محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797626597
تجریه شوم آنسکام و بازرسی های سرزده
واضح آرشیو وب فارسی:مهر:
تجریه شوم آنسکام و بازرسی های سرزده
شناسهٔ خبر: 2854239 - چهارشنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۴ - ۰۷:۲۰
مجله مهر > دیگر رسانه ها
ریتر در این یادداشت ضمن بیانی مفصل از تجربیات آنسکام، به راه حل های موضوع ابعاد احتمالی نظامی مساله هسته ای ایران می پردازد. رمز عبور نوشت: تجریه آنسکام، این روزها می تواند بهترین چراغ راه مذاکره کنندگان ایرانی باشد. تجربه ای که می توان با استناد به آن در برابر زیاده خواهی های غرب در حوزه نظامی ایستاد و مانع از افشای اسرار مهم نظامی شد.پس از جنگ عراق و ائتلاف حامی کویت در سال 1991، شورای امنیت سازمان ملل 3 آوریل طی قطعنامه 687 به لزوم محو سلاح های کشتار جمعی عراق و نیز موشک های بالستیک با برد بیش از 150 کیلومتر اشاره کرد. به همین منظور کمیسیونی به نام آنسکام تشکیل شد که این دو مهم را اجرا کند و نیز با کمک آژانس بین المللی انرژی اتمی امور مربوط به تسلیحات اتمی را رفع و رجوع نماید. 15 روز بعد عراق نیز این قطعنامه را پذیرفت و کار کمیسیون مذکور آغاز گردید. در سال های پس از آن، یکی از ماموران این کمیسیون اسکات ریتر بود که بین سال های 1991 تا 1998 به عنوان بازرس سازمان ملل در عراق مشغول کار شد. ریتر در این یادداشت ضمن بیانی مفصل از تجربیات آنسکام، به راه حل های حل موضوع ابعاد احتمالی نظامی مساله هسته ای ایران می پردازد. او معتقد است توافق غرب با ایران، آن قدر موضوع مهمی هست که نباید با پیش کشیدن بازرسی های سرزده آن را از بین برد. متن یادداشت ریتر را در ادامه می خوانید:گرچه در ماه آوریل چارچوب توافق نگاشته شده ، اما هم چنان نوع بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران حل نشده باقی مانده است. ایران موافقت کرده که از همه تاسیسات اعلام شده هسته ای خود بازرسی صورت گیرد. آمریکا در طرف مقابل اصرار می کند که ایران باید مساله ابعاد احتمالی نظامی (ادعاهایی که می گویند ایران به دنبال بمب اتم بوده) را حل کند، با بازرسی های سرزده موافقت نماید، و امکان مصاحبه با دانشمندان هسته ای خود را فراهم کند. جان کری در ماه جاری گفت که یک سری از فعالیت های ایران در گذشته انجام شده، آنچه برای ما حیاتی است آینده و تایید مشروعیت فعالیت های پیش روی ایران است.وزیر خارجه فرانسه نیز اظهار کرده بود که هرگونه توافق فاقد بازرسی از مراکز نظامی، توافقی بی فایده خواهد بود. ایران تاکید کرده است که اجازه بازرسی (از مراکز نظامی) را نخواهد داد و امکان مصاحبه با دانشمندان هسته ای را فراهم نخواهد کرد. به نظر می رسد وضعیتی مصالحه ناپذیر به وجود آمده و اگر شاهد تغییراتی در این مواضع نباشیم، توافق هسته ای بعید خواهد بود.اولین تجربه در شغل بازرس تسلیحاتی، زمانی بود که معاهده نیروهای هسته ای در مورد موشک های میان برد بین آمریکا و شوروی اجا شد. عمیقا معتقدم که بازرسی محیطی باید جزئی از هرگونه توافق کنترل تسلیحاتی باشد.من به عنوان بازرس تسلیحاتی سازمان ملل در عراق، به منظور تحقیق درمورد برنامه نظامی اتمی این کشور در گذشته، همکاری نزدیکی با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته ام و (از همین رو) به توانایی آژانس برای اجرای معاهده منع اشاعه هسته‌ای اطمینان دارم. مواد ان پی تی، جزء اصلی توافق با ایران است و اقدامات پیش بینی شده در چارچوب توافق ( شامل نظارت مستحکم از راه دور و نمونه گیری محیطی از سایت های اعلام نشده) باید به اندازه ای مناسب باشد تا نشان دهد که ایران به سمت برنامه هسته ای نظامی انحراف داشته است یا خیر. توافق با ایران هم چنین شامل یک سری از اقدامات راستی آزمای فراتر از ان پی تی است. اقداماتی چون (نظارت بر) تولید سانتریفیوژ، ابعاد مختلف چرخه سوخت از جمله معدن(اروانیوم) فرآوری، راستی آزمایی برای اطمینان یافتن نسبت به این که ایران از سانتریفیوژها و ذخایر سنگ معدن محرمانه برای برنامه مخفی غنی سازی استفاده نمی کند.با این حال بازدید سرزده برای حل مساله ابعاد احتمالی نظامی بسیار فراتر از ان پی تی است. سوال این است که این اقدام، تضمین ساز است و یا آن طور که ایران می گوید، منافع مشروع امنیتی این کشور را به خطر می اندازد.شواهد، موضع ایران را تایید می کنند. کشورهایی که تحت برنامه بازرسی های سرزده قرار می گیرند باید اطمینان پیدا کنند که بازرسی های مذکور، طرحی اطلاعاتی برای تخریب منافع مشروع آن ها نیست. چارچوب توافق هسته ای به این معنی نیست که آژانس همه حرفهای (به ظاهر درست) ایران را قبول کند، با این حال هیچ یک از پروتکل ها، بازرسی های سرزده از مراکز نظامی را نیز تجویز نمی کند. ایران در سال ۲۰۱۳ برنامه اقدام مشترک را امضا کرد و به اقدامات اعتماد ساز غیرسرزده آن پای بند بود. این سابقه باید در جهت خواسته او در نظر گرفته شود، مخصوصا زمانی که به نتایج مشکوک بازرسی های غیرسرزده( که برای اولین بار در ۱۹۹۱ انجام شد) توجه می کنیم.تا دهه ۱۹۸۰ ، بازرسی های محیطی در هیچ یک از توافقات کنترل تسلیحاتی پس از جنگ(جهانی) وجود نداشت. دهه ها، مذاکره کنندگان آمریکا و شوروی، بر روی انواع مختلفی از اقدامات راستی آزما مذاکره می کردند، اقداماتی مانند نظارت از طریق سنسورها، پرواز های هوایی ( که همان جاسوسی ماهواره ای است). اما هنگامی که آمریکا حرف بازرسی های محیطی را پیش کشید، شوروی با این توجیه که تیم بازرسان با ظاهر بازرسی می خواهند اطلاعات را جمع آوری کنند، با این مساله مخالفت کردند. برای آمریکا، قبول این نوع از بازرسی، به مساله ای حیاتی برای قضاوت در مورد مساله کنترل تسلیحاتی تبدیل شده بود. جولای ۱۹۸۷، هنگامی که شوروی با طرح بازرسی محلی آمریکا برای راستی آزمایی درباره خلع سلاح موافقت کرد، بسیاری از مذاکره کنندگان آمریکایی شگفت زده شدند، چرا که برنامه بازدید سرزده نیز جزئی از آن بود. معاهده نیروی های هسته ای برای موشک های میان برد در ماه دسامبر امضا شد و بازرسی محیطی به عنوان بخش مهمی از توافق خلع سلاح درآمد.با تصویب معاهده مذکور، آمریکا و شوروی توافق کردند که تیمی از بازرسان، بر روند تخریب موشک ها نظارت کنند، بر همه تاسیسات اعلام شده بازرسی های محیطی داشته باشند و نظارتی منظم بر روی بزرگترین تاسیسات تولید موشک هر دو کشور داشته باشند.مواد بازرسی های سرزده (که اجازه بازرسی از هر مکانی را می داد و امکان امتناع از بازرسی وجود نداشت) مورد توافق قرار گرفت و بدون اختلاف چندانی اجرا شد.نگرانی دو طرفه پیرامون جاسوسی در بازرسی ها از مکان های حساس نظامی، به سرعت، شرایطی را به وجود آورد که دو طرف به حرفه ای گری در (انتخاب) بازرسان و نیز مکان های مورد بازرسی احترام بگذارند.در طول مدت ۱۳ ساله اجرای بازرسی های محلی، دو طرف در عمل به معاهده نیروهای هسته ای برای موشک های میان برد جدی بودند. پیشنهادهایی (دو مورد از ان ها را خود من اطلاع دارم) وجود داشت که مجموعه اطلاعاتی آمریکا اطلاعات خود را از بازرسان آمریکایی (به جز مواردی که با خوش سانسی به دست سیا می افتاد) افزایش دهد اما سیا با این پیشنهادات سریعا مخالفت می کرد. البته گفته های مذکور به این معنی نیست که هیچ اختلافی وجود نداشت. برای مثال در بهار ۱۹۹۰ هنگامی که آمریکا دستگاه ایکس ری کارگواسکن را نصب کرد، شوروی نگرانی خود از احتمال آسیب دیدن سوخت موشک های مجاز طبق معاهده را اعلام نمود.اما دو طرف، به جای این که اختلافات را به عاملی برای تخریب معاهده تبدیل کنند، برای رفع و رجوع مشکلات، به آن استناد می کردند. این معاهده به نمونه ای موفق برای توافقات خلع سلاح بعدی، خواه دو جانبه مانند معاهده کاهش سلاح های راهبردی شوروی، و خواه چند جانبه مانند قطعنامه های خلع سلاح شورای امنیت برای عراق پس از جنگ خلیج، تبدیل شد. معاهده دو جانبه شوروی بر پایه مدل معاهده نیروهای هسته ای برای موشک های میان برد موفق شد اما در مورد عراق، شاهد تجربه ای ناموفق بودیم.در مدل شوروی همه روش های بازرسی با جزئیات در معاهده آمده بود، و مکان های مورد بازرسی با اطلاعات قرار داده شده توسط کشور میزبان انجام مش شد. اطلاعات(جاسوسی)، نقشی جزئی را ایفا می کردند. سیا دو مرکز در فرانکفورت و ژاپن تاسیس کرد که از بازرسی های معاهده پشتیبانی می کرد. این حمایت ها لجستیکی (تجهیزاتی و حمل و نقلی) بودند و سیا هرگز نمی خواست که کار جمع آوری اطلاعات را به جای تیم بازرسی انجام دهد. در ابتدای برنامه بازرسی در عراق هم، با قطعنامه شورای امنیت و تنظیم پارامترهای مورد نیاز بازرسی محلی توسط عراق، قرار بود که همین شیوه پیگیری شود، اما ناقص بودن اطلاعات ارسالی عراق و پنهان کاری آشکار این کشور، اجرای مدل معاهده نیروهای هسته ایر در مورد موشک های میان برد را دشوار نمود. من بین سال های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۸ در آنسکام، که برنامه بازرسی سازمان ملل از سلاح های عراق بود، شرکت داشتم. در این بازرسی ها سیا به همراهی دستگاه اطلاعاتی کانادا، انگلیس و استرالیا یک مرکز در بحرین راه اندازی کرده بود. حمایت های اطلاعاتی تنها برای اعضای این کشورها فراهم بود و همین مساله منجر به سایش در تیم بازرسی ها، و نگرانی از تاثیرگذاری آمریکا بر عملیاتی بود که به اسم سازمان ملل انجام می گرفت.دو تن از مقامات ارشد آمریکا در آنسکام، که تجربیات گسترده ای در بازرسی های معاهده نیروهای هسته ای برای موشک هی میان برد به عنوان مدیر پروژه و مدیر بخش بازرسی از موشک ها داشتند، بیش ترین تلاش خود را انجام دادند تا بین نیاز به حفظ استقلال سازمان ملل و حساسیت های سیا درباره امنیت اطلاعات تعادل برقرار کنند. جلوگیری عراق از دادن اطلاعات باعث شد که سیا از این دونفر به دلیل نرم خو بودن دربرابر عراق و اتخاذ شیوه ضدآمریکایی انتقاد کند.اکتبر ۱۹۹۱ کالین پاول که آن زمان رئیس ستاد مشترک ارتش بود، از آن ها خواست که به ادعاهای سیا پاسخ دهند.اتهامات سرانجام رد شد و کالین پاول نیز تحقیق در این مورد را خاتمه داد اما تابستان ۱۹۹۲ هر دو نفر از آنسکام کنار گذاشته شدند.اطلاعات فراهم شده توسط آمریکا نقشی اساسی در آنسکام را ایفا می کرد و به همین خاطر سیا در موقعیتی بود که می توانست تقاضاهایی (این چنین) مطرح کند.دو فرد عراقی اطلاعات دو مکان در بغداد که برای اختفای اسناد حساس توسط عراق استفاده می شد را به سیا دادند. تیم بازرسی آنسکام سریعا گرد هم آمدند و عملیات حساسی را نه به ریاست مدیر پروژه و یا مسئولین معاهده نیروهای هسته ای برای موشک های میان برد، بلکه با (فرماندهی) سیا انجام دادند.نتایج این عملیات این گونه بود: سپتامبر ۱۹۹۱ بازرسی های هزاران سند را افشا کرد که برخی از آن ها خبر از برنامه مخفی اتمی عراق می دادند. عملیات توسط بازرس دیوید کی مدیریت شد که این عملیات را نه عملیات آژانس، بلکه عملیات سیا می نامد: معاون بازرسی دیپلمات آمریکایی گالوچی بود که بسیاری از تصمیم ها را بر عهده داشت. او در سال ۲۰۰۱ گفته بود: تیم بازرسی یک تیم بسیار بسیار فوق العاده با مهارت های ویژه بود که به خوبی می دانستند چگونه باید به جست و جوی اسناد بپردازند.باب به یاد می آورد که در کنار بازرسی نشسته بود که به راننده خیره شده و می گفت: به نظر نمی رسد او یک فیزیک دان باشد! من به او گفتم به خاطر گردن کلفتی اش این حرف را میزنی؟ او جواب داد بله، هم گردن کلفت و هم موی کوتاهش. از کجا گیرش آورده ای؟ جواب دادم: از یک آگهی در نیویورک تایمز! در واقع آنها، یک تیم آموزش دیده برای اکتشاف و دست یابی به اشیاء محرمانه بودند که در نیروی بخش فعالیت های وِیژه و سیا آموزش دیده بودند.پس از آن که عملیات مذکور موفقیت آمیز به وقوع پیوست، آمریکایی ها برای بازرسی های سرزده و بدون اطلاع از عراق به آن ها تکیه کردند.از دید آمریکایی ها، آنسکام اکنون به مدلی موفقیت آمیز تبدیل شده بود.من برای اولین باز، واقعیت هایی از بازرسی های سرزده را، دسامبر ۱۹۹۱ در گزارش آمریکا در پایگاه نظامی آمریکا در بحرین دیدم. یادداشت من از آن روز: بازرسی ها مانند حمله و یورش است، سرعت و تصمیم قاطع موفقیت آمیز خواهد بود. بازرس مردی در لباس نظامی با موهای سروصورت نامنظم بود، تخصص خودش را ارزیابی از مکان های حساس می نامید.هنر اقدام به موقع در ورود و دسترسی به افراد، مواد و ساختمان ها و تامین اطلاعات ارزشمند.دیگر اعضای تیم، شامل افرادی از شبه نظامیان آمریکا، فرماندهان نیروی دریایی فرانسه، سربازان انگلیسی، دانشمندان موشک های نامتعارف، شیمی دان ها، زیست شناس ها و دانشمندان فیزیک اتمی بود.هنگامی که به عراق رسیدیم، کاروان ماشین های ما بین جاده ها و بیابان ها، با کمک هلیکوپترهای تحت کنترل سنسورها و نیز هواپیماهای نظامی شناسایی و نیز ماهواره های جاسوسی که تصاویری تکمیلی فراهم می کردند، به پیش می رفتیم. بازرسی های بعدی شامل کنترل و رمزگشایی ارتباطات فرماندهان عراقی و نیز تیمی از ماموران برای کنترل شرایط در حوالی مناطق تحت حساس بودند. پیدا کردن اسناد در عملیات قبلی مدلی برای این چنین بازرسی های شبه حمله و تهاجمی بود: اطلاعات بسیار حساس بدون لو رفتن منابع آن، توسط آمریکا افشا می شد و عراقی ها را شگفت زده می کرد.اما در تابستان ۱۹۹۶ سیا از شبه نظامیان پیوسته به تیم بازرسی آنسکام، سعی در کمک به کودتایی شکست خورده کردند که در جزو وظایف آنسکام بود و نه مجوزش را داشت.به هر حال آنسکام تجربه ای کاربردی در موضوع بازرسی های سرزده است.در سال ۱۹۹۷ من پیش از هر دور بزرگ بازرسی، یک دوره پنج روزه عملیات بازرسی برگزار می کردم. اگر چه برخی تکنیک ها مانند استفاده از دوربین های کنترل از راه دور اضافه شد، اما تکینیک های استفاده شده در آن تهاجم همچنان باقی مانده است. تیم بازرسی در مورد حساسیت های فرهنگی (رفتار شما باید بدون نقص باشد) تا طرز برخورد آموزش می بینند.در حین آموزش ها، اسناد بررسی می شوند و تیم تاکتیکی به کار خود ادامه می دهد.دیگر کار در موگادیشو، خارطوم و سن اسلاوادور در روزمه بازرس ها نمی آمد، بلکه کار در ماموریت های آنسکام نوشته می شد. ماموریت هایی که البته به تقابل شدید میان بازرس ها و کشور مورد بازرسی نیز کشیده می شد. آنسکام منجر به ایجاد فرهنگ جدید بازرس ها شد که کاملا بیگانه از عرف عادی آن ها بود. یک گزارش گر فرانسوی که این موضوع را مرکز فرماندهی سازمان ملل در عراق، دیده بود می نویسد: عده ای جین پوشیده بودند، مشروبش را خورد و در حالی یک موزیک مخصوص دیسکوها پخش می کرد، دارت بازی می کرد. عده ای دیگر آب جو می خوردند و در حالی که تلاش می کردند صدای موزیک را کم کنند، به اخبار سی ان ان گوش می دادند. بازرسان توسط همکاران کمک های انسانی خود تمسخر می شدند و البته آن ها هم به تلافی به ماموران، لقب حیوان دست آموز می دادند. شکی نیست که افراد مشغول در آنسکام کمی غرور و رئیس مابی داشتند اما این طرز برخورد از انتظارات برآورده نشده بود و نه یک حرکت سازماندهی شده.هربازرسی مانند مسابقه نهایی یک جام شروع می شد اما به دلیل خرابکاری عراق، دخالت سیاسی خارجی(معمولا از طرف آمریکا) و یا عدم تمایل شورای امنیت، و البته برخی اوقات هر سه این ها هیجان خود را از دست می داد.روحیه تیم هم چنان خوب بود، اما بدبینی ها رخنه کرد: همه ما هرروز تکرار می کردیم: من هم چنان چیزی را که دنبالش بودم پیدا نکردم. روز به پایان می رسید در حالی که هیچ چیزی برای گزارش های روزنامه مان پیدا نکرده بودیم.در طول ۷ سالی که من به عنوان بازرس آنسکام فعال بودم، با سیا، آمان اسرائیل و سرویس های اطلاعاتی آلمان و هلند کار می کردم اما صمیمی ترین روابط من با سرویس اطلاعاتی انگلیس بود.از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۶ روابط ما از طریق شاخه اطلاعاتی دفاعی انگلیس که کمک های اطلاعاتی انگلیس همگی از طریق آن به آنسکام فراهم می گردید، مدیریت می شد.در سال ۱۹۹۶ بسیاری از سر نخ های آنسکام از بین رفته بود و نیاز من به اطلاعات قابل اتکا به گونه ای بود که سرویس اطلاعات محرمانه قبول کرد که مستقیما با من در تماس باشد. سرویس اطلاعات محرمانه برای تبادل اطلاعات به من کد شوالیه تاریکی را داده بود.مدیر اجرایی آنسکام کد شاهزاده تاریکی بود.مکان های مورد بازرسی، ابتدائا با اطلاعات اعلام شده عراق مشخص می شد.در اولین بیانیه آنسکام به سازمان ملل، در آوریل ۱۹۹۱، سلاح های شیمیایی و موشک های بالستیک را (اقلامی) ناچیز تلقی کرد و البته در شناسایی سلاح های بیولوژیک و برنامه هسته ای شکست خورد. آنسکام مجبور شد تا برای جبران کمبود اطلاعات، به دولت ها روی بیاورد. روند بازرسی موقتا احیا شد: اطلاعات دریافتی به پیدا کردن اسناد از پارکینگ منجر شد که پرده از برنامه هسته ای عراق برداشت.عکس های ماهواره ای نشان داد که برنامه موشکی محرمانه همچنان وجود دارد.هم چنین قراردادهایی که نشان می داد عراق ظرف های مخصوص رشد باکتری پیچیده برای رشد باکتری خریده است، عراق را مجبور کرد به داشتن برنامه سلاح بیولوژیکی اعتراف کند.اما این اطلاعات نیز با استفاده از داده ها به دست آمده بود آن چه که همچنان وجود نداشت، منبعی در درون عراق بود که بتواند داده های به دست آمده را به روز کند. سیا به ماموران نمی گفت که می تواند درون عراق را کنترل کند و چگونه می تواند به این پروژه کمک کند. سرویس اطلاعات محرمانه، به ویژه پس از آن که سال ۱۹۹۷ با فرماندهان آن در واکس‌هال ملاقات کردم، بیش تر همکاری می کرد،.گزارش های مرکز بحرین نام افسر گارد ویژه جمهوری خواهان که ارتباطی منایب با تیم بازرسی داشت، را برجسته می کرد. این گزارش بیان می کرد که این افسر با آشنایان خود در انگلیس رابطه دارد و نارضایتی خود از زندگی در عراق را ابراز کرده است. این افسر با کد هدف نهایی شناخته می شد اما پس از آن که عراق را ترک کرد، تلاش برای به کار گیری وی به جایی نرسید.و آنسکام وارد می‌شود! در واکس‌هال، مسؤول خاورمیانه در سرویس مخفی اطلاعات(من او را دان می نامم) دربارۀ مسأله‌ای بسیار حساس به سراغ‌م آمد. تیم بازرسی من بود که با "هدف نهایی" تماس برقرار کرده بود، و زمان زیادی را صرف پرس‌وجو از او دربارۀ نقش‌ش در پنهان کردن اطلاعات از آنسکام کرده بودم. دان پرسید: «می‌توانید ترتیب یک بازرسی دیگر از دفترش را بدهید؟» گفتم که می‌توانم. سپس دان من را به یک افسر عرب‌زبان پایین‌رتبه‌تر (مدیر جوان) معرفی کرد و ما یک نقشه ریختیم. من این مدیر جوان را به دفتر «هدف غایی» می‌بردم، سپس کاری می‌کردم تا حواس‌ها پرت شود تا مدیر جوان یک ارزیابی سریع از وضعیت داشته باشد و سپس تصمیم بگیرد که آیا دستورات نحوۀ تماس با سرویس مخفی اطلاعات را روی میز «هدف نهایی» بگذارد یا خیر. وقتی به نیویورک برگشتم این نقشه را با رییس‌م ریچارد باتلر در میان گذاشتم، و در کمال تعجب او بدون هیچ بحثی با این برنامه موافقت کرد. ماه بعد، مدیر جوان در حالی که حواس همکارانش را پرت کرده بودم، به «هدف نهایی» دسترسی پیدا کرد. نمی‌دانم نتیجۀ این عملیات چه بود. دان به من گفته بود «نمی‌توانیم به تو بگوییم که نتیجه داده است یا نه... تنها قولی که می‌توانم بدهم این است که اگر و هرگاه اطلاعاتی به دست بیاوریم که به درد تو و تیم‌ت بخورند، این اطلاعات به دستت می‌رسد.»عدم توفیق آنسکام در کشف فعالیت‌ها و مواد ممنوعۀ مهم در عراق، در کنار منازعات در برنامۀ بازرسی‌های سرزده، موجب فروپاشی آنسکام در سال ۱۹۹۸ شد. سرویس مخفی اطلاعات هم در آخرین پردۀ این نمایش، نقشی داشت: یکی از عوامل در عراق، اطلاعاتی پیرامون قطعات موشک‌های بالستیک که در املاک حزب بعث در بغداد مخفی شده بودند، ارائه داد. قرار بود در آگوست ۱۹۹۸ از این محل بازرسی شود، اما پس از آنکه عراقی‌ها تمام همکاری‌ها با آنسکام را متوقف کردند، این مأموریت انجام نشد. در دسامبر ۱۹۹۸، آنسکام دوباره سعی در بازرسی آنجا داشت، که این تلاش به مواجهه با عراق منجر شد و این مواجهه به خروج آنسکام و عملیات روباه صحرا (بمباران هوایی ۷۲ ساعته توسط ایالات متحده و انگلستان) انجامید. بازرسان آنسکام هیچ‌وقت [به عراق] برنگشتند. در سپتامبر ۲۰۰۲، من به عراق رفتم تا فیلم‌برداری یک مستند دربارۀ خلع سلاح را انجام دهم، و از آن املاک حزب بعث بازدید کردم. گزارش سرویس مخفی اطلاعات، اشتباهاتی دربارۀ جزئیات حیاتی چینش آنجا داشت که اعتبار منبع را زیر سؤال می‌برد؛ حتی اگر بازرسی انجام می‌شد، بعید بود چیزی پیدا شود.آنمویک، «کمیسیون نظارت، راستی‌آزمایی و بازرسی ملل متحد»، توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد در دسامبر ۱۹۹۹ تشکیل شد. طراحی این کمیسیون به گونه‌ای بود که از نمونۀ پیشین خود متفاوت باشد، پرسنل آن حقوق‌بگیر باشند، و اساساً به سازمان ملل متحد وفادار باشد؛ چون آنسکام از «کارشناسان مأمور» که از دولت‌های عضو قرض می‌گرفت، بهره می‌برد. هر بازرس می‌بایست در یک دورۀ آموزشی یک‌ماهه شرکت کند. در فوریۀ ۲۰۰۳، رییس اجرایی آنمویک یعنی هانس بلیکس به شرکت‌کنندگانِ یکی از این دوره‌ها گفت «سخنرانی‌های مفصل و باجزئیات دربارۀ انواع برنامه‌های تسلیحاتی عراق، نتیجۀ بازرسی‌های سابق، مهارت‌ها و ابزارهای بازرسی، حقوق و وظایف بازرسان در عراق، و دربارۀ تاریخ، فرهنگ و مذاهب عراق» برگزار خواهد شد. به گفتۀ وی، بازرسان آنمویک باید «پیش‌برنده و پویا، اما نه عصبانی و پرخاش‌گر؛ زیرک، اما نه فریب‌کار؛ با رعایت فاصله، اما نه مغرور و پرافاده» باشند. در بازۀ میان تأسیس این کمیسیون تا بازگشت بازرسان به عراق در نوامبر ۲۰۰۲، آنمویک سه سال برای آماده‌سازی فرصت داشت. پس از مشغول شدن به کار، این کمیسیون ۷۵۰ بازرسی در ۵۵۰ محل انجام داد. اکثر این موارد روتین بودند تا بازرسان آنمویک را با مکان‌هایی آشنا کنند که آنسکام پیش‌تر آنها را بازرسی کرده بود. اما بنا به اطلاعات ارائه‌شده توسط دولت‌های پشتیبان، بازرسی‌های سرزده از مکان‌هایی که پیش‌تر بازرسی نشده بودند نیز انجام می‌شد. اکثریت غالب این بازرسی‌ها، نتیجه‌ای در بر نداشتند؛ آن اطلاعات یا غلط و یا منسوخ بودند. اما در یک مورد هم بازرسی به هدف خورد: یعنی در بازرسی از خانۀ فالح حسن حمزه، دانشمندی که در دهۀ ۱۹۸۰ کارهایی مربوط به جداسازی لیزری ایزوتوپ‌ها انجام داده بود. در آنجا انباری از سه هزار سند کشف شد که اکثراً ارتباط مستقیم با تحقیقات حمزه روی لیزرها داشتند. انگار آنجایی که آنسکام بی‌نتیجه بود، الگوی آنمویک موفق شده بود.بازرسان دربارۀ سرنخی که به بازرسی از خانۀ حمزه منجر شد، هیچ نگفتند. گزارش «ارزیابی اطلاعات مربوط به تسلیحات کشتار جمعی» (موسوم به «ارزیابی باتلر») که دولت انگلستان در جولای ۲۰۰۴ منتشر کرد، این اطلاعات را به انگلستان و به احتمال بسیار زیاد سرویس مخفی اطلاعات منسوب می‌کند. بنا به ارزیابی باتلر، این سرویس در آن زمان شش عامل در عراق داشته است. (من نمی‌توانم مشخص کنم که آیا یکی از آنها «هدف غایی» بوده است یا خیر.) گزارش مربوط به موارد هسته‌ای گویا از دو نفر از این منابع به دست آمده بود، که هر دو «تازه‌کار» توصیف می‌شدند و هیچ‌کدام از آنها تجربۀ مستقیم در برنامه‌های جاری تسلیحات کشتار جمعی نداشت. انگلیسی‌ها افراد منابع اطلاعاتی خود را کمتر از آنسکام در اختیار آنمویک قرار می‌دادند. وجهۀ «مستقل» و نوین آنمویک بدین معنا بود که تنها به دریافت اطلاعات علاقه دارد.نقطۀ تماس آنمویک برای دریافت اطلاعات خارجی، جیم کورکوران (افسر اطلاعاتی سابق کانادا)، امکان و اجازۀ مدیریت اطلاعات حساس را داشت؛ اما سرویس مخفی اطلاعات دربارۀ بقیۀ پرسنل آنمویک یا رویه‌های این کمیسیون جهت انتقال داده‌های حساس به عراق، چندان مطمئن نبود. در ملاقات کورکوران با سرویس مخفی اطلاعات، آنها اصرار داشتند که اطلاعات باید به صورت دستی وارد عراق شود، و حداقل ممکن از افراد باید از هر گزارش مطلع شوند. دو بازرس (کای میریش سرهنگ بازنشستۀ ایالات متحده که در مؤسسۀ تحقیقات پزشکی بیماری‌های عفونی در مریلند کار کرده بود، و مارتین فاسبروک یک زیست‌شناس انگلیسی) به نیویورک برگشتند تا کورکوران بتواند آنها را همراه با دیمیتری پریکس (بازرس سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بازرس ارشد در این مأموریت بود) در یک فضای امن، و بدون نیاز به گفتگو در عراق که امکان استراق سمع آن وجود داشته باشد، توجیه کند. در تاریخ ۱۴ ژانویه، سه بازرس به بغداد بازگشتند. آنها دو روز بعد خانۀ فالح حمزه را بازرسی کردند.صبح روز ۱۶ ژانویۀ ۲۰۰۳، کاروانی از خودروهای سفیدرنگ سازمان ملل متحد به همراه مراقبان عراقی خود در آش شله‌قلمکاری از خودروهای غیرنظامی، از هتل کانال خارج شدند. این کاروان پس از عبور از دجله، اندکی پس از ۹ صبح به غزالیه (محله‌ای در غرب بغداد) رسیدند. بازرسان علاوه بر خانۀ حمزه، به خانۀ همسایۀ او شاکر الجبوری (یکی دیگر از دانشمندان هسته‌ای عراق) هم رفتند. هر دو نفر سر کار رفته بودند و تنها همسران و فرزندان آنها خانه بودند. بازرسان چند ساعت بیرون خانه منتظر ماندند تا اینکه مراقبان عراقی رد آن دو دانشمند را گرفته و به خانه آوردند. سپس بازرسی‌ها آغاز شد. اسناد در یک جعبۀ چوبی در قفسه‌ای در طبقۀ بالای خانۀ حمزه پیدا شد، و پریکس به میریش دستور داد تا این اسناد را از سوی آنمویک توقیف کند. دولت عراق اعتراض کرد و نهایتاً یک مصالحه به دست آمد: حمزه همراه با اسناد به هتل کانال می‌آمد، تا این اسناد در حضور او کُپی شوند، و او یک کُپی کامل را دریافت می‌کرد. این فرآیند چند ساعت طول کشید، و حمزه مدعی است که یک‌جا وی از مراقبان عراقی‌ش جدا شد و یکی از زنان بازرس آنمویک به سراغ او آمد و پیشنهاد داد تا وی و همسرش را از عراق خارج کنند تا او بدون ترس از انتقام بتواند با بازرسان حرف بزند. حمزه امتناع کرد و بعداً شکایت خود از «تاکتیک‌های مافیایی» بازرسان را در مطبوعات مطرح کرد.بلیکس از اسناد ضبط‌شده برای نکوهش عراقی‌ها استفاده کرد؛ و گفت این اسناد «نشانۀ آن هستند که همۀ چیزها اعلام نشده است.» کالین پاول، که در آن زمان وزیر خارجۀ [ایالات متحده] بود، از این اسناد به عنوان «تأییدیۀ شگفت‌آور» این نکته یاد کرد که صدام شواهد را پنهان می‌کند و با بازرسی‌ها همکاری نمی‌کند. برخی دیپلمات‌های نامشخص غربی پا را از این هم پیش‌تر گذاشتند و گفتند آن اسناد نشان می‌دهند که «کارهایی برای توسعۀ تسلیحات هسته‌ای همچنان در عراق در جریان است.» دولت عراق علناً از آنمویک به خاطر بازرسی از یک اقامت‌گاه خصوصی انتقاد کرد، اسناد ضبط‌شده را «اوراق خصوصی» نامید، و مدعی شد که بازرسان پیش‌تر از محتوای آن اسناد مطلع بوده‌اند، و ربطی به برنامۀ هسته‌ای عراق ندارند. در ۱۴ فوریه، محمد البرادعی (مدیرکل وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) گفت اسناد حمزه «جزئیات بیشتری دربارۀ تلاش‌های عراق جهت توسعۀ غنی‌سازی لیزری فراهم کردند» اما «به فعالیت‌ها یا مکان‌هایی اشاره می‌کنند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آنها مطلع بوده است و گویا فایل‌های شخصی دانشمندی هستند که این اسناد در خانه‌اش یافت شده‌اند. هیچ‌بخشی از محتوای این اسناد، نتیجه‌گیری‌های پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دربارۀ دامنۀ برنامۀ غنی‌سازی لیزری عراق را تغییر نمی‌دهند.» به طور خلاصه، نسخۀ آنمویک برای بازرسی‌های سرزده به هیچ دستاورد قابل توجهی نرسید، اما گره‌هایی بر یک داستان پیچیده افزود. در آستانۀ حمله به عراق تحت رهبری ایالات متحده، که علت وجودی آن تسلیحات کشتار جمعی عراق بود، نتایج بازرسی‌ها فاجعه‌بار از آب درآمد. تاریخچه بازرسی سرزده از عراق تجربه خوبی برای استفاد از آن برای تهران نیست. این چنین بازرسی هایی، برپایه اطلاعات هستند. مجموعه نگرانی های آمریکا پیرامون ابعاد نظامی پرونده هسته ای ایران بر پایه مطالعات ادعایی است که خود آن برپایه اسنادی است که آژانس سال ۲۰۰۸ به دست آورده و نشان می دهد که ایران در سال های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ برخی از تحرکات مربوط به بمب اتم را انجام داده است. همواره اعتبار این اسناد مورد خدشه بوده و ایران نیز آن را جعلی می خوانده است. هم چنین دلایلی وجود دارد که نشان بدهد اطلاعات باقیمانده که موجب موضع سیا علیه ایران شده است نیز ناقص می باشد. داستان عجیب و غریب پناهندگی شهرام امیری که سیا روند آن را تسهیل کرد، به عنوان یک مورد (از ادعاهای علیه ایران) است. امیری سال ها پیش از پناهندگی، مامور آمریکا(در ایران) بوده است و سیا از گزارش های وی در جهت تکمیل ادعاهای خود استفاده می کرده است.اما پناهندگی محدد او در سال ۲۰۱۰ این شائبه را به وجود آورد که ممکن است وی مامور دوگانه باشد و از این روتمام گزارش های وی به سیا پیش و پس از پناهندگی (اول) زیر سوال رفت.عملیات مرلین، که تلاش آمریکا برای انتقال طراحی ناقص از بمب اتم به ایران بود، شاخص دیگری است که اعتبار اطلاعات سیا پیرامون برنامه هسته ای ایران را زیر سوال می برد.اگر آنها اجازه بازرسی سرزده پیدا کنند، بازرسی ها از کجا صورت خواهد گرفت؟ دو تاسیسات وجود دارد که آژانس علنا اعلام کرده می خواهد از آنجا بازدید کند.اول پارچین که مرتبط با سپاه پاسدران انقلاب ایران است. آژانس در سال ۲۰۰۵ به این مکان دسترسی مدیریت شده داشت و چیزی پیدا نکرد.سال ۲۰۰۷ آژانس اعلام کرد که اطلاعات جدید درباره آزمایش چاشنی نوترونی در این مکان پیدا کرده است.چاشنی ای که برای کلاهک هسته ای استفاده می شود. از همین رو درخواست بازدید مجدد از پارچین را صادر کرد.ایران با این توجیه که دلیل اعلام شده ناقص است از اجابت این درخواست امتناع کرد رابرت کلی بازرس سابق آژانس می گوید از نظر علمی، دلایل ادعای این که ایران در یک محفظه استیل انفجار اتمی آزمایش کرده است، زیر سوال است.پارچین یک سایت حساس نظامی است و ایران بیم از آن دارد که دادن دسترسی به تیم های اطلاعاتی فرصت تخلیه اطلاعاتی بدهد. مکان دیگری که آژانس تقاضای بازدید از آن را ارائه کرده، مریوان است آژانس مدعی شده، ایران به آزمایش انفجاری در مقیاس بزرگ با سیستم چاشنی چند‌مرحله‌ای برای فعال کردن چاشنی نوترونی بمب اتم پرداخته است. همان طور که ایران به درستی مدعی بود، منشا این ادعاها اسنادی ساختگی بود. در سال ۲۰۱۴ ایران پیشنهاد یک دسترسی مدیریت شده محیطی به آژانس داد که البته مورد پذیرش قرار نگرفت.گری دیلون رئیس تیم عملیات آژانس در عراق به من می گفت که نمی شود تنها بر یک مساله تکیه کرد.با اصرار بر هر مساله کوچک مورد اختلاف، بدون نگاهی کلی به ماجرا، مسیر پیش رو را استحکام می بخشی و در نهایت آن چه انجام می دهی، صبحت در مورد ادعاها و استناداتی است که در واقع وجود خارجی ندارند. او درست می گفت.پروسه بازرسی در عراق تقابلی به وجود آورد که اعتماد جهانی نسبت به عمل بغداد به تعهداتش را از بین برد. هنگامی که دست آخر، بغداد حقیقت را درباره برنامه نظامی اش گفت، هیچ کس باور نکرد.بازرسی های ما، پس از آن که بدون سب نتیجه ای از آن ها برمی گشتیم، به جوکی برای خودمان تبدیل شده بود.این که یک کار را بارها و بارها انجام بدهی و نتایج متفاوتی انتظار داشته باشی.اطلاعات موجود پیرامون ابعاد نظامی برنامه هسته ای ایران خاستگاهی سوال برانگیز دارد و بیش تر آن ها بیش از یک دهه عمر دارند. پیامدهای عدم دست‌یابی به توافق هسته‌ای با ایران برای دنیا جدی‌تر از آن هستند که دست به دامان فرآیندی شود که در عین جنجالی بودن، تأثیر اندکی بر خلع سلاحی واقعی داشته است.این مساله مخصوصا وقتی صحت دارد که مشور مورد بازرسی مانند ایران قبول کرده است که اقدامات سخت گیرانه اعتمادساز انجام دهد و سابقه این کشور نیز نشان می دهد که به این اقدامات متعهد است.اگر موافقت کند که بر اساس اسنادی که می داند بی پایه است، بازرسی صورت بگیرد، خود را وارد چرخه ای بی پایان از نفوذ خارجی در امنیت و نیروی نظامی خود کرده و ناتوانی بازرسان از یافتن مصادیق ادعایی، این ذهنیت را تقویت خواهد کرد که ایران حتما مخفی کاری کرده است.ما این موقعیت را پیش از این در عراق دیده ایم که پایان آن جنگی بر پایه اطلاعات ناقص و اتهامات بی اساس بود.جنگی که هرازان کشته پدید آورد و منطقه را به ناآرامی کشاند.*ترجمه: مسعود شایگان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]
-
سینما و تلویزیون
پربازدیدترینها