محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797097356
«برگ مرگی»های شاعری باورمند
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
مروری بر مرثیه «م. امید» «برگ مرگی»های شاعری باورمند پیشینه نمادگرایی در شعر و ادب فارسی به سده‌های پیشین و نوشته‌ها و شعرهای صوفیان و عارفان شاعر در گذشته‌های دور برمی‌گردد. نمادگرایی در معنای نوین آن را می‌توان در شعرهای نیما یوشیج و پیروان او پیدا کرد. یکی از شاگردان وفادار نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث است که چهارم شهریور سالمرگ او بود. اخوان با بهره‌گیری از خصلت تمثیلی شعر کهن فارسی، زبان نمادین و نو آیین نیما یوشیج را استوارتر و نیروی القایی آن را در هنجارهای زبانی بیشتر کرده است.
مهدی اخوان ثالث را می توان یکی از پیشکسوتان برجسته شعر آزاد نیمایی در زبان فارسی معاصر به شمار آورد. ویژگی عمده شعر اخوان ثالث را اجتماعی بودن آن دانسته اند. شعر «مرثیه» او را در این پژوهش با هم می خوانیم. جادوی دیو یسنا شعر با مصرع «خشمگین و مست و دیوانه است» آغاز می شود. واژه های «خشمگین»، «مست» و «دیوانه» صفت هایی است که بر حالت های غیرعادی و ناعاقلانه دلالت می کنند و برای موصوفی به کار رفته اند که در آغاز غایب است. موصوفی که به گفته شاعر «خاک را چون خیمه ای تاریک و ارزان برمی افروزد» کیست؟ چرا این موجود وحشی آنچه را می سازد، باز زود ویران می کند؟ شاعر با مصرع «همچو جادویی توانا هرچه خواهد می تواند، باد» خواننده را با موصوف شعر آشنا می کند. واژه «جادو» در آیین زرتشتی به کسی که پیرو «دیو یسنا» و دروغ پرست و ساحر است، گفته می شود. «جادو» در مرد یسنا از گروه شیطان ها و گمراه کننده هاست و شاعر با این آگاهی و استنباط واژه «باد» را به «جادو» همانند کرده است. شاعر همچنان به توصیف «باد» و ویرانگری آن مشغول است: «پیل ناپیدای وحشی، باز آزاد است.» آن باد، همین پیل ناپیدای وحشی است. پیل (فیل) در فرهنگ نیاکانی جهان، موجودی اسطوره ای و نماد قدرت و پیروزی است. از این رو، شاعر بر پایه یک باور جادویی، باد را به فیل همانند کرده که بی پروا و خشمگین و دیوانه: «بر زمین و زمان تازد/ کوبد و آشوبد بر خاک اندازد/ چه تناورهای باورمند/ و چه بی برگان عاطل را...». تا اینجا زبان شعر و تفکر و شناخت شاعر در پیوند با شرایط اجتماعی و تاریخی زیستگاه او به روشنی مشخص نیست؛ اما مصرع «خانه و کدامین عید فرخ می تکاند، باد؟» نمادها در معنی و مفهوم انسانی اجتماعی خاصی رخ می نمایند تا آنجا که هر مفهوم هر دو اصل حقیقی و مجازی، حس و فهمی دیگر را بر خواننده برمی انگیزاند و و او را وامی دارد که از خود بپرسد: «تناورهای باورمند و بی برگان عاطل» کدام اند؟ خانه تکانی باد با آن خشم و دیوانگی، چه معنایی دارد؟ آیا با خانه تکانی مردم برای سال نو متناسب است؟ شاعر به طنز ناخجستگی این «عید» را با بیانی پرسشی مطرح کرده است و چیرگی نیروی ضدانسانی و حیوانی را هر دو گروه مردم جامعه اش؛ خردمندان و کارآمدان و دانایان و بی عقلان و بیکاران و نادانان نشان داده است. این نیروی چیره گر که مانند «جادو»، بی عقل و بی عاطفه است، نمی تواند مبارک و برای مردم «عید» باشد. با که باید گفت؟ پس «خانه» در این شعر هم نمی تواند استراحتگاهی معمولی باشد؛ همان گونه که «باد» هم نمی تواند باد معمولی باشد. اینجاست که چهره جامعه ای که شاعر آن را توصیف کرده و نیرویی که بر مردم آن جامعه (خانه) حکمفرماست، آشکار می شود؛ نیرویی که به قول شاعر، وحشی، حیوانی و بی رحم است. چرا شاعر از کسان دیگر سخن نگفته است؟ آنچه شاعر در این خانه (جامعه) نشان داده، هول و هراس و وحشت همگانی است؛ شکست و سکوت و پذیرش باد؛ واقعیتی که جامعه روشنفکری آن زمان شاعر را در بر گرفته بود: «لیکن آنجا، وای...!/ با که باید گفت؟... »آیا آن مسکینی که فقط می خواهد در گوشه آشیان خود به دور از هیاهو و کشمکش و مبارزه زندگی کند، خود شاعر نیست؟ آن آشیان ویران شده آشیانه کیست؟ خانه شکست خورده مبارزه اجتماعی مردم روزگار شاعر نیست؟ زبان آوری شاعر و توانایی شاعرانه او را نمی توان انکار کرد. اخوان ثالث خوب می داند کجا و چگونه از واژه های فارسی بهره بگیرد؛ اما آیا در جهان هستی و وجود که هیچ چیزی معنی و موهوم نیست، اعتقاد داشتن به وجود «باد» و «جادو» بدون پیشنهاد اصلاحی متقابل کافی است؟ خواننده عصر حاضر، انتظار دارد هنگامی که شاعر از «باد» می گوید، از «بادشکن» هم بگوید و شجاعانه، ظلم و تاریکی را برای خواننده بنمایاند. چرا ثالث اینجا فقط وصف کننده است؟ اخوان ثالث در این شعر و در بخشی از شعرهای دیگر خود غمخواری است که فقط درددل می کند و می نالد. آیا خانه ای که ثالث از آن یاد کرده است، همان میهمانخانه نیما یوشیج نیست؟ «من دلم سخت گرفته است از این/ میهمانخانه مهمان کش روشن تاریک/ که به جان هم نشناخته انداخته است/ چند تن خواب آلود/ چند تن ناهموار/ چند تن ناهوشیار» نیما هم پیش از اخوان ثالث از «باد» سخن گفته است: «و همه دنیا خراب و خرد از باد است» و «باد توفنده جنبید از جا/ برد آسان با خود/ هر گیاهی که ضعیف/ هر ضعیفی که گیاه...». این را نیز می دانیم که زبان اخوان ثالث از ذهن و خمیر ویژه او برآمده است و تصویرهای شعر او می خواهد ابزاری باشد برای بیان حقیقتی. آن سوی طرح شعر او نیز ساختار استوار و نیرومند زبان او آشکار است؛ اما حقیقتی که با روح و روزگار جهان هستی، فاصله چندانی نداشته باشد. شعر «مرثیه» با هماهنگ شدن آوای واژه ها و تداعی صدای باد و هجوم آن و بسامد حرف های «س» و «ز» و با وزن عروضی و شیوه قافیه بندی متفاوت شکل گرفته است. ساخت ذهنی در ساخت تصویری و شعر اخوان ثالث هرچند که زبان حماسی منحصر اخوان ثالث خصلت و استعاری کلام او برای خواننده لذتبخش است، اما چرا درک جامعه شناختی شاعر و ساخت ذهنی شعر او در برابر ساخت تصویری آن و پیوند زبان و تفکر او در این شعر و بخشی از شعرهای دیگر این شاعر برای ما دشوار می نماید؟ پاسخ را در پرسش های زیر و در بررسی شعرهای دیگر این شاعر باید جستجو کرد. راستی، چرا اخوان ثالث ناامید است؟ از کجا ناامیدی او مایه گرفته است؟ آیا می توان از «ناامیدی» به امید رسید؟ نواندیشی و نوآوری های ثالث در کدام شعرهای اوست؟ تا چه اندازه «اغراق» در روایت شاعرانه رواست؟ آیا تنها «نماد» بن مایه یک شعر می تواند باشد؟ عبدالحسین موحد پژوهشگر ادبیات
دوشنبه 9 شهریور 1394 ساعت 03:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها