محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروفترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797897195
پاتنم؛ فیلسوفی حقیقت جو/ سه چهره از هیلاری پاتنم
واضح آرشیو وب فارسی:مهر: یادنامهای برای هیلاری پاتنم؛
پاتنم؛ فیلسوفی حقیقت جو/ سه چهره از هیلاری پاتنم
شناسهٔ خبر: 3606767 - پنجشنبه ۹ اردیبهشت ۱۳۹۵ - ۰۸:۳۱
دین و اندیشه > اندیشمندان
پاتنم را فقط با تغییرات اساسی در نظریاتش نمیشناسند، بلکه یکی از ویژگیهای او گستره حوزههای فلسفیای بود که در آنها دستی بر آتش داشت. خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه ــ حامد قدیری: هیلاری پاتنم، فیلسوف تحلیلی آمریکایی، اواخر اسفندماه سال ۹۴ در سن نودسالگی درگذشت. اگر بخواهیم از فیلسوفی مانند پاتنم حرف بزنیم، دقیقا چه باید بگوییم؟ دنیل دنت، لغتنامه طنزی درباره فلسفه و فلاسفه نوشته است که در مدخل «هیلاری» اش آمده: «هیـ. لا. ری. [اسم]: دورهای بسیار کوتاه اما بسیار مهم از حیات علمی یک فیلسوف ممتاز. مثال: «اوه. سه، چهار هیلاری قبلتر، به این موضوع فکر میکردم.» پاتنم بارها چرخشهای کلانی در نظریههای فلسفیاش داشت که گاهی ماجراهای جالبی به بار میآورد. مثلا کتابِ Meaning and Moral Sciences پاتنم در سال ۱۹۷۸ منتشر شده بود. حدود سی سال بعد یعنی اواخر سال ۲۰۰۹، کتاب مجددا منتشر میشود اما پاتنم درباره تجدیدچاپ تذکر می دهد. «به جز یک سخنرانی که بخش نهایی این کتاب را شکل میدهد، یعنی «رئالیسم و خرد»، هنوز هم باجدیت با دیدگاههایی که در این کتاب از آنها دفاع کردهام موافق ام ... یک تذکر دیگر: در مقدمه این کتاب [که در سال ۱۹۷۸ نوشته شده] گفتهام «آخرین مقاله (یعنی همان «رئایسم و خرد») چرخشی را نشان میدهد که اخیرا در اندیشهام داشتهام.» اما از سال ۱۹۹۰ این چرخش ــکه به سمت رئالیسم درونی بودــ را اشتباه قلمداد میکنم.» دستکم همین نقل قول، سه هیلاری مختلف از نظرات پاتنم را نشان میدهد. اول، پیش از سال ۱۹۷۸؛ دوم بین ۱۹۷۸ تا ۱۹۹۰ و سوم از ۱۹۹۰ به بعد. هیلاری نخست یک رئالیست متافیزیکی بود حال آنکه هیلاری دوم و سوم استدلالهای کوبندهای علیه رئالیسم متافیزیکی اقامه میکردند. هیلاری دوم به رئالیسم درونی میپرداخت اما هیلاری سوم رئالیسم درونی یا دستکم یکی از محورهای آن، یعنی رویکرد خاص آن به صدق، را رد میکرد. البته پاتنم را فقط با تغییرات اساسی در نظریاتش نمیشناسند، بلکه یکی از ویژگیهای او گستره حوزههای فلسفیای بود که در آنها دستی بر آتش داشت. اگر فلسفه تحلیلی قرن بیستم را دیواری ببینیم که فلاسفه طراز اول یادگاریهایشان را روی آن ثبت میکردند، آنگاه پاتنم نوجوان پرجنبوجوشی خواهد بود که دائم به گوشهگوشه این دیوار سرک کشیده و یادگاریهایی از خود به جا گذاشته است. در گوشهای از این دیوار، دستخط پاتنم را خواهیم دید که با اعتماد به نفس حکاکی کرده است «معنا صرفاْ در ذهن نیست». جایی دیگر پاتنم را خواهیم دید که دارد ماجرای «دوقلوی زمین» را روی دیوار شرح میدهد؛ درست کنار تصویری از «مغزهایی در خمره». در گوشهای هم پاتنم نوشته است «ذهن و جهان در کنار همدیگر ذهن و جهان را سروشکل میدهند.» البته جاهایی را هم خواهیم دید که روی یادگاری های قبلیاش ضربدر کشیده است. احتمالا نظریه «رئالیسم درونی» یا نظریه «کارکردگرایی» اش در فلسفه ذهن چنین سرنوشتی داشتهاند. مارتا نوسباوم درباره جامعیت پاتنم میگوید: «پاتنم فیلسوفی با گسترۀ علائقی خیرهکننده بود و در دوران کاریِ پربار خود مباحثِ خلاق و جامعی از مسائل مهم در حوزههای بسیار متنوعی از فلسفه پدید آورد. در واقع هیچ فیلسوفی از زمان ارسطو نبوده است که بتواند مساهمتِ خلاق و بنیادیای در همۀ این حوزهها داشته باشد: منطق، فلسفه ریاضیات، فلسفه علم، متافیزیک، فلسفه ذهن، اخلاق، اندیشه سیاسی، فلسفه اقتصاد و فلسفه ادبیات و پاتنم حداقل دو حوزه به این فهرست افزوده است که ارسطو در آنها کار نکرده است؛ فلسفۀ زبان و فلسفۀ دین.» بنابراین، بررسی تکتک نوآوریهای پاتنم یَلی جامعالاطراف میطلبد که البته چنین جامعیتی از توان این قلم و قلمهایی مانند آن بیرون است. با این حال، میتوانیم سراغ یکی از مبناییترین مسائلی برویم که دلمشغولی پاتنم بود و راهحلش بر نظرات او در حوزههای دیگر اثر میگذاشت. «چهگونه ذهن و زبان به جهان خارج از ذهن متصل میشوند و به آن ارجاع میدهند؟» این مسئله آنقدر کهن است که میتوانیم ارسطو، افلاطون، دکارت، لایبنیتز، هیوم، لاک، برکلی، کانت، هگل، نیچه و بسیاری از فیلسوفان قرن بیستم را در مجمعی جمع کنیم تا هریک از موضع تاریخیشان درباره این مسئله نظر دهند و با هم به گفتوگو بنشینند. عالم مُثل افلاطون، تقسیم صورت ـ مادهی ارسطویی، دوگانگی ذهن و ماده در اندیشه دکارت، شکاکیت هیوم در امکان حکم درباره جهان خارج، زایش «عالم فنومن» از افکار کانت، کمرنگ شدن «جهان فینفسه» به دست هگل، منظرگرایی نیچهای و تقریبا اکثر آرای فیلسوفان قرن بیستم را در ساحت همین مسئله میتوانیم بفهمیم و بررسی کنیم. «رئالیسم متافیزیکی» یکی از پاسخهایی است که از قدیم در مواجهه با مسئله ارتباط میان ذهن و جهان مطرح میشد. اجمالاً رئالیست متافیزیکی ذهن را آینهای میداند که جهان را آنگونه که هست بازمیتاباند و هیچ دخالتی در نحوه بازتابش آن ندارد. به بیان دقیقتر، طبق نگاه رئالیسم متافیزیکی، ۱) جهان از مجموع معین و ثابتی از اشیای مستقل از ذهن تشکیل شده است، ۲) یک و فقط یک توصیف صادق و کامل از جهان وجود دارد و ۳) صدق اساساْ از جنس مطابقت است. همانطور که گفته شد، هیلاری دوم و سومِ پاتنم در حمله به رئالیسم متافیزیکی همپیمان اند. «استدلال مدلتئورتیک» و «استدلال مبتنی بر مغز در خمره» دو استدلال مشهور او علیه رئالیسم متافیزیکی اند که جزییات تخصصی زیادی دارند اما خوانش بسیار سادهی هر کدام به این شکل است: استدلال مدلتئورتیک: اگر رئالیسم متافیزیکی درست باشد، آنگاه رئالیست متافیزیکی به رابطهای متعین میان ذهن و جهان خارج از ذهن نیاز دارد. اما رئالیست متافیزیکی هیچگاه نمیتواند چنین رابطهای را برقرار کند. پس رئالیسم متافیزیکی نادرست است. استدلال مبتنی بر مغز در خمره: اگر رئالیسم متافیزیکی درست باشد، ممکن است همه ما مغزهایی در خمره باشیم. اما هیچگاه امکان ندارد مغزهایی در خمره باشیم. پس رئالیسم متافیزیکی نادرست است. پاتنم با رد رئالیسم متافیزیکی، چه چیزی را به جایش مینشاند؟ خودش میگوید: «میخواهم دیدگاهی را شاخوبرگ بدهم که در آن ذهن صرفا «کپیکننده» جهان نیست؛ آن هم جهانی که پذیرای صرفا یک توصیف برآمده از یک نظریه صادق باشد. البته دیدگاه من این هم نیست که ذهن به جهان سروشکل میدهد... اگر بخواهم از زبان استعاری بهره بگیرم، چنین خواهد شد: ذهن و جهان در کنار هم به ذهن و جهان سروشکل میدهند.» درواقع پاتنم اشکال اساسی رئالیسم متافیزیکی را تفکیک قاطع میان ذهن و جهان میداند و میکوشد این دوگانه را از میان بردارد و آن دو را به دو سرِ یک طیف تبدیل کند. به تبعِ آن، دوگانههای دیگری نیز از میان برداشته میشوند: دوگانه سوبژکتیو و ابژکتیو، دوگانهی واقعیت و ارزش و دوگانه تحلیلی و ترکیبی. یکی از نتایج این دوگانهزداییها ــکه هم در هیلاری دوم به آن پایبند است و هم در هیلاری سومــ «نسبیت مفهومی» است. بنا به نسبیت مفهومی، واقعیت و قرارداد در هم تنیدهاند و تمنای واقعیتِ فارغ از قرارداد تمنایی باطل است. بنا بر نسبیت مفهومی، ممکن است دو جملهای که ظاهراْ با هم ناسازگار اند صادق باشند چرا که صدق هر کدام را بر اساس چارچوب مفهومی خاصی بررسی میکنیم که در دل آن بیان شدهاند. شاید این توضیحات آنقدر کلی و موضعی باشد که نتواند بطن پژوهشهای پاتنم را بهخوبی نشان دهد اما مسئلهی ارتباط میان ذهن و جهان و راهحلهای پاتنم برای آن میتواند کلیدی برای فهم «هیلاری» های مختلف پاتنم باشد. پاتنم چندین هیلاری داشته است. خودش دربارهی این تغییرات مکرر میگوید: «بعضیها تغییرهای مکرر در دیدگاهِ فلسفیام را یک نقص شخصیتی تلقی میکنند. اگر حوصله شوخی داشته باشم، جواب میدهم احتمالا دیدگاههایم را پیدرپی تغییر میدهم چون دائم اشتباه میکنم. اما فیلسوفان دیگر تغییری در دیدگاههایشان نمیدهند چون هیچوقت اشتباه نمیکنند. ولی برای یکبار هم شده باید نکتهای جدی در این باره بگویم. هیچوقت گفتوگوهایم با کارنپ در سالهای ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۵ را فراموش نمیکنم؛ بهخصوص هیچوقت یادم نمیرود که کارنپ ــفیلسوف بزرگی که جدیت و انسجامِ قاطعانهای داشتــ چهقدر تأکید میکرد که دیدگاههایش در مورد مسائل فلسفی را نه یکبار که بارها تغییر داده بود.» «من قبلا آنطور فکر میکردم ... الان اینطور فکر میکنم» جملهای بود که هیچوقت از زبان کارنپ نمیافتاد ... هرچند با هیچ یک از ایدههای کارنپ در هیچ یک از دورههایش موافق نیستم، اما برای من، کارنپ نمونهای آشکار از انسانی بود که حقیقتجویی را فراتر از غرور شخصی میدانست.» وظیفهی فیلسوف این نیست که دیدگاهِ الف را (اگر بتواند) تولید کند و بعد از آن با عنوان «آقایِ دیدگاهِ الف» یا «خانم دیدگاه الف» شناخته شود. اگر پژوهشهای فلسفی (این عبارت را یکی دیگر از فیلسوفانی که دیدگاهش را عوض کرده به کار برده بود) -مراد پاتنم «ویتگنشتاین» است- به گفتوگوی دوهزارسالهای کمک کند که فلسفه نامیده میشود؛ اگر این پژوهشها فهم ما را نسبت به تنگناهایی که «مسائل فلسفی» مینامیمشان عمیقتر کنند، آنگاه فیلسوفی که آن پژوهشها را پیش بُرده کارش را درست انجام داده است. فلسفه رشتهای نیست که به راهحلهای نهایی برسد. اگر کارِ فلسفی بهخوبی انجام شود، یکی از ویژگیهایش رسیدن به این نتیجه است که آخرین دیدگاه ــمهم نیست که متعلق به خود فرد باشد یا کسی دیگرــ هنوز پرده از اسرار و رموز برنداشته است. برگردم به سوالی که همان ابتدا پرسیدم. اگر بخواهیم از فیلسوفی مانند پاتنم حرف بزنیم، دقیقا چه باید بگوییم؟ بهگمانم پاتنم نه «آقای برونگرایی معنایی» است و نه «آقای رئالیسم علمی» و نه «آقای رئالیسم درونی» و نه «آقای پراگماتیسم» و نه «آقای کارکردگرایی»، بلکه فقط هیلاری پاتنم است با روحیهای حقیقتجو که در مقام فیلسوف، کارش را درست انجام داده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 107]
صفحات پیشنهادی
مسابقات بین المللی زمینه ساز درخشش چهره های قرآنی جهان اسلام است
یک نماینده سابق مجلس مسابقات بین المللی زمینه ساز درخشش چهره های قرآنی جهان اسلام است شناسهٔ خبر 3603998 - چهارشنبه ۱ اردیبهشت ۱۳۹۵ - ۱۵ ۵۹ دین و اندیشه > قرآن و متون دینی آرین منش نماینده سابق مجلس شورای اسلامی با تاکید بر لزوم برگزاری مسابقات بین المللی قرآن در جمهوری اسلسینما، باید محل تجلی حق و حقیقت باشد/ سینما، یک رسانه مجازی نیست
آیت الله جوادی آملی سینما باید محل تجلی حق و حقیقت باشد سینما یک رسانه مجازی نیست شناسهٔ خبر 3600801 - یکشنبه ۲۹ فروردین ۱۳۹۵ - ۱۱ ۱۰ دین و اندیشه > اندیشمندان آیت الله جوادی آملی گفت هنر به ویژه سینما باید محل تجلی حق و حقیقت باشد باید توجه داشت که سینما یک رسانه مجاکولاک سندرز در مناظره با هیلاری: این خانم مشکل تشخیص دارد/ همیشه حق با نتانیاهو نیست
کولاک سندرز در مناظره با هیلاری این خانم مشکل تشخیص دارد همیشه حق با نتانیاهو نیست بین الملل > آمریکا - مناظره هیلاری کلینتون و برنی سندرز در نیویورک طوفانی تر از تمام رقابت های این دو نامزد دموکرات برگزار شد سعید جعفری - هر چه تاکنون احترام و ملایمت در مناظره دموچهره حقوقي كه 30 درصد از سهام شركتها را در اختيار دارد
چهره حقوقي كه 30 درصد از سهام شركتها را در اختيار دارد وزير امور اقتصادي و دارايي گفت دولت در شرايط فعلي بدهكار بدحساب است و برنامه داريم كه دولت را به بدهكار خوش حساب تبديل كنيم به گزارش ايسنا علي طيبنيا عنوان كرد اگر بانكها بتوانند تأمين مالي واحدهاي اقتصادي را به نحو خوسندرز: هیلاری کلینتون مشکل تشخیص دارد/ همیشه حق با نتانیاهو نیست
سندرز هیلاری کلینتون مشکل تشخیص دارد همیشه حق با نتانیاهو نیست مناظره هیلاری کلینتون و برنی سندرز در نیویورک طوفانی تر از تمام رقابت های این دو نامزد دموکرات برگزار شد به گزارش نامه نیوز هر چه تاکنون احترام و ملایمت در مناظره دموکرات ها دیده بودید را به فراموشی بسنمایش فیلم مستند «ردپای چهگوارا» در کانون فیلم سینماحقیقت
نمایش فیلم مستند ردپای چهگوارا در کانون فیلم سینماحقیقت فرهنگ > سینما - عصر فردا یکشنبه 29 فروردین 95 و در دومین برنامه از دورهی جدید کانون فیلم سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی فیلم مستند ردپای چهگوارا ساخته علیرضا رفوگران به نمایش عمومی درآمبررسی نقش هالیوود در تخریب چهره لاتینی ها در شبکه مستند
بررسی نقش هالیوود در تخریب چهره لاتینی ها در شبکه مستند شناسهٔ خبر 3599947 - شنبه ۲۸ فروردین ۱۳۹۵ - ۱۳ ۲۵ هنر > رادیو و تلویزیون نقش هالیوود در تخریب چهره لاتینی ها با مستند ۵۰ دقیقه ای لاتینی ها فرای حلقه در شبکه مستند بررسی می شود به گزارش خبرنگار مهر مستند ۵۰ دقیقه ایوقتی آرزوی هادی نوروزی به حقیقت تبدیل شد
وقتی آرزوی هادی نوروزی به حقیقت تبدیل شد ورزش > لیگ برتر - پزشک تیم پرسپولیس خاطره جالبی را از کاپیتان فقید تیمشان تعریف می کند به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین پزشک تیم پرسپولیس در پایان بازی پرسپولیس مقابل استقلال آنجا که همه سرخ پوشان داخل رختکن به شادی می پرداختند بی«ردپای چهگوارا» در کانون فیلم «سینماحقیقت» نمایش داده میشود
ردپای چهگوارا در کانون فیلم سینماحقیقت نمایش داده میشود شناسهٔ خبر 3599920 - شنبه ۲۸ فروردین ۱۳۹۵ - ۱۲ ۵۸ هنر > سینمای ایران فیلم مستند ردپای چه گوارا در کانون فیلم سینما حقیقت نمایش داده می شود به گزارش خبرگزاری مهر عصر فردا یکشنبه ۲۹ فروردین ۹۵ و در دومین برنامه اسندرز: هیلاری کلینتون مشکل تشخیص دارد
سندرز هیلاری کلینتون مشکل تشخیص دارد روز نو خانم کلینتون کسی است که موافق حمله آمریکا به عراق بود ایشان همان کسی است که میلیاردها دلار از سیستم فاسد بنگاه های بزرگ برای تامین هزینه های مالی کمپین انتخاباتی اش بیرون می کشد مناظره هیلاری کلینتون و برنی سندرز د-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها