محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797779739
احمد فردید؛ فیلسوف شفاهی یا سخنور ستیزه جو؟
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: جمعه ها با نامداران ایران احمد فردید؛ فیلسوف شفاهی یا سخنور ستیزه جو؟ تهران- ایرنا- «احمد فردید» یکی از تاثیر گذارترین اندیشمندان معاصر است. وی با آن که اثر گذاری بی مانندی بر اندیشه های 2 نسل از اندیشمندان ایرانی گذاشت اما کم نوشت و بیشتر گفت و لقب فیلسوف شفاهی ایران را گرفت. البته بسیاری معتقدند اندیشه های او نسبت به دنیای جدید، ستیزه جویانه و توجیه گر خشونت بود.
اوایل دهه ی 70 بود که نزاع اندیشه یی میان هایدگری ها و پوپری ها مطرح شد. فردید نماد «مارتین هایدگری» ها و «عبدالکریم سروش» نماد «کارل پوپری» ها بودند با این تفاوت که «رضا داوری اردکانی» در نبود استاد نماینده و شاخص طیف هایدگری به حساب می آمد. بی شک این جدال یکی از بزرگترین رویارویی های بود که نه فقط ساحت اندیشگی بلکه فضای سیاسی را نیز متاثر ساخته بود.فردید شخصیتی منحصر به فرد در تاریخ تفکر معاصر ایران است. وی با 2 سنت بزرگ فکری یعنی عرفان و ادیان شرقی از یک طرف و متافیزیک غربی از طرفی دیگر، آشنا بود و آن ها را فهم و هضم کرده بود.فردید معروف به فیلسوف شفاهی است چرا که چندان مایل به نوشتن نبود و تنها آثار نوشته شده ی وی مربوط به دوران جوانی اش است که از سال های 1325- 1323 در مجله ی «سخن» چاپ شد. علاوه بر این بخش اول کتاب «هانری کربن» را به فارسی ترجمه کرده است. غالب آثار فردید به صورت شفاهی بوده که توسط شاگردانش جمع آوری و منتشر شده است.***شاگردان فردیدشاگردان و هواداران تفکر فردیدی را می توان به چهار دسته تقسیم کرد؛ نخستین دسته کسانی اند که مهم ترین دغدغه ی آن ها شرح و بسط اندیشه ی فردید است. «سیدعباس معارف» و «محمد مددپور» برجسته ترین اندیشه ورزان این دسته هستند.دومین دسته ی شاگردان فردید برخلاف پذیرفتن کلیت تفکر فردید، زبان وی را برای تفکر و اندیشه نمی پسندند و تلاش دارند با زبان و فرایافته های علمی راهی را برای گونه یی از اندیشیدن و تفکر باز کنند. بی شک «رضا داوری اردکانی» از برجسته ترین و اثرگذارترین شاگردان فردید را می توان در این دسته جای داد. «بیژن عبدالکریمی» و «محمدرضا ریخته گران» نیز در این دسته قرار می گیرند.دسته ی سوم شاگردان فردید، کسانی اند که گستره ی آگاهی های علمی و قدرت تفکر و شخصیت فردید در نظر آن ها از نادرترین شخصیت های فکری و فلسفی روزگار ماست. با این حال هیچ رسالتی در گسترش و رواج این تفکر در خود نمی بینند و گاهی هم بر پاره یی از اندیشه های فردید خرده می گیرند و به ویژه منتقد زمینه ی سیاسی تفکر وی هستند. شاید بتوان «جواد فریدزاده» و «ضیاء شهابی» را نماینده و نماد این خرده جریان دانست.دسته ی چهارم کسانی هستند که روزی پای درس های فردید می نشستند اما امروز تبدیل به مخالفان وی شده اند. «داریوش شایگان» و «داریوش آشوری» را می توان در این دسته جای داد.*** خاستگاه فکری فردیدبا توجه به گستره ی اندیشه و افکار فردید، به نظر می رسد وی سه خاستگاه فکری را بر اساس فهم و تفسیر خاص خود به یکدیگر پیوند داده و آن ها را مبنای دیگر اندیشه هایش ساخته است. یکی از این خاستگاه ها عرفان اسلامی و به ویژه عرفان نظری «محی الدین ابن عربی» است. خاستگاه دیگر اندیشه های فردید، «مارتین هایدگر» فیلسوف نامدار آلمانی است. خاستگاه سوم نیز به نوعی جمع 2 خاستگاه پیشین است که توجه به ریشه شناسی (اتیمولوژی) کلمه ها دارد.در همین پیوند، عباس معارف از شاگردان وی نوشته است: «تفکر استاد سه مبدا داشت که هر کس بدانها نزدیک گردد، به تفکر وی تقرب جسته است. این مبادی سه گانه بدین قرار است:1.حکمت انسی اسلامی 2.تفکر مارتین هایدگر 3.مبادی اسم شناسی.»(1)*** حکمت انسی و عرفاندر زمینه ی اولویت دهی به استدلال یا شهود در فلسفه ی اسلامی 3 دسته دیدگاه مطرح می شود؛ دسته ی اول فیلسوفان مشایی هستند که نگرشی مبتنی بر حجت آوری و استدلال دارند؛ دسته ی دوم فلیسوفان اشراقی یا عرفا هستند که شهود را ارجح می دانند و دسته ی سوم فیلسوفان صدرایی هستند که به جمع بین کشف و شهود و استدلال معتقدند.یکی از تقسیم بندی های دیگری که در این زمینه عنوان می شود، 2 گونه ی علم «حصولی» و «حضوری» است. در واقع تفکر حصولی اکتسابی و خردپایه است اما تفکر حضوری بر کشف و فراتر رفتن از استدلال نظر دارد.با توجه به این تقسیم بندی ها علاقه مندی فردید به تفکر حضوری نزدیک است تا جایی که وی همچون هایدگر با فلسفه مخالف و معتقد بود که فیلسوفان به جای آن که از اسرار ماهیات پرسش کنند از ماهیات پرسیده اند و کسانی هم که پرسش فلسفی می کنند از عالم اسرار غافل هستند.(2)فردید علم حصولی را زاده ی عقل «معاش اندیش» و علم حضوری را زاده ی عقل «معاد اندیش» می دانست. وی با آن که نقش تفکر حصولی را در علوم تجربی و ریاضی انکار نمی کرد، اما در علوم انسانی نقش ویژه یی برای تفکر حضوری قایل بود. بر همین اساس در نظرگاه فردید اگر اصحاب فلسفه و علوم انسانی به تفکر حضوری توجه داشته باشند می توانند راهی به مقصد پیدا کنند.وی همچنین به تصوف اسلامی اعتقاد راسخ داشت و تصوف را برتر از فلسفه و نزاع میان «حکمت انسی» و تصوف با فلسفه را دایمی می دانست.***تاریخ در اندیشه فردیددر نظر فردید آدمی 2 مشخصه ی مهم دارد؛ یکی زبان و دیگری تاریخ است. وی بر این نکته باور دارد که تاریخمند بودن به مانند ناطق بودن و درک مفاهیم از ویژگی های جدایی ناپذیر آدمیان است.فردید با اخذ مفهوم «حوالت تاریخی» از مارتین هایدگر و پیوند دادن آن با تجلی اسماء الله در عرفان ابن عربی چیره دستانه وام گیری خود از اندیشه ی هایدگر را با اقتباس اش از قضا و قدر الهی و ادوار عرفانی پیوند می زند و به مفهوم پردازی های خاصی می رسد.فردید تاریخ را به پنج مرحله تقسیم می کند؛ مرحله ی اول «پریروز تاریخ» که ظهور آدم و امت واحده است. مرحله ی دوم «دیروز تاریخ» یا دوره ی یونان باستان است. مرحله ی سوم«امروز تاریخ» یا رنسانس به بعد(غرب امروز) است. مرحله ی چهارم «فردای تاریخ» یا انتظار آماده گر برای امت واحده ی آینده است. مرحله ی پنجم نیز «پس فردای تاریخ» یا ایام الله است.(3)*** غربزدگی غربزدگی مفهومی است که پوسته یی فردیدی و درون مایه یی هایدگری دارد. فردید بسیار دل شیفته ی مفهوم غربزدگی بود. وی از ضرورت رهایی از غرب سخن می گفت اما راهی منسجم برای نیل به آن ارایه نمی داد و فقط به تفکر و تذکر و تامل توصیه می کرد.در واقع غرب برای فردید معنای تاریخی دارد، نه جغرافیایی. وی از «مغرب خورشید حقیقت پریروز و طلوع مجدد حقیقت پس فردا» سخن می گفت. غرب از نظر فردید چیزی جز استیلا نبود. بر همین اساس وی شرق را پریروز تاریخ می دانست که دوره ی امت واحده بوده است و در آن دوره افراد در قرب وجود ماوا داشتند، اما غرب دیروز و امروز را دوره ی نیست انگاری می نامد.فردید غربزدگی را دارای 6 مرتبه می دانست؛ مرتبه ی نخست «غرب زدگی مضاعف» است که در این قسم غرب زدگی «حقیقت وجود» نیست انگاشته می شود و نفس بشر در برابر خدا و جهان اصالت می یابد که این همان دوره ی غربزدگی و متافیزیک زدگی جدید است.مرتبه ی دوم «غرب زدگی غیر مضاعف» است که حق، نیست انگاشته می شود و این را می توان برابر با عصر یونان و روم قرون وسطای مسیحیت و اسلامی دانست.مرتبه ی سوم «غرب زدگی مرکب» نام دارد و کسانی را در بر می گیرد که نسبت به ماهیت نیست انگارانه ی خود غافل بوده و باخبر نیستند که حق را نیست پنداشته و از آن رو گردانده اند.مرتبه ی چهارم «غرب زدگی بسیط» است و افرادی را در بر می گیرد که خودآگاهی تاریخی نسبت به نیست انگاشتن حق پیدا کرده اند.مرتبه ی پنجم «غرب زدگی ایجابی» است که غرب زدگان بر موضوعیت نفسانی اصرار دارند.مرتبه ی ششم «غرب زدگی سلبی» است که افراد در عین نیست انگاری در پی آن هستند که از این «حوالت تاریخی» بگذرند و این همان تفکر آماده گر از نوع هایدگری است.(4)***نقدفردید موافقان و مخالفان جدی در ایران دارد. مخالفان، وی را نظریه پرداز(تئوریسین) خشونت می دانند. موافقان نیز مخالفان وی را به کجاندیشی و فهم نکردن اندیشههای سترگ وی مورد خطاب قرار دادهاند. واقعیت آن است که برخی مخالفان امروز فردید، ستایشگران دیروز او بودند؛ همان کسانی که در سر کلاسهای فردید شرکت میکردند و نام درسهای وی را «فردیدیه» نام نهاده بودند.عده یی فردید را فردی فرصت طلب می دانند که هر لحظه چیزی می گفت و هر بار کسی را متهم می کرد. عده یی دیگر در نگاهی همدلانه وی را اندیشمندی می دانند که حاصل عمرش سلوک فکری و غور در حکمت شرق و فلسفه ی غرب است.بر همین اساس نقد و بررسی اندیشه ی فردید همواره تصاویر رنگارنگ و گوناگونی را نشان می دهد. عده یی اندیشه و منش فردید را سفید و گروهی دیگر سیاه می بینند که همین امر مانع از نگریستنی جامع و همه جانبه شده است.مخالفان فردید، برای رد گفتههای وی تنها به الفاظی همچون «تئوریسین خشونت» و «فاشیست» بسنده کردهاند. برخی معتقدند مخالفت این گونه مخالفت ها با فردید بیشتر سیاسی است تا یک مخالفت فلسفی و فکری.بیژن عبدالکریمی نویسنده و پژوهشگر فلسفه، 2قطبی کردن (ثنویت گرایی) امور را یکی از آسیب های اندیشه ی فردید می داند و در کتاب «هایدگر در ایران» می نویسد: «گرایش شدید فردید به نوعی ثنویت سازی و دوقطبی کردن امور، تفکر وی را با انسداد و محدودیت بسیار و با خطر در غلتیدن به شیوه اندیشیدن ایدئولوژیک مواجه می سازد. همین وجه ایدئولوژیک تفکر فردید است که وی را از فهم این حقیقت ناتوان می گرداند که پدیدارها و واقعیت ها پیچیده تر و سرشارتر از آنند که به تمامی ذیل مفاهیم ثنوی و قطب های دوگانه و متقابل در تفکر وی قرارگیرند.»(5)با همه ی مخالفان و موافقانی که فردید دارد، نمی توان وی را نادیده گرفت. بی جهت نیست که گاه او را در قالب «دکتر فیلسوف» رمان «آواز کشتگان» نوشته ی «رضابراهنی» می بینیم و گاه در صورت «استاد جلیل فرنود» رمان «جذابیت عشق» نوشته ی «تورج زاهدی» باز می شناسیم و زمانی نیز به نام و نشان حقیقی اش در رمان «ساربان سرگردان» نوشته ی «سیمین دانشور» با او مواجه می شویم.(6)***زندگی نامهاحمد فردید سال 1289 در شهر یزد به دنیا آمد. با وجود این که پدر خانواده اهل علم نبود اما برای علم آموزی، نه تنها فرزندان را به تحصیل زبان عربی و سایر دروس رایج آن زمان تشویق می کرد، بلکه به آنان برای آموختن زبان فرانسه اصرار می ورزید. فردید علاوه بر آموختن زبان های فرانسه و عربی، دروس قدیم، جبر و هندسه را فرا گرفت و فلسفه را در سن 14شروع کرد. وی پس از پایان دبیرستان وارد دانشسرای عالی شده و در رشته فلسفه و علوم تربیتی به تحصیل پرداخت. پس از پایان تحصیل به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و در دبیرستان های تهران به تدریس پرداخت. اولین مقاله ی وی در سال 1314 در روزنامه «شفق سرخ» به مدیریت «علی دشتی» به چاپ رسید.در دهه ی 1320 فردید به عنوان فلسفه دان جوانی شناخته می شد که نه تنها مترجم زبده ی زبان فرانسه به حساب می آمد بلکه به زبان های عربی، آلمانی و پهلوی نیز به حد کفایت آشنایی داشت. مهمتر این که وی فلسفه ی جدید و قدیم غرب از فلسفه ی یونان تا فلسفه ی وجود وجدانی فیلسوف معاصر آلمانی مارتین هایدگر را مطالعه و آن را با فلسفه و حکمت دوره ی اسلامی و قبل از اسلام مقایسه می کرد.فردید پس بازگشت به ایران از طرف دانشکده ی «معقول و منقول» (الهیات و علوم اسلامی فعلی) برای تدریس دعوت شد. وی سال 1347 به رتبه ی استادی ارتقا یافت و در دانشکده ی ادبیات نیز همانند دانشکده ی الهیات به تدریس در دوره های فوق لیسانس و دکتری پرداخت. فردید سال 1358 در حالی که نزدیک به 70 سال از عمرش می گذشت فعالیت سیاسی اجتماعی قابل توجهی را آغاز کرد. برای نمونه این که وی در ارتباط با مساله ی تدوین قانون اساسی فعالیت زیادی کرد و حتی برای عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی نامزد شد. در نهایت 25 مرداد سال 1373 درگذشت و در بهشت زهرا دفن شد.*پی نوشت ها:1- هاشمی محمدمنصور، هویت اندیشان و میراث فکری فردید، نشر کویر1383،ص762- فردید احمد، دیدار فرهی و فتوحات آخرالزمان، نشر نظر1381،ص4153- نصری عبدالله، رویارویی با تجدد، نشر علم 1386،ص2274- جریان شناسی تفکر هایدگری دینی در ایران، قابل دسترس در تارنمای http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/4518/7337/913825- عبدالکریمی بیژن، هایدگر در ایران، نشر موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران 1392،ص3796- هاشمی محمدمنصور، هویت اندیشان و میراث فکری فردید، نشر کویر1383،ص23*گروه پژوهش و تحلیل خبریپژوهشم**458**2054
13/06/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها