزی

• تغییر تونوس یا سفتی ماهیچه‌ای (muscle tone): مانند بیش از حد سفت شدن و یا شل شدن عضلات
• اسپاسم ماهیچه‌ا‌ی یا سفت شدن ماهیچه ها
• عدم تعادل و نا هماهنگی ماهیچه‌ای یا آتاکسی (ataxia)
• حرکات غیرارادی
• حرکات آرام
• وزن انداختن بر یک سمت بدن، مانند کشیدن یک پا روی زمین در حال خزیدن
• راه رفتن بد شکل:

راه رفتن روی انگشتان پا، راه رفتن قیچی مانند با زانوهای ضربدری، راه رفتن با پاهای باز یا راه رفتن غیر قرینه

• بلع دشوار و نداشتن کنترل بر آب دهان و آب ریزش دهانی
• مشکل در غذا خوردن و مکیدن
• تاخیر در صحبت کردن و سخت صحبت کردن
• مشکلات یادگیری
• مشکلاتی در به کارگیری موتور حرکتی بدن، مانند بستن دکمه‌ها و بلند کردن وسایل آشپزخانه به سختی
• تشنج

پیشگیری از فلج مغزی

• مراقبت مناسب از مادر در زمان حاملگی
• رژیم غذایی طبیعی و متعادل مادر در زمان حاملگی
• بدون مشورت با پزشک خود هیچ دارویی مصرف نکنید.
• مادران باردار الکل ننوشند.
• درمان عفونت زمان بارداری

درمان فلج مغزی : (کاردرمانی و گفتاردرمانی )

برای بررسی و تشخیص فلج مغزی باید به متخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه نمود و چنانچه کودک به فلج مغزی مبتلا بود ، برای کنترل نشانه ها و تشنج احتمالی دارو دریافت میکند.

کاردرمانی : اما درمان ناتوانی های حرکتی از گردن گرفتن، سینه خیز رفتن، چهاردست وپا رفتن و ایستادن و راه رفتن با مراجعه به کاردرمانی درمان می گردد . کاردرمانی به افراد با مشکلاتی مانند فلج مغزی، ام اس، پارکینسون و سکته مغزی کمک می کند مستقل حرکت کنند و در زندگی روزمره مستقل باشد .

گفتاردرمانی : همچنین درمان ناتوانی های گفتاری، بلع و آبریزش دهانی کودکان فلج مغزی با گفتاردرمانی حاصل می شود.