تبلیغات

تبلیغات متنی

خرید اکانت اسپاتیفای

کاشت ابرو

لمینت دندان

لیست قیمت گوشی شیائومی

مرجع خرید تجهیزات آشپزخانه

خرید زانوبند زاپیامکس

رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید

کلاس باریستایی تهران

تعمیر کاتالیزور

تعمیر گیربکس اتوماتیک

دیزل ژنراتور موتور سازان

آموزش آرایشگری رایگان

طراحی سایت تهران سایت

آموزش ارز دیجیتال در تهران

شاپیفای چیست

فروش اقساطی ایران خودرو

پراپ تریدینگ معتبر ایرانی

کرم ضد آفتاب لاکچری کوین SPF50

محبوبترینها

قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار

معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!

آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب

پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)

بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود

یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟

تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران

جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی

چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟

قیمت لوله داربست و انواع آن

آمار وبسایت

تعداد کل بازدیدها : 1796889997

آرايه هاي ادبي

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: محمد جاوید14-03-2006, 10:48 PMدر اینجا در خصوص آرایه های ادبی به اختصار مطالبی آورده میشود: 1- تشبيه : نشان دادن همانندي بين دو يا چند پديده است .هرتشبیهی در اصل 4رکن و پایه دارد: اركان تشبيه : مشبّه و مشبّهٌ به – ادات تشبيه – وجه تشبيه مثال: بلم آرام چون قویی سبکبال // به نرمی بر سر کارون همی رفت بلم=: مشبّه / چون= ادات تشبیه / قویی سبکبال = مشبّهٌ به / نرم و آرام پیش رفتن = وجه تشبیه 1- تشبیه انواع مختلف دارد: تشبيه بليغ : دو ركن ادات تشبيه و وجه تشبيه حذف مي شود . تشبيح بليغ اسنادي : مشبّه و مشبّه به با كسره به هم اضافه نشده اند : علم ، نور است – قدش ، سرو است . تشبيه بليغ اضافي : مشبّه و مشبّه به با كسره به هم اضافه شده اند : نورِعلم – درختِ دوستي – قدِ سرو . 2- استعاره : به كار بردن كلمه در غير معني اصلي . استعاره مصرحه : تشبيه بليغي است كه مشبّه آن حذف شده باشد . تشبيه ادعاي همانندي دو پديده است ولي استعاره ادعاي يكسانيِ آنها است . مثال: سبک تیغ تیز از میا ن برکشید // بر شیر بیدار دل بر درید شیر بیدار دل استعاره برای سهراب است بتی دارم که گرد گل ز سنبل سایه بان دارد// بهار عارضش خطّی به خون ارغوان دارد بت استعاره برای یار زیبای شاعر است 3- مجاز : به كار بردن واژه در غير معني اصلي آن است به شرط آن كه نشانه اي ، را به معني غير اصلي راهنمائي كند كه اين نشانه را قرينه مي گويند . هر استعاره اي ، مجاز است و علاقه آن ، شباهت است . پيوند و تناسبي كه معني حقيقي و مجازي را به هم مربوط مي سازد علاقه ناميده مي شود . مثال: طاقت سر بریدنم باشد// وز حبیبم سر ِ بریدن نیست سر در مصراع اول معنی حقیقی دارد ولی در مصراع دوم مجاز است و به معنی اندیشه و تصمیم و قصد به کار رفته است. کلام تو گیاه را بارور می کند و از نَفَسَت گل می روید ( نَفَس ، مجاز برای سخن است) محمد جاوید15-03-2006, 10:26 PM4- كنايه :سخني كه داراي يك معني ظاهري و نزديك به ذهن و يك معني باطني و دور از ذهن باشد و منظور، معني باطني و دور از ذهن باشد كنايه است . مثال: نرفتم به محرومی از هیچ کوی // چرا ازدر حق شوم زرد روی زرد رویی کنایه از خجالت و شرمندگی است بیفشرد چون کوه پا بر زمین // بخایید دندان به دندان کین هردو مصراع ،کنایه از ابراز شدت خشم است 5-سجع : به آهنگ بر خاسته از كلمات پاياني دو جمله يا بيشتر گفته مي شود . مثال: توانگري به هنر است نه به مال و بزرگي به عقل است نه به سال ( حال و سال مسجع ) سجع موسیقی درونی (لفظی ) و تاثیر کلام را افزایش می دهد ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون // نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا گردون ، افسون ، و یاران واژه های سجع متوازی اند که موسیقایی ترین نوع سجع است سجع بیشتر در نثر به کار می رود اما گاهی در شعر نیز کاربرد دارد. هنگام تنگ دستی در عیش کوش و مستی // کاین کیمیای هستی ، قارون کند گدا را تنگ دستی ، مستی ، هستی واژه های سجع هستند. محمد جاوید17-03-2006, 10:31 PM6-موازنه: هرگاه دو مصراع يا دو جمله تقريباً همه كلمات به ترتيب با هم سجع متوازن( کلمات پایانی جمله ها هم وزن باشند ولی واج های پایانی آنها مانند هم نباشد)باشند موازنه می نامند. مثال: دل به امید روی او همدم جان نمی شود // جان به هوای کوی او خدمت تن نمی کند این لطافت کز لب لعل تو من گفتم که گفت // وین تطاول کز سر ِ زلفِ تو من دیدم که دید گر عزم جفا داری سر در رهت اندازم // ور راه ِ وفا گیری جان در قدمت ریزم 7- ترصیع: هرگاه دو مصراع يا دو جمله تقريباً همه كلمات به ترتيب با هم سجع متوازی( کلمه های پایان جمله ها هم وزن باشند و واج پایانی آن ها نیز یکی باشد) باشند ترصیع می نا مند . مثال: برگ بي برگي بود ما را نوال // مرگ بي مرگي بود ما را حلال ما چو ناییم و نوا در ما زتوست // ما چو کوهیم و صدا در ما زتوست محمد جاوید19-03-2006, 12:22 AM8- جناس : يكساني يا شباهت قابل توجه دو واژه يا بيشتر است در تلفّظ و اختلاف در معني کلماتی که پدید آورندۀ جناس اند ارکان جناس نامیده می شوند گاهي اركان جناس در تلفظ كاملاً يكسان و فقط تفاوت معني دارند . گلاب است گویی به جویش روان // همی شاد گردد زبویش روان روان(جاری) و روان(روح و جان)ارکان جناس اند که تلفظ یکسان و معنی متفاوت دارند انواع جناس: جناس تام :یکسانی دو واژه در تعداد و ترتیب واج ها ست خرامان بشد سوی آب روان // چنان چون شده باز یابد روان جناس ناقص حركتي :هرگاه اختلاف تلفظ دو یا چند کلمه تنها در مصّت کوتاه باشد ما نند: بُرد و بَرد – گِرد و گَرد – مِهر و مُهر در این سرای بی کسی کسی به در نمی زند// به دشت( پُر )ملال ما پرنده( پَر ) نمی زند جناس ناقص اختلافي : هرگاه دو کلمه یا بیشتر در یک صامت یا مصّت بلند اختلاف تلّفظ داشته باشند مانند :شمع و جمع – رفيق و شفيق – شير و سير – چاه و جاه هر تیر که در (کیش) است گر بر دل( ریش) آمد// ما نیز یکی باشیم از جملۀ قربانها جناس ناقص افزايشي : اختلاف دو واژه یا بیشتر است در معنی و تعداد حروف مانند:رنج و مرنج – قدم و مقدم – دست و دوست شادی مجلسیان در (قدم ) و (مقدم) توست محمد جاوید04-04-2006, 12:05 AM9- اشتقاق : استفاده از واژه هاي هم ريشه كه سبب مي شود واج هاي آنها به يكديگر نزديك باشند آرايه اشتقاق ناميده مي شود . مانند : ديده و ديدار – بينا و بينندگان – لطف و لطيفه . مثال: موج زخود «رفته» ای تند خرامید و گفت// هستم اگر «می روم» گر « نروم» نیستم به «لطف »خال و خط از عارفان ربودی دل//« لطیفه» های عجب زیر دام و دانه ی توست 10- تكرار : هرگاه كلمه اي دوبار يا بيشتر در كلام بيايد به گونه اي كه برموسيقي دروني بيفزايد و تأثير سخن را بيشتر كند تكرار ناميده مي شود . مثال: اشك چون دريا و غم طوفان اشك دل بود كشتي و سرگردان اشك 11- تصدير : اگر واژه اي در آغاز و پايان بيتي تكرار شود ، در اصطلاح ادب تصدير ناميده مي شود . مثال: قدم بايد اندر طريقت نه دم كه اصلي ندارد دم بي قدم سعدي به روزگاران مهر نشسته بر دل بيرون نمي توان كرد الّا به روزگاران 12- مراعات نظير : استفاده از واژه هاي يك مجموعه كه با هم تناسب دارند . تناسب بين واژه ها مي تواند از نظر جنس ، نوع ، مكان ، زمان ، همراهي ..... باشد . مثال: اشك چون دريا و غم ، طوفان اشك // دل بود كشتي سرگردان اشك غم و دل و اشك و دريا و طوفان و كشتي مراعات نظیرند بیستون بر سر راه است مباد از شیرین// خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید بیستون، شیرین، فرهاد مراعات نظیرند - مراعات نظير ، پركاربردترين آرايه در شعرو نثر فارسي است - همواره اركان تشبيه ، مراعات نظير هم محسوب مي شوند - آرايه تضاد ، مراعات نظير نيز به حساب مي آيد محمد جاوید05-04-2006, 11:54 PM- تلميح : هرگاه به حديث ، داستان ، خاطره ، آيه ، شعر ، ضرب المثل و هر موضوع ديگري كه اغلب مردم از آن سابقه ذهني دارند – اشاره شود آرايه تلميح پديد مي آيد . مثال: - از خدائي كمك بخواه كه آتش را گلستان مي كند - ما قصه سكندر و دارا نخوانده ايم // از ما به جز حكايت مهر و فا مپرس - گفت آن يار كزو گشت سردار بلند // جرمش اين بود كه اسرار هويدا مي كرد 14- تضمين : آوردن آرايه – حديث – مثل يا بيتي از شاعر ديگري است در اثناي كلام مثال: چه خوش گفت فردوسی پاکزاد // که رحمت برآن تربت پاک باد «میازار موری که دانه کش است»// «که جان دارد و جان شیرین خوش است» بیت دوم از فردوسی است و سعدی عیناً آنرا در شعر خود تضمین کرده است معمولاً شعر یا جملۀ تضمین را در «» قرار می دهند محمد جاوید09-04-2006, 10:15 PM15- تضاد : كاربرد كلماتي در سخن است كه معني آنها متضاد است مانند : نيكي و بدي – درويش و غني – خواب و بيداري – قناعت و حرص – سپيد و سياه . مثال: بسیار سیه سپید کرده است// دوران سپهر لاجوردی 16- تناقض : نسبت دادن دو حالت و ويژگي متضاد به يك پديده است . مانند : سير ِگرسنه - خاموش ِگويا . مثال: چيست اين سقف بلند «ساده بسيار نقش » // زين معمّا هيچ دانا در جهان آگاه نيست طنز یعنی «گریه کردن قاه قاه»// طنز یعنی «خنده ی پر اشک و آه» 17- حس آميزي : آميخته كردن دو يا چند حس است در كلام كه با ايجاد موسيقي معنوي به تأثير سخن مي افزايد و سبب زيبايي آن مي شود . مانند : ديدي چه گفت – بوي تلخ – قيافه بامزه – برخورد سرد مثال: از اين شعر تر شيرين ز شاهنشه عجب دارم// كه سر تا پاي حافظ را چرا در زر نمي گيري شعر تر شيرين آمیختگی حواس شنوایی، لامسه و چشایی از صدای سخن عشق ندیدم خوش تر// یادگاری که در این گنبد دوّار فتاد دیدن صدا:آمیخته شدن دوحس بینایی و شنوایی محمد جاوید23-04-2006, 12:24 AM18- ايهام : آوردن واژه اي با حداقل دو معني قابل قبول كه يكي نزديك به ذهن و ديگري دور از ذهن باشد . مثال: خانه زندان است و تنهايي ملال // هر كه چون سعدي گلستانش نيست گلستان به دو معني باغ و كتاب گلستان سعدي است هر كا و نكاشت مهروز خوبي گل نچيد // در رهگذار باد نگهبان لاله بود لاله به معني گل لاله و چراغ لاله است نرگس مست نوازشگر مردمدارش // خون عاشق به قدح گر بخورد ، نوشش باد نرگس مست مردم دار : چشمي كه داراي مردمك است و خوش رفتار با مردم . استاد مسلم ايهام حافظ است 18- ايهام تناسب:آوردن واژه اي است با حداقل دومعني كه تنها يك معني آن مورد نظر است و معني ديگر با برخي واژه ها ي كلام تناسب و مراعات نظير دارد 19- مثال: هركاو نكاشت مهر وز خوبي گلي نچيد // در رهگذارباد نگهبان لاله بود گل لاله با كاشتن،گل ،چيدن،باد، مراعات نظير است از اسب پياده شو بر نطع زمين رخ نه // زير پي پيلش بين مات شده ي نعمان رخ= چهره و مهره اي در شطرنج پيل= فيل مهره اي در شطرنج اسب ،پيل ،رخ،پياده،مات مراعات نظير اند 19 -لّف و نشر:دويا چند واژه در كنار هم در يك بخش كلام آورده شود و توضيح مربوط به آن ها در بخش ديگر آورده شود مثال: افروختن وسوختن و جامه دريدن پروانه زمن، شمع زمن، گل زمن آموخت اي شاهد افلاكي در مستي و در پاكي من چشم تو را مانم ،تو اشك مرا ماني اي شاهد افلاكي من در مستي به چشم تو مي مانم و تودر پاكي به اشك من مي ماني در مستي و ودر پاكي (لّف) و من چشم تو را مانم ،تو اشك مرا ماني (نشر مرتب )است 20- اغراق:هرگاه وجود حالتي يا صفتي را براي كسي يا چيزي بيان كنيم كه محال يا بسيار غير عادي باشد اغراق پديد مي آيد اغراق مناسب ترين اسباب براي تصوير يك دنياي حماسي است ،بنابراين از آن در شاهنامه وآثار حماسي ديگر بسيار استفاده شده. مثال: بگذار تا بگريم چون ابر در بهاران // كز سنگ ناله خيزد وقت وداع ياران مانند ابربهار گریستن وگریه ی در آلودی که حتی سنگ را هم به ناله وا می دارد بیانی آمیخته به اغراق است هر شبنمي در اين ره،صد بحرآتشين است // دردا كه اين معما شرح و بيان ندارد قطره ی ناچیز شبنم را در راه عشق صد دریای آتشین تصّور کردن بیانی اغراق آمیز است. Asalbanoo29-11-2006, 08:21 PMروش تسجيع تسجيع، يکي از روش هايي است که با اعمال آن، در سطح دو يا چند کلمه (يک جمله) يا در سطح دو يا چند جمله (کلام) موسيقي و هماهنگي به وجود مي آيد و يا موسيقي کلام افزوني مي يابد. مدار بحث تسجيع، در نکته ي تساوي يا عدم تساوي هجاها و همساني يا عدم همساني آخرين واک اصلي کلمه (رَوي) است. بحث سجع، کلي تر از قافيه است. علاوه بر اين اصطلاح قافيه را فقط در مورد اواخر ابيات شعر به کار مي برند؛ حال آن که سجع در نثر و در حشو شعر هم واقع مي شود. الف – روش تسجيع در سطح کلمه حدود : حداقل دو کلمه و حداکثر چند کلمه در يک جمله. به مصاديق تسجيع در سطح کلمه، سجع مي گويند. سجع بر سه گونه است: 1) سجع متوازي 2) سجع مطرف 3) سجع متوازن Asalbanoo30-11-2006, 08:30 AMسجع متوازي و آن با تغيير دادن صامت (تمام حروف به جز آ- اي- او- اَ- اِ- اُ ) نخستين در کلمات يک هجايي حاصل مي شود (بقيه ي واک هاي هجا تغيير نمي کند): مانند: بار bār کار kār و يا تغيير نخستين صامت هجاي قافيه (يعني هجايي که دربر دارنده حرف رَوي باشد) در کلمات چند هجايي است . be-rast برست / be-bast ببست / še- kast شکست نکته: تساوي هجاي کلمات سجع از نظر عدد و کميت (کوتاهي و بلندي ) اجباري است: مرفوعه Marfu?e / موضوعه Mawzu?e پس فرق سجع متوازي از نظر ساختار با قافيه اين است که در قافيه فقط صحت هجاي قافيه شرط است و تساوي هجاهاي کلمات قافيه شرط نيست؛ حال آنکه در سجع متوازي تساوي همه هجاهاي کلمات مسجع از نظر عدد و کميت نيز شرط است. مثلاً قافيه کردن شکست و ببست درست است اما اطلاق سجع متوازي به آنها صحيح نيست. تبصره1: اگر کلمه چند هجايي باشد مي توان در هجاي قافيه، صامت نخستين را تغيير نداد: پرواز / آواز. در اين صورت گاهي در هجا يا هجاهاي ماقبل هجاي قافيه، نخستين صامت را تغيير مي دهند: شمايل ša-ma-yel / قبايل a-bā-yelע تبصره2: واضح است که هجاي نخستين دو کلمه مي توانند کاملاً همسان باشند و فقط صامت نخستين ِ هجاي دوم متفاوت باشد مثل، گلنار/ گلبار. گاهي ممکن است در وسط يکي از اين کلمات يک مصوت کوتاه e (کسره اضافه) آمده باشد. در اين صورت به آن محلق ِ به سجع متوازي مي گوئيم (زيرا تساوي هجاها به هم مي خورد): اي جويبار راستي از جوي يارماستي بر سينه ها سيناستي بر جان هايي جانفزا مولانا تبصره3: همان طور که در علم قافيه گفته شده است، گاهي به ضرورت، همساني صامت ماقبل آخر (حرف قيد) در هجاي CVCC رعايت نمي شود: حسن hosn / يمن yomn ، ورد vard / کند kand، درست do-rost / درشت do-rošt همچون اسکندري به يمن لقا همچون پيغمبري به حسن خصال (رشيد وطواط) از زمين گويي بر آوردند گنج شايگان در چمن گويي پراکندند درّ شاهوار (امير معزي) تبصره 4: در کتب سنتي از دو مورد بديعي به نام هاي جناس مضارع و لاحق يادکرده اند که از نظر ساختار، همين سجع متوازي است. در اين کتاب ها بين خالي و حالي يا سراب و شراب جناس مضارع است، زيرا صامت هاي آغازين آنها که از نظر نقطه با يکديگر فرق دارند قريب المخرجند (يعني محل توليد صداي آنها در داخل دهان، دو جاي مختلف است). مثلاً بين زحمت و رحمت جناس لاحق است، زيرا صامت نخستين آنها که از نظر نقطه با هم فرق دارند بعيد المخرجند. و ز آنجا رخت بربستند حالي زگل ها سبزه را کردند خالي (خسرو و شيرين نظامي) پيداست که ذهن به اختلاف نقطه توجه نخواهد کرد؛ بلکه آن چه توجه را جلب مي کند هماهنگي بين اين کلمات است. باري بديع نيز مانند عروض و قافيه از علوم مسموعات و موسيقي است نه مکتوبات و نقاشي. در بحث جناس مضارع و لاحق تکيه بر قريب المخرج بودن يا نبودن صامت هاي نخستين است، اما اين بحث غالباً با بحث نقطه دار بودن حروف در هم مي آميزد. در کتب سنتي گفته اند که اگر بين دو کلمه فقط اختلاف نقطه باشد مثل : خط/ حظ، بساط/ نشاط، پيکر/ بتگر (اختلاف نقطه در حروف اول و دوم) يا: بتاختم/ بباختم (حرف دوم)، يا: بار/ باز (حرف آخر) يا: درست / درشت (حرف سوم ) به آنها جناس خط يا جناس تصحيف و مصحّف گويند. اين موارد هم که در آنها اختلاف در هيئت املايي ديده مي شود غالباً جزو سجع متوازي هستند، يعني ارزش هنري آنها در هماهنگ بودن آنهاست(حوزه مسموعات) نه در اختلاف نقطه (مکتوبات). هنگامي که سعدي مي گويد: مرا بوسه جانا به تصحيف ده که درويش را بوسه از توشه به خود به اختلاف نقطه در بين بوسه و توشه راهنمائي کرده است و گرنه ذهن فقط هماهنگي بين بوسه و توشه را درمي يابد. اين گونه مسائل از آنجا پيدا شده که در رسم الخط قديم بسياري از حروف از قبيل ب، پ، ج، چ، س، ش ... را از نظر نقطه يکسان مي نوشتند و خواننده از روي قرائن، حروف بي نقطه يا کم نقطه را باز مي خواند. امروزه که مساله تصحيف منتفي است و اشتباه در همجنس پنداري حروف و کلمات از نظر نقطه پيش نمي آيد، اين اسم هاي متعدد نيز بي مورد به نظر مي رسد و بهتر است اين مثال ها را سجع متوازي و سجع متوازن بخوانيم. تبصره 5: اگر دو سجع متوازي در جمله اي در کنار هم قرار گيرند صنعت ازدواج به وجود مي آيد: اگر رفيق ِ شفيقي درست پيمان باش (حافظ) به جفايي و قفايي نرود عاشق صادق (سعدي) شبي و شمعي و جمعي چه خوش بود تا روز نظر به روي تو کوري چشم اعدا را (سعدي) Asalbanoo30-11-2006, 07:12 PMسجع مطرّف (يعني طرف دار: طرف اول يکي از کلمات از طرف اول کلمه ديگر سنگين تر است.) در آن اتحاد رَوي شرط است و حداقل يکي از طرفين سجع بايد بيش از يک هجا داشته باشد. سجع مطرف بر دو نوع است: الف: دو کلمه در تعداد هجا متفاوت اند و صامت آغازين هجاي قافيه متغير است : دست dast/ شکست še-kast / راز rāz / نواز na-vāz/ دانشمند / پند ز بس گل که در باغ مأوي گرفت چمن رنگ ارتنگ ماني گرفت (رابعه) کلمات سجع از نظر تعداد هجا مساوي باشند اما هجاهاي غير قافيه از نظر کميت يعني کوتاهي و بلندي يکسان نباشند: ko-Jā /کجا dar/yā دريا / va-עar? / وقار at-vārاطوار در اين مثالat ? و dar هجاي بلند و va و ko هجاي کوتاه هستند. نه باغبان و نه بستان که سرو قامت تو برست و ولوله در باغ و بوستان انداخت (سعدي) در باغبان bān- עbā و بستان bos-tān ، هجاي עbā مانند bos سه واک دارد، اما از آن کشيده تر است (هجاي کشيده). در شعر که پيرو قواعد عروضي است باغبان با بستان تساوي هجايي ندارد. از اين رو قسمت «ب» سجع مطرف هيچگاه نمي تواند قافيه باشد. سجع متوازن کلمات از نظر هجا، عدداً و کماً (کوتاهي و بلندي) مساويند؛ اما در واک رَوي مشترک نيستند. صامت نخستين هجاي قافيه مي تواند متغير باشد يا نباشد: کام Kām / کار kār / بام / کار ، مستبين mos-ta-bin/ مستقيم imעmos-ta-، ستاننده sa-tā-nan-de / گشاينده go-šā-yan-de / مواج mav-vāj / نقادādע-עna تبصره1: هر چه واک هاي مشترک بيشتر باشند، سجع متوازن موسيقيايي تر است و اوج آن وقتي است که اختلاف واک فقط در واک رَوي باشد: عامل/ عامد اين موارد را مي توان از ديدگاه تجنيس (تجنيس مطرف) نيز مورد بررسي قرار داد. تبصره2: اگر اختلاف رَوي فقط در نقطه باشد مثل سوز/سور، شور/ سوز، در نزد برخي از قدما جناس خط يا تصحيف محسوب مي شد. اين موارد از نظر ما همان سجع متوازن است. تبصره3: فرق سجع متوازن با هم هجائي اين است که در سجع متوازن علاوه بر رعايت تساوي عددي هجاها، تساوي کمي هجاها هم شرط است: بي نظم/ پرواز، اما در کلمات هم هجا فقط تساوي عددي هجاها مطرح است: خدا xo-da/ کيسه ki-se / نقاشيa-ši ע-עna / شکستم še-kas-tam تبصره4: اگر اسجاع متوازن در جمله، کنار هم قرار گيرند (اي صراف نقاد) موسيقي کلام، افزوني بيشتري خواهد يافت Asalbanoo02-12-2006, 12:59 PMپس به طور کلي مي توان فرمول هاي زير را براي سه نوع سجع ارائه داد: وزن و رَوي يکي = سجع متوازي (مراد از وزن، تساوي عددي و کمي(امتداد) هجاهاي کلمات است. وزن يکي و رَوي مختلف = سجع متوازن وزن مختلف و رَوي يکي = سجع مطرّف و اگر وزن، مختلف و رَوي نيز مختلف باشد، کلمه از ديدگاه بديع لفظي، فاقد ارزش موسيقيايي است و کلمه عادي محسوب مي شود. موسيقي سجع از ديدگاه موسيقي، قوي ترين اسجاع، متوازي و ضعيف ترين آن، متوازن است. خود سجع متوازن هم مراتبي دارد. ضعيف ترين آن اين است که کلمات فقط در وزن، متحد باشند: مثل نيل/ صاف که حتي هيچ واک مشترکي هم ندارند. در کلماتي از قبيل حساب/شمار يا کرم / هنر، قطع نظر از تساوي هجاها فقط يک مصوت مشترک وجود دارد. قوي ترين سجع متوازن آن است که اختلاف دو کلمه فقط در يکي از دو واک باشد و حروف رَوي هم قريب المخرج باشند مثل مستبين / مستقيم . در آيه ي قرآني: وَ آتَينا هُما الکتابَ المُستَبينَ و هَدَيناهُما الصِّراطَ المُستَـقيم. و چنان که گفتيم برخي به سجع هاي متوازني که فقط در رَوي فرق دارند جناس مطرف نام نهاده اند. سجع و زبان عربي سجع اساس نثر فني و مقامه نويسي است و در قرآن مجيد نيز نقش برجسته اي دارد. بايد توجه داشت که هيچ زباني مانند زبان عربي براي سجع مناسب نيست؛ زيرا زبان عربي زبان قالبي است و تمام کلماتي که در يک قالب باشند (مثلاً قالب فاعل يا مفعول) نسبت به هم يا سجع متوازنند يا سجع متوازي. نوعي سجع هم بوده است که در گفتار صوفيان قديم و نيز در مناجات نامه خواجه عبدالله انصاري به چشم مي خورد و ظاهراً منشاء آن را در ادبيات ايران پيش از اسلام بوده است و مأخوذ از ادب عرب نيست. Asalbanoo04-12-2006, 04:53 AMروش تسجيع در سطح کلام گاهي به جاي دو کلمه، دو جمله با هم هماهنگ اند. يعني تقابل اسجاع دو جمله را هماهنگ مي سازد. مصاديق اين روش عبارت اند از: ترصيع، موازنه، تضمين المزدوج يا اعنات القرينه و مزدوج يا قرينه. ترصيع حداقل در دو جمله (و يا به قول قدما فقره) اسجاع متوازي در مقابل يکديگر قرار گيرند. زبانش توان ستايش نداشت روانش گمان نيـايش نداشت (فردوسي ) اي منــور به تــو نجـوم جمـال اي مــقرر به تــو رسـوم کمـال بوستاني است صدر تو ز نعيم آسماني است قــدر تو ز جلال (رشيد و طواط) به کلام آراسته به ترصيع، مرصع گويند. ترصيع از نظر موسيقيايي کلام را بسيار قوي مي کند واز اين رو در قرآن مجيد فراوان است: اِن الابرارَ لفي نعيمٍ و ان الفُجّارَ لفي جَحيم. ان اِلَينا اِيابَهُم ثم اِن علينا حسابَهم . چون در اين گونه جملات معمولاً تعداد هجاها مساوي و رَوي کلمات يکسان است، کلام موزون و مقفي مي شود. از اين رو ترصيع از مختصات فني است که مي خواهد تشبه به شعر کند. يعني در واقع دو جمله يا دو فقره نثر، حکم دو مصراع را پيدا مي کند و از نظر تساوي هجائي و رَوي و سکوت بين دو پاره، شعر گونه مي شود. تبصره1: گاهي به مناسبت قافيه، جايز است که در کلمات آخر دو مصراع شعر، به جاي سجع متوازي از سجع متوازن استفاده شود: گه خسته ي آفت لهاوورم گه بسته تهمت خراسانم (مسعود سعد سلمان) تبصره2: اگر اسجاع متوازي در اواخر قرينه هاي (پاره) شعر بيايند، مي گويند که شعر داراي قافيه دروني است: آمد موج الست، کشتي قالب ببست بازچو کشتي شکست، نوبت وصل و لقاست (مولانا) به اين گونه اشعار در قديم، مسمط (مسمط قديم) يا چهارخانه يا شعر مسجع مي گفتند. موازنه يا مماثله هماهنگ کردن دو (يا چند) جمله به وسيل� سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 10766]