محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1796973560
وابستگی به نفت؛ آفتی برای تقویت ساخت درونی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
وابستگی به نفت؛ آفتی برای تقویت ساخت درونی
تشدید روحیه رانت جویی و مصرف گرایی، ترویج و رونق فعالیت های دلالی و واسطه گری به جای تقویت بخش های مولد در حوزه اقتصاد یا به عبارت دقیق تر، شکل گیری اقتصاد رانتیر و ذهنیت رانتیر و... از جمله پیامدهای وابستگی به رانت های نفتی است.
مقام معظم رهبری در دیدار صدها تن از «نخبگان جوان دانشگاهها و برگزیدگان المپیادها و جشنواره های جهانی و داخلی» اتکای برنامه ریزی اقتصادی کشور به درآمدهای نفتی را سپردن اقتصاد ایران به سیاستگذاران کلان جهانی دانستند و با اشاره به نوسانات شدید قیمت بین المللی نفت افزودند: «کشوری که اقتصاد خود را اینگونه برنامه‌ریزی کند، آینده اش معلوم است» ایشان تأکید کردند: «ایران بجای تکیه بر درآمدهای نفتی باید با اتکای به نیروهای درونی و ذخائر روی زمین یعنی هوش و استعداد جوانان و تولید علم و دانش اداره شود که در اینصورت هیچ قدرتی در دنیا قادر نخواهد بود اقتصاد کشور را به بازی بگیرد.» مطابق با آنچه مقام معظم رهبری فرمودند، تأثیرپذیری اقتصاد کشور از نوسانات و تکانه های بین المللی و در نتیجه، سپردن اقتصاد ایران به سیاستگذاران کلان جهانی و غفلت از سرمایه‌های بیشمار انسانی از جمله تبعات و پیامدهای وابستگی به درآمدهای حاصل از فروش منابع زیرزمینی و بویژه نفت است. برای توضیح و تبیین این پیامدها ناچاریم که از مباحث اقتصاد سیاسی نفت بهره بگیریم و در واقع، در این زمینه بایستی به تأثیرات درآمدهای نفتی بر ساحت های زندگی اجتماعی و سیاسی بپردازیم. مهمترین نکته در این خصوص، بحث دولت رانتیر نفتی است. به عبارت دقیق تر، اگر از پیامدهای وابستگی به درآمدهای نفتی سخن گفته می شود، بروز این پیامدها به طور عمده به دلیل شکل‌گیری دولت رانتیر (Rentier state) نفتی است. در این میان، کشور ما نیز کم و بیش در معرض پیامدها و تبعات این پدیده قرار دارد. زیرا در سال‌های دهه 1340 و 1350، با توجه به افزایش حجم درآمدهای نفتی کشور، به تدریج میزان وابستگی کشور به رانت نفتی افزایش پیدا کرد و حتی پس از پیروزی انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی، علی رغم تلاشهای فراوان، این روند به حیات خود ادامه داده است. (نقل از ازغندی، 1385: 44-43) در این ارتباط باید گفت که رانت آن چیزی است که حالت طبیعی و خدادادی دارد. بنابراین، رانت درآمد و در واقع جایزه ای است که از مالکیت بر منابع طبیعی ناشی می شود. این درآمد بدون تلاش به دست می آید و در برابر مفاهیمی مانند سود و دستمزد قرار می گیرد، زیرا سود و دستمزد قاعدتا در نتیجه تلاش مولد به دست می آیند. (نقل از میرترابی،1387: 113-112) حال، دولت رانتیر را دولتی دانسته اند که بخش عمده درآمد آن محصول رانت است. حازم ببلاوی می گوید که دولت رانتیر، دولتی است که 42 در صد یا بیشتر از کل درآمدش از رانت خارجی باشد.(میرترابی،1387: 114) دولت رانتیر همچنین حائز ویژگی های زیر می باشد: 1- رانت از خارج تأمین می شود و ارتباطی با فرآیندهای تولید در اقتصاد داخلی ندارد. به عبارت دیگر، دولت رانتیر شدیدا وابسته به اقتصاد خارجی است. 2- در یک دولت رانتیر، تنها درصد بسیار کمی از نیروی کار درگیر تولید رانت هستند. به عبارت دیگر، در اقتصاد رانتیر اقلیت تولید رانت و اکثریت توزیع ومصرف رانت می کند. 3- دولت رانتییر دریافت کننده و توزیع کننده انحصاری رانت است. (نقل از حاجی یوسفی، 1378: 37) با توجه به مورد اول براحتی می توان چرایی تأثیرپذیری اقتصاد کشور از نوسانات و تکانه‌های بین المللی را درک کرد و در ارتباط با دو مورد دیگر نیز می‌توان تأثیر وابستگی به نفت بر سطح آموزش را فهمید؛ زیرا در دولت های نفتی چون از یک سو دولت در یافت کننده و توزیع کننده انحصاری رانت است و از سوی دیگر، اکثریت رانت را توزیع و مصرف می‌کنند به ناچار برای این منظور بایستی یک بوروکراسی دولتی شکل بگیرد و از آنجا که در این نوع بوروکراسی معمولا تخصص جایگاهی ندارد، در نظام آموزشی سبب غلبه کمیت بر کیفیت می شود. در واقع، نیروی انسانی به جای آنکه بکوشد تا دست به نوآوری بزند، سعی می کند تا صرفا با کسب مدارک علمی بالاتر به نوعی در چرخه رانت دولتی وارد شود. زیرا همه چیز در نهاد دولت جمع شده و در نهایت هم همه چیز بدان بر می‌گردد. هر چند پیشرفت های علمی کشور در سال های اخیر این مورد را به طور کامل تأیید نمی کند اما در مجموع نمی توان منکر این اثر وابستگی به نفت در نظام آموزشی کشور شد. افزایش استقلال دولت از جامعه، تشدید روحیه رانت جویی و مصرف گرایی، ترویج و رونق فعالیت های دلالی و واسطه گری به جای تقویت بخش های مولد در حوزه اقتصاد یا به عبارت دقیق تر، شکل گیری اقتصاد رانتیر و ذهنیت رانتیر و... از جمله پیامدهای وابستگی به رانت های نفتی است. بنابراین، تبعات وابستگی کشور به رانت نفتی که عمدتا در ضدیت با مقوله تقویت ساخت درونی قرار دارند، ضرورت عدم وابستگی به نفت را بخوبی گوشزد می کند. در این راستا به طور مثال می توان دو پیامد مهم وابستگی به رانت (اقتصاد رانتیر و ذهنیت رانتیر) را توضیح داد. بدین معنا که در اقتصادهای رانتیر چون بستر لازم برای انجام فعالیت‌های مولد چندان فراهم نیست، بنابراین انجام فعالیت‌های مولد سود چندانی را نصیب تولیدکنندگان نمی‌کند، بلکه دستیابی به سودهای کلان در این نوع اقتصادها بیشتر با انجام فعالیت های غیر مولدی مانند دلالی و واسطه‌گری حاصل می‌شود. بنابراین، در جوامع رانتیر آنچه رونق می‌یابد، فعالیت‌های واسطه گری است و آنچه به حاشیه می‌رود، فعالیت های مولد اقتصادی است. در ذهنیت رانتیر نیز انتظارات فراوانی از سوی مردم متوجه حکومت می شود و آنان به نوعی خود را نسبت به حکومت طلبکار می‌دانند و این در حالی است که ذهنیت متناسب با تقویت ساخت درونی آن است که افراد خود را مدیون حکومت بدانند و منافع عمومی و ملی را مقدم بر منافع فردی بدانند. از این رو با وجود این ذهنیت، اقدام برای تقویت انسجام و ساخت درونی قدرت به کندی پیش خواهد رفت. بنابراین بایستی برای تغییر این ذهنیت اقدام کرد؛ توسعه و تقویت فعالیت‌های مولد اقتصادی و همچنین کوشش برای حذف واسطه‌گری‌ها از یک سو و انجام اقدامات فرهنگی از سوی دیگر راه حلی برای رفع این معضل می باشد. حاصل اینکه وابستگی به نفت تنها تبعات اقتصادی برای کشور در پی نداشته است، بلکه سایر ساحت‌های جامعه را نیز دستخوش تغییر قرار داده است. بنابراین، تلاش برای خروج از وابستگی به نفت یک اقدام بسیار ضروری است که پیامدهای مثبت آن می تواند در سایر حوزه ها نیز نمایان شود. به عبارت دیگر، وابستگی به نفت هم سخت افزار و هم نرم افزار جامعه ما را از آثار سوء خود متأثر کرده است و اگر قرار است جامعه از این آثار در امان بماند طبیعتا بایستی ریشه های این امر یعنی وابستگی به درآمدهای نفتی خشکانده شود. منابع: 1- ازغندی، علیرضا(1385)، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی ایران، تهران: قومس 2- حاجی یوسفی، امیرمحمد(1378)، دولت، نفت و توسعه اقتصادی در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی 3- میرترابی، سعید(1387)، مسائل نفت ایران، چاپ چهارم، تهران: قومس منبع: بصیرت انتهای متن/
93/08/04 - 00:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها