محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1796893446
تفسیر قطعی سوگندهای قرآن مجید
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
تفسیر قطعی سوگندهای قرآن مجید
ابهام‌آفرینی مفسران قدیم منحصر به سوگندها نیست. آنان حروف مقطعه و کلماتی از قبیل «کوثر» را نیز از اظهارات غیرمسئولانة خود بی‌نصیب نگذاشته و با کار خود آیات بینات الهی را به لُغز و معما تبدیل کرده‌اند.
بخش دوم و پایانی 3. «والتّین والزّیتون» هنگامی که در آغاز دعوت اسلامی سورة تین بر قوم عرب خوانده می‌شد، آنان از «تین» و «زیتون» همان دو میوة معروف انجیر و زیتون را می‌فهمیدند. پس از چندی برخی از صحابه و تابعین به منظور هماهنگ کردن مفهوم «تین» و «زیتون» که دو نوع میوه‌اند با «طور سینین» که نام کوهی است، معانی متعدد و عجیب دیگری را پیشنهاد کردند؛ درحالی‌که هماهنگی لفظی بین «زیتون» و «طور سینین» برقرار بود. ورود اقوال بی‌پایه و متعارض آنان به کتاب‌های تفسیر این دو واژه را در ابهام فرو برد؛ به‌گونه‌ای که مرحوم علامة طباطبایی(ره) نیز به نقل آن اقوال بسنده کرده است، بدون اینکه یکی از آنها را برگزیند.19 البته این ابهام به اندازة ابهام واژة «عصر» که درباره‌اش سخن گفتیم، مؤثر واقع نشده است و بسیاری از مفسران به این تخیلات وقعی ننهاده و «تین» و «زیتون» را به معنای معروف آنها تفسیر کرده‌اند. از آن جمله، محمد بن جریر طبری پس از نقل اقوال مفسران قدیم، می‌گوید: والصواب من القول فی ذلک عندنا قول من قال: التین هو التین الذی یُؤکل و الزیتون هو الزیتون الذی یُعصَر منه الزیت، لأن ذلک هو المعروف عند العرب. ولا یُعرف جبل یسمى تیناً، ولا جبل یقال له زیتون؛ إلا أن یقول قائل: أقسم ربنا جلّ ثناؤه بالتین و الزیتون و المراد من الکلام القسم بمنابت التین، و منابت الزیتون. فیکون ذلک مذهباً، و إن لم یکن على صحة ذلک أنه کذلک دلالة فی ظاهر التنزیل، ولا من قول من لا یجوز خلافه.20 3.1. اقوال مفسران دربارة «تین» و «زیتون» مرحوم امین‌الاسلام طبرسی نیز «تین» و «زیتون» را این‌گونه تفسیر کرده و برخی از اقوال دیگران را نیز آورده است: أقسم الله سبحانه بالتین الذی یؤکل والزیتون الذی یعصر منه الزیت عن ابن عباس والحسن ومجاهد وعکرمة وقتادة؛ وهو الظاهر. وإنما أقسم بالتین لأنه فاکهة مخلصة من شائب التنغیص وفیه أعظم عبرة، لأنه عز اسمه جعلها على مقدار اللقمة وهیأها على تلک الصفة إنعاما على عباده بها. وقد روى أبوذرّ عن النبی(ص) قال فی التین: لو قلت إن فاکهة نزلت من الجنة لقلت هذه هی، لأن فاکهة الجنة بلا عَجَم؛21 فکلوها فإنها تقطع البواسیر وتنفع من النقرس. وأما الزیتون فإنه یعتصر منه الزیت الذی یدور فی أکثر الأطعمة وهو إدام. والتین طعام فیه منافع کثیرة. وقیل: التین الجبل الذی علیه دمشق والزیتون الجبل الذی علیه بیت المَقْدِس عن قتادة. وقال عکرمة: هما جبلان وإنما سمیا لأنهما ینبتان بهما. وقیل: التین مسجد دمشق والزیتون بیت المقدس عن کعب الأحبار وعبدالرحمن بن غنیم وابن زید. وقیل: التین مسجد نوح الذی بنی على الجودی والزیتون بیت المقدس عن ابن عباس. وقیل: التین المسجد الحرام والزیتون المسجد الأقصى عن الضحّاک.22 مصادیق گوناگونی که برای «تین» و زیتون» در این متن و سایر متون تفسیری آمده، از این قرار است: 1. مقصود از «تین» و «زیتون» همان دو میوۀ معروف است؛ 2. «تین» کوهی است که کشتی نوح(ع) روی آن قرار گرفت و «زیتون» اشاره به شاخة زیتونی است که کبوتر به نشانة پایان یافتن طوفان برای او آورد؛ 3. «تین» مسجدی است که حضرت نوح(ع) روی کوه جودی بنا کرد و «زیتون» مسجد شهر قدس است؛ 4. «تین» و «زیتون» اشاره به سرزمین‌هایی است که درخت انجیر و زیتون در آن پرورش می‌یابد؛ 5. «تین» و «زیتون» نام دو کوه در شام است؛ 6. «تین» و «زیتون» نام دو شهر است؛ 7. «تین» و «زیتون» نام دو مسجد در شام است؛ 8. «تین» مسجدالحرام و «زیتون» مسجد اقصی است؛ 9. «تین» شهر دمشق و «زیتون» شهر قدس است؛ 10. «تین» مسجد دمشق و «زیتون» مسجد شهر قدس است؛ 11. «تین» کوهی است که دمشق بر آن بنا شده و «زیتون» کوهی در شهر قدس است؛ 12. «تین» مسجد اصحاب کهف (کهف: 21) و «زیتون» مسجد شهر قدس است؛ 13. «تین» کوه «طور تینا» و «زیتون» کوه «طور زیتا» است؛ 14. «تین» درخت انجیری است که آدم و حوا از آن برای خود ساتر تهیه کردند و «زیتون» شهرقدس است؛ 15. «تین» اشاره به دوران حضرت آدم(ع) و «زیتون» اشاره به دوران حضرت نوح(ع) است؛ 16. مقصود از «تین» و «زیتون» سرزمین فلسطین است؛ 17. «تین» کوه‌هایی بین حُلوان تا همدان است و «زیتون» کوه‌های شام است. ثعلبی قول اخیر را که در بسیاری از کتاب‌های تفسیر آمده است، این‌گونه با سند نقل می‌کند: سمعت محمّد بن عبدوس یقول: سمعت محمّد بن الحمیم یقول: سمعت الفرّاء یقول: سمعت رجلا من أهل الشام وکان صاحب تفسیر قال: التین جبال ما بین حُلوان إلى همدان، والزیتون جبال الشام.23 با مراجعه به کتاب‌های جغرافیایی قدیم درمی‌یابیم که تفسیر «تین» به کوه‌های بین حلوان24 تا همدان به‌سبب دو ویژگی بوده است: یکی اینکه حلوان برخلاف سایر شهرهای عراق کوه داشته و مناطق کوهستانی ایران از آنجا شروع می‌شده؛ دوم اینکه بیشترین محصول آن شهر «انجیر» مرغوبی به نام «شاه انجیر» بوده است.25 معلوم می‌شود شهرت حلوان به کوه و انجیر تخیل آن مفسر را به ابداع این قول برانگیخته است. در مورد تفسیر «زیتون» به کوه‌های شام نیز باید به این نکته توجه کنیم که صاحب این قول خودش اهل شام بوده است. 3.2. تفسیر «تین» و «زیتون» به شیوة قرآن با قرآن همان‌طور که گفته شد، عموم مفسران «تین» و «زیتون» را به دو نوع میوة معروف تفسیر کرده و علت سوگند یادکردن خدای متعال به آنها را خاصیت‌های فراوان آنها دانسته‌اند، درحالی‌که همة میوه‌ها و محصولات زمین خواص فراوانی دارند و خواص برخی از آنها از این دو میوه بیشتر است. البته منافع غذایی زیتون و برخی میوه‌های دیگر در آیات متعددی از قرآن کریم آمده است. ولی مرحوم علامة طباطبایی به چیزی فراتر از این امور مادی می‌اندیشد و به شیوۀ تفسیر قرآن با قرآن، سوگند یادکردن خدای سبحان به مخلوقاتی ناهمگون مانند آسمان و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و شب و روز و فرشتگان و انسان‌ها و شهرها و میوه‌ها را صرفاً به این علت می‌داند که آنها آفریدة او و تحت تدبیر اویند و همة شرافت‌ها و زیبایی‌هایشان از اوست: وقد أقسم الله سبحانه فی کلامه بکثیر من خلقه کالسماء والأرض والشمس والقمر والنجم واللیل والنهار والملائکة والناس والبلاد والأثمار؛ ولیس ذلک إلا لما فیها من الشرف باستناد خلقها إلیه تعالى وهو قیّومها المنبع لکل شرف وبهاء.26 3.3. تفسیر «تین» و «زیتون» از طریق تدبر در فواصل آیات اینک ما می‌توانیم بگوییم که این دو واژة مختوم به «ین» و «ون» در فضای قرآن مجید آهنگی زیبا دارند و خاصیت آنها مانند «انار» و «انگور» در این است که می‌توانند فاصله واقع شوند: 1. «فِیهِمَا فَاکهَةٌ وَنَخْلٌ وَرُمَّانٌ فَبِأَیِّ آلاَءِ رَبِّکمَا تُکذِّبَان»(الرحمن: 68ـ69)؛ 2. «حَدَائِقَ وَأَعْنَاباً وَکوَاعِبَ أَتْرَاباً»(نبأ: 32ـ33)؛ 3. «وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ وَطُورِ سِینِینَ»(تین: 1ـ2). و برای اثبات اینکه واژة «زیتون» مانند واژة «عصر» در قرآن همان معنای معمولی خودش را دارد و تناسب آن با مابعدش لفظی است، به بحث فواصل بازمی‌گردیم و دربارة فواصل مختوم به «ون» و «ین» می‌گوییم که اصولاً 3182 آیه یعنی بیش از نیمی از آیات قرآن به حرف «ن» ختم شده است. اگر 13 مورد «مبیناً» و 4 مورد «مُهیناً» و 1 مورد «قریناً» و «طیناً» و «حَسَناً» و «حُسناً» و «وزناً» و «مهاناً» و «عمیاناً» و «ظنونا» و «مغربین» و «عینین» و «شفتین» و «نجدین» و «عِهْن» و «اکرمن» و «اهانن» (جمعاً 32 مورد) از این عدد کم شود، 3150 مورد باقی می‌ماند که به «ان» و «ون» و «ین» ختم شده است. موارد مختوم به «ان» نسبتاً کم است و فقط در 70 آیه دیده می‌شود: «بنان» (انفال: 12) و «تستفتیان» (یوسف: 41) به علاوة 68 آیه از سورة الرحمن. بنابراین، 3080 آیه یعنی تقریباً نیمی از آیات قرآن فاصلة مختوم به «ون» و «ین» دارند.27 به‌طوری که از همان ابتدای سورة بقره مشهود است، فواصل مختوم به «ون» و «ین» حکمی واحد دارند؛ برخلاف فواصل مختوم به «ان» که ما نیز حساب آنها را جدا کردیم. در شعر عربی نیز ابیات مُردَف به رِدف28 واو و یاء با یکدیگر قافیه می‌شوند، درحالی‌که ابیات مردف به ردف الف از این ویژگی سهمی ندارند. مثلاً معلّقة عمرو بن کلثوم این‌گونه با قافیة «ین» (با الف اطلاق) آغاز می‌شود: ألا هُبّی بصحنک فاصبحینا ولا تُبقی خمور الأندرینا و در ضمن آن، ابیاتی با قافیة «ون» نیز به چشم می‌خورد، مانند: بیومِ کریهةٍ ضرباً وطعناً أقرّ به موالیک العیونا اینک برخی از تمهیدات قرآن مجید برای تأمین فواصل مختوم به «ون» و «ین»:29 1. استفاده از جمع مذکر سالم مرفوع و منصوب و مجرور (و ملحقات آن، مانند «عالَمین» و «اجمعین» و «سِنین» و «عِضین») در پایان آیات حتی برای غیر ذوی العقول، مانند: «إِذْ قَالَ یُوسُفُ لِأَبِیهِ یَا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کوْکباً وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لِی سَاجِدِینَ»(یوسف : 4)؛ 2. استفاده از جمع مذکر غایب و مخاطب فعل معلوم و مجهول مجرد و مزید حتی برای غیر ذوی العقول، مانند: «وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کلٌّ فِی فَلَک یَسْبَحُونَ»(انبیاء: 33 و مانند آن در یس: 40)؛ 3. عدول از مفرد و تثنیة مذکر و مؤنث به جمع مذکر سالم به کمک «مِنْ»، مانند: «أَبَى وَاسْتَکبَرَ وَکانَ مِنَ الْکافِرِینَ»(بقره: 34)؛ «وَلاَتَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکونَا مِنَ الظَّالِمِینَ»(بقره: 35)؛ «وَمَرْیَمَ ابْنَةَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِکلِمَاتِ رَبِّهَا وَکتُبِهِ وَکانَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ»(تحریم: 12)؛ و گاهی به کمک «مَعَ»، مانند: «إِلاَّ إِبْلِیسَ أَبَى أَنْ یَکونَ مَعَ السَّاجِدِینَ* قَالَ یَا إِبْلِیسُ مَا لَک أَلاَّ تَکونَ مَعَ السَّاجِدِینَ»(حجر: 31ـ32)؛ «یَا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّک وَاسْجُدِی وَارْکعِی مَعَ الرَّاکعِینَ»(آل عمران: 43)؛ «وَقِیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ»(تحریم: 10)؛ 4. عدول از فعل مفرد مؤنث به جمع مذکر به کمک «مِنْ»، مانند: «قَالَ نَکرُوا لَهَا عَرْشَهَا نَنْظُرْ أَتَهْتَدِی أَمْ تَکونُ مِنَ الَّذِینَ لاَ یَهْتَدُونَ»(نمل: 41)، به جای «أَمْ لاَ تَهْتَدِی»؛ 5. عدول از تثنیة مؤنث به جمع مذکر سالم برای غیر ذوی العقول، مانند: «ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ وَهِیَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِیَا طَوْعاً أَوْ کرْهاً قَالَتَا أَتَیْنَا طَائِعِینَ»(فصّلت: 11)، به جای «قَالَتَا أَتَیْنَا طَائِعَتَیْنِ»؛ 6. عدول از اسم به فعل، مانند: «وَلَوْ نَشَاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلَى مَکانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِیّاً وَلاَ یَرْجِعُونَ»(یس: 67)، به جای «فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِیّاً وَلاَ رُجُوعاً»؛ 7. عدول از فعل به اسم، مانند: «إِنَّ رَبَّک هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِینَ»(قلم: 7)، به جای «إِنَّ رَبَّک هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدَى»(نجم: 30)؛ 8. عدول از ماضی به مضارع، مانند: «أَفَکلَّمَا جَاءَکمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنْفُسُکمُ اسْتَکبَرْتُمْ فَفَرِیقاً کذَّبْتُمْ وَفَرِیقاً تَقْتُلُونَ»(بقره: 87)، به جای «فَفَرِیقاً کذَّبْتُمْ وَفَرِیقاً قَتَلْتُمْ»؛ «إِنَّ مَثَلَ عِیسَى عِنْدَ اللَّهِ کمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ کنْ فَیَکونُ»(آل عمران: 59)، به جای « ثُمَّ قَالَ لَهُ کنْ فَکانَ»؛ «وَلَقَدْ أَخَذْنَاهُمْ بِالْعَذَابِ فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَمَا یَتَضَرَّعُونَ»(مؤمنون: 76)، به جای «فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَمَا تَضَرَّعُوا». 9. حذف مفعول از آخر آیه، مانند: «هَلْ ثُوِّبَ الْکفَّارُ مَا کانُوا یَفْعَلُونَ»(مطفّفین: 36)، به جای «هَلْ ثُوِّبَ الْکفَّارُ مَا کانُوا یَفْعَلُونَهُ» و «مَا وَدَّعَک رَبُّک وَمَا قَلَى»(ضحى: 3)، به جای «مَا وَدَّعَک رَبُّک وَمَا قَلاَک»؛ 10. حذف جار و مجرور، مانند: «مَا هَذَا إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُکمْ یَأْکلُ مِمَّا تَأْکلُونَ مِنْهُ وَیَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ«(مؤمنون: 33)، به جای «وَیَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ مِنْهُ»؛ 11. حذف مضاف‌الیه در جایی که مضاف به «ون» یا «ین» ختم شده است، مانند: «فَإِنَّهُمْ لَآکلُونَ مِنْهَا فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ«(صافّات: 66)، به جای «فَمَالِئُونَ مِنْهَا بُطُونَهُمْ»؛ «وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ* لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْیَمِینِ* ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِینَ«(حاقّه 44ـ46)، به جای «لَأَخَذْنَا ْیَمِینَهُ. ثُمَّ لَقَطَعْنَا ْوَتِینَهُ» و «لَکمْ دِینُکمْ وَلِیَ دِینِ«(کافرون: 6)، به جای «وَلِیَ دِینِی»؛ 12. حذف یای متکلم و باقی گذاشتن نون وقایة آن، مانند: «وَإِنِّی عُذْتُ بِرَبِّی وَرَبِّکمْ أَنْ تَرْجُمُونِ»(دخان : 20) و «إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ»(انبیاء: 92)؛ 13. پرهیز از استعمال «ان ناصبه» و «فاء سببیه» و «حَتّی» و امثال آنها در فواصل و جانشین کردن الفاظی مانند «لَعَلَّ» تا از سقوط نون جمع جلوگیری شود، مانند: «وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکمْ تُرْحَمُونَ»(آل عمران: 132)، به جای «حَتَّی تُرْحَمُوا»؛ «لَعَلِّی أَرْجِعُ إِلَى النَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَعْلَمُونَ»(یوسف: 46)، به جای «فَیَعْلَمُوا»؛30 14. دو مورد افزودن «ین» به آخرین کلمة آیه: یکی «إِلْ یاسِینَ»(صافّات: 130) در سیاق گفت‌وگو دربارة حضرت الیاس(ع) و دیگری «طُورِ سِینِینَ»(تین: 2) به جای «طور سَیناء»؛31 15. دو مورد استفاده از فعل مختوم به «ین»: یکی «نستعین»(فاتحه: 5) و دیگری «یبین»(زخرف: 52)؛ 16. و سرانجام، استفاده از 40 اسم جامد و مشتق مختوم به «ون» و «ین» برای ردیف شدن با فواصل مذکور: زیتون، هارون، ماعون، مأمون، مجنون، مسنون، مشحون، مفتون، مکنون، موزون، ممنون، منون، بطون، عیون، علّیون (و علّیین)، سِجّین، سمین، جبین، رهین، ضنین، قرین، امین، یمین، مبین،32 مُهین، مَهین، مَعین، متین، وتین، یقین، مکین، مسکین، مستبین، حین، دین، طین، عِین، یقطین، شیاطین و غسلین. 4. «والصافّات» و سوگندهای مشابه در مقابل تعمیم و ابهام‌آفرینی مفسران قدیم در معنای الفاظی مانند «عصر» و «تین» و «زیتون»، معنای عام واژه‌های «صافّات»، «ذاریات»، «مرسلات»، «نازعات» و «عادیات» و ملحقاتشان (جمعاً 20 کلمۀ جمع مؤنث: 19 اسم فاعل و 1 اسم مفعول) تخصیص یافته است. این الفاظ ـ به استثنای سوگندهای سورة عادیات و سه سوگند نخست سورة ذاریات ـ معمولاً به فرشتگانی با آن اوصاف تفسیر می‌شوند، درحالی‌که قرآن کریم مؤنث شمردن فرشتگان را چندین‌بار به‌شدت محکوم کرده است؛ از آن جمله، در همین سورة صافّات که نخستین مورد از این‌گونه سوگندها در مصحف شریف است، می‌خوانیم: «أَمْ خَلَقْنَا الْمَلاَئِکةَ إِنَاثاً وَهُمْ شَاهِدُونَ* أَلاَ إِنَّهُمْ مِنْ إِفْکهِمْ لَیَقُولُونَ* وَلَدَ اللَّهُ وَإِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ* أَصْطَفَى الْبَنَاتِ عَلَى الْبَنِینَ»(صافّات: 150ـ153). و در ادامة آن از زبان فرشتگان آمده است: «وَإِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ»(صافّات : 165). پس اگر آنان خود را «صافّون» معرفی کرده‌اند، تفسیر «صافّات» ابتدای همین سوره به آنان وجهی ندارد و تفسیر قرآن با قرآن ما را از این کار بازمی‌دارد. و از عدم تناسب سوگندهای سورة عادیات و سه سوگند نخست سورة ذاریات با فرشتگان می‌فهمیم که نظایر آن سوگندها نیز به فرشتگان اختصاص ندارند و معانی عامی از آنها اراده شده است. همچنین از اختلاف در اینکه مقصود از «عادیات» اسب‌های مجاهدان است یا شتران حاجیان که نفس‌زنان از عرفات به سوی مشعرالحرام و از مشعرالحرام به سوی منی می‌دوند یا اینکه شامل هر دو گروه می‌شود، یقین می‌کنیم که همة این 20 سوگند را باید به عمومشان باقی گذاشت و اختصاص دادن مدلول آنها به گروهی از مخلوقات خدای متعال کار درستی نیست. و از این قبیل است واژه‌هایی مانند «کوثر»33 که به نقل مرحوم علامه طباطبایی(ره) تا 26 معنا برای آن گفته شده است، درحالی‌که می‌توانیم آن واژه را به معنای «افزونی» یا «خیر کثیر» بگیریم و معنای خاصی برایش قائل نشویم؛ تناسب آن با «وانحر» و «ابتر» نیز لفظی باشد. آن مفسر بزرگ می‌گوید: وقد اختلفت أقوالهم فی تفسیر الکوثر اختلافاً عجیباً فقیل: هو الخیر الکثیر، وقیل نهر فی الجنة، وقیل: حوض النبی(ص) فی الجنة أو فی المحشر، وقیل: أولاده، وقیل: أصحابه وأشیاعه(ص) إلى یوم القیامة، وقیل: علماء أمته(ص)، وقیل القرآن وفضائله کثیرة، وقیل النبوة، وقیل: تیسیر القرآن وتخفیف الشرائع، وقیل: الإسلام، وقیل التوحید، وقیل: العلم والحکمة، وقیل: فضائله(ص)، وقیل المقام المحمود، وقیل: هو نور قلبه(ص)، إلى غیر ذلک ممّا قیل. وقد نُقِل عن بعضهم أنه أنهى الأقوال إلى ستةٍ وعشرین. وقد استُنِد فی القولین الأولین إلى بعض الروایات، وباقی الأقوال لا تخلو من تحکّم.34 نتیجه‌گیری در این پژوهش تفسیر حروف مقطعة قرآن مجید و «قلم» و «عصر» و «تین و زیتون» و «صافّات» و سوگندهای مشابه آن و مدلول واژۀ «کوثر» قطعی شد. قول برگزیدۀ ما در تفسیر حروف مقطعه این بود که خدای متعال از طریق این حروف می‌خواهد بگوید قرآن از همین حروف معمولی تشکیل شده است، اما کسی نمی‌تواند مثل آن را بیاورد. قلم و عصر و تین و زیتون نیز معانی معمولی خودشان را دارند. همچنین گفتیم که نقل اقوال بی‌پایه و متعارض مفسران غیرمسئول سده‌های نخست اسلام مانعی بزرگ برای فهم ساده‌ترین الفاظ وحی شده است و قرآن باید در فضای قرآن تفسیر شود. از سوی دیگر، برای فهم قرآن باید در کنار توجه به تناسب معنایی آیات، به زیبایی‌های لفظی آنها نیز اندکی بیشتر توجه کرد؛ و به همین منظور بحث فواصل را برگزیدیم و در پرتو آن توانستیم تفسیر واژه‌هایی مانند «عصر» و «تین» و «زیتون» را که مفسران در مورد آنها اختلاف دارند، قطعی کنیم. و سرانجام گفتیم که تعیین مصداق برای واژه‌هایی مانند «صافّات» و «کوثر» کار درستی نیست و معنای عام این الفاظ در قرآن کریم باید حفظ شود. پی‌نوشت‌ها: 19. سیدمحمدحسین طباطبایی، همان، ص319. 20. محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج30، ص154. 21. «عَجَم» به معنای «هسته» شبه جمع و واحد آن «عَجَمة» است. 22. فضل بن حسن طبرسی، همان، ص775. 23. احمد بن محمد ثعلبی، الکشف و البیان، ج10، ص239. 24. حُلوان سرپل ذهاب کنونی در استان کرمانشاه است. 25. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج2، ص291. 26. سیدمحمدحسین طباطبایی، همان، ج17، ص122. 27. آمارهای این مقاله دقیق نیست و شاید برخی از آنها چند شماره کم و زیاد باشد. 28. در علم عروض الف و واو و یایی که پیش از حرف رَوی قوافی قرار می‌گیرند، «رِدف» نام دارند. 29. نگارنده توجه دارد که برخی از مفسران برخی از این موارد را به گونه‌ای دیگر توجیه کرده‌اند. 30. مقایسه شود با «ذَلِکَ أَدْنَى أَلاَّ تَعُولُوا»(نساء: 3) که حفظ نون در آن لازم نبوده است. 31. «طور سَیناء» در آیه 20 سورۀ مؤمنون آمده است. 32. در قرآن کریم کلمه «مبین» در حالت رفعی و جری 106 بار فاصله واقع شده است. 33. همچنین «نجم» در آغاز سورۀ نجم و «طارق» که همان «نجم ثاقب» باشد، در آغاز سورۀ طارق. 34. سیدمحمدحسین طباطبایی، همان، ج20، ص370. منبع: فصلنامه قرآن شناخت – شماره 9 پایان متن/
93/06/24 - 00:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها