محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797052536
جلوه هايى از قرآن و حديث در آثار سعدى
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
جلوه هايى از قرآن و حديث در آثار سعدى نويسنده: دكتر على مرزبان راد آنان كه با زبان قلم سر و كار دارند" به ويژه فرهنگيان و دانشگاهيان دانش اندوخته در رشته زبان، ادبيات فارسى، بر اين باورند كه قرآن و حديث از صدها سال پيش تا کنون چنان در تاروپود نظم ، نثر فارسى در آميخته اند كه " جمع آورى و تبويب و تدوين آنها، چنانكه بايد و شايد ، جز از مردم عهده فرهنگستانى مجهز بر نيايد. مهمتر از تأثير ظاهرى، تأثير معنوى است كه آن را هيچ معيارى و مقياسى نيست. به راستى كلام بى همتاى رب العالمين و احاديث گهربار معصومان (ع) از صدر اسلام تا به امروز به اندازه اى در پندار و گفتار، كردار و اخلاق ايرانيان حق جوى حق پرست اثر گذارده و آنان را در يافتن، گزينش تنها دين پذيرفتنى نزد خدا "ان الذين عندالله الاسلام هدايت نموده است كه حساب و اجرش، تنها نزد عالم الغيب است و بس استاد سخن، سعدى شيرازى مانند ديگر گويندگان و نويسندگان پارسى گوى به طرق گوناگون از قرآن و حديث بهره برده است. گاه از بخشى از آيه يا حديث گاه به معنى و مفهوم آنها و گاه با تلميح و اشاره به يك واژه ، به آن دو گوهر آسمانى، سخن خود را گرانقدر ساخته است.نمونه هايى چند از گفتار شيخ كه برخوردار از قرآن و حديث مى باشند:1. اين شاعر شهير شيرازى، در سرودن سه بيت زير كه شهرت جهانى دارند به آيه 13 سوره حجرات و دو حديث نبوي نظر داشته است: بنى آدم اعضاى يكديگرندكه درآفرينش زيك گوهرند چو عضوى به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرارتو كز محنت ديگران بى غمى نشايدكه نامت نهندآدمى یا ايها الناس انا جعلناكم من ذكر، انثى و جعلنا كم شعوباً و قبائل لتعارفوا ان اكرمكم عندالله اتقيكم...، هان اى مردم هر آينه شما را از يك مرد و زن آفريديم، شما را به صورت ملتها، طايفه ها در آورديم تا يكديگر را بشناسيد. همانا گرامي ترين شما نزد خدا با تقواترين شماست نخستين حديث: "مثل المؤمنين فى توادهم و تراحمهم و تعاطفهم مثل الجسد اذا اشتكى منه عضو تداعى له سائرالجسد بالسّهر والحمى .مؤمنان در دوستيشان ، رحمشان ، مهرورزيشان به . يكديگر همانند يک پيكر عمل مى كنند، هنگامى كه اندامى از آن به درد آيد، ديگر اندامها در بى خوابى، تب با او هم ناله اند .حديث : "من اصبح ، لايهتم بأمور المسلمين فليس منهم" هر كه را بامداد فراز آيد و در انديشه كارهاى مسلمانان نباشد، از آنان نيست .2.كوه و دريا و درختان همه در تسبيحندنه همه مستمعى فهم كنند اين اسراراشاره دارد به : "تسبح له السموات السبع والارض و من فیهن و ان من شي الا يسبح بحمده و لكن لاتفقهون تسبيحهم...، مى ستايند خدا را آسمانهاى هفتگانه و زمين، هركس درآنهاست و چيزى نيست مگرآنكه ذكر و حمد خدا گويد و ليكن شما ستايش آنها را در نمى يابيد.3.چو دوزخ كه سيرش كنند ازو قيد دگر بانك دارد كه هل من مزيد عنايت به آيه 29 از سوره ق: يوم نقول لجهنم هل امتلأت و تقول هل من مزيد: روزى كه به دوزخ گوييم آيا پر شدى؟و او مى گويد: آيا باز هم هست؟4.يارب به لطف خويش گناهان ما بپوشروزى كه رازها افتد از پرده برملا 7اشاره به آيه 9 از سوره الطارق: يوم تبلى السرائر: روزى كه رازها، آشكار گردانيده شوند. ه. با بدان بد باش و با نيكان نكوجای گل گل باش و جاى خار خار اشاره به آيه 29 از سوره الفتح: محمد رسول الله والذين معه اشداء على الكفار رحماء بيناهم... " محمد فرستاده خدا و كسانى كه با اويند به كافران سختگير و به خودشان مهربانند". 6.نكاهد آنچه نبشتست عمر، نفزايد پس اين چه فايده گفتن كه تا به حشر بپاى 9 اشاره به آيه 33 از سوره اعراف كه: فاذا جاء اجلهم لايستاخرون ساعة و لا يستقدمون و زمانى كه مرگشان فرا رسد نه ساعتى دير آيد نه زود"7.چندين هزار سكه پيغمبرى زدهاول به نام آدم و آخر به مصطفىالهامش از جليل، پيامش ز جبرئيل رايش نه از طبيعت و نطقش نه از هوى.10 مصراع دوم از بيت دوم نظر به آيه 3 از سوره نجم دارد: "و ما ينطق عن الهوى: پيامبر به خواهش دل سخنى نمى گويد". 8.كس را چه زور و زهره كه، وصف على كندجبار در مناقب او گفته هل اتى 11 شاعر در اين بيت به آيه اول و آيه هشتم از سوره انسان نظر داشته است: آيه اول:« هل اتى على الانسان حين من الدهر لم يكن شيئآ مذكورأ، آيا زمانى محدود از روزگار نامحدود بر آدمى سپرى شد كه هيج نامى از وى نبود! ". آيه هشتم: "و يطعمون الطعام على حبّه مسكيناً، يتيماً و اسيراً؟ در شأن امام على (علیه السلام) و خانواده اش نازل شد كه سه شام پيايى- هنگام افطار در روزه نذرى- طعام خود را با آنكه در دست داشتند (براى خشنودى خدا) به مسكين و يتيم، اسير بخشيدند.9. زور آزماى قلعه خيبر كه بند اوىدر يك دگر گسست به بازوى لافتىواژه لافتى. اشاره است بدين حديث قدسى در شأن على (علیه السلام) : "لافتى الأ على لاسيف الا ذوالفقار"12 نيست جوانمردي در حمايت از اسلام، مگر علي و نيست شمشيري، مگر دوالفقار 10 . حذر از پيروي نفس كه در راه خدايمردم افكن تر از اين غول بياباني نيستعنايت بدين حديث نبوي«اعدي عدوك نفسك التي بين جنبيك 14 دشمن ترين دشمنت نفس تو است ميان دو پهلويت » .... نه بر اوج ذاتش پرد مرغ و هم نه در ذيل وصفش رسد دست فهم 15عنايت به سخن امام علي (علیه السلام) در وصف خداي بي مانند: «الّذي لايدركه بعد الهمم و لايناله غوص الفطن 16 ...؛ خدايي كه همتهاي بلند پرواز او را در نيابند و هوشهاي ژرف انديش بدو نرسند» 11. قصيده هجده بيتي وداع ماه رمضان كه مطلع آن بيت زير است:برگ تحويل مي كند رمضان بار توديع بر دل اخوان نظر شاعر به دعاي چهل و پنجم صحيفه سجاديه بوده است با عنوان «في وداع شهر رمضان» كه در آغازش مي خوانيم: اللهم يا من لايرغب في الجزاء و يا من لايندم علي العطاء ...؛ بار خدايا! اي آنكه در برابر نعمتهايي كه به مردم بخشيده است پاداش نمي خواهد واي آنكه برعطاي خويش پشيمان نگردد!... » اگر اديبان و پژوهشگران مي گويند: استاد سخن سعدي شيرازي در آثار خود از قرآن مجيد و احاديث معصومان (ع) بهره برده است و اگر معتقدند آثار شيخ گنجينه اي پربار از فرهنگ و ادب فارسي است بدان معني نيست كه همه آثار او برگرفته از فرهنگ و ادب اسلامي است. سعدي آن استاد كم نظير، آدامي زاده ائي بوده است؛ چون ديگر آدميان كه ممكن است گه گاه خطا كنند.هنرش بيش بگوي اگر آثار شيخ را با آثار ديگر اركان ادب فارسي مقايسه كنيم به گمان شيخ گوي سبقت را خواهد ربود. با آنكه معمار كاخ سخن زنده كننده ايران كهن : فردوسي طوسي در راستاي سروده هاي رزمي بي همتاست. با آنكه شور و نشاط عارفانه مولوي را در آثار ديگران كمتر توان يافت، با آنكه لطف سخن ، گزينش واژه و ظراف كلمه در نوازشگري تار دل مختصّ حافظ است با آن تعهدي كه حكيم نظامي گنجوي در لابلاي اشعارش به اسلام نشان مي دهد با آنكه محتشم نامورترين شاعر مرثيه سراي خاندان نبوت است و ذخيره كننده باقيات صالحات...نيز مزايا، محسنات ادبى و اخلاقى كه در آثار گويندكان و نويسندگان پارسى گوى فراوان است اما جز شيخ سعدى كسى جامع الاطراف نيست. از هنرهاى سعدى يكى آنكه در حين مداحى از سلاطين ستمگر و ايل خانان بدگهر، هر جا توانسته ازين دست تازيانه هاى اندرز، آمرانه بر گرده جان شاه زمانه فرود آورده است. 1. به نوبتند ملوك اندرين سپنج سراىكنون كه نوبت تو است اين ملك به عدل گراى...2. خدا ترس، را بر رعيت گماركه معمار ملك است پرهيزگاررياست به دست كسانى خطاستكه از دستشان دستها بر خدا است3. گريزد رعيت ز بيدادگركند نام زشتش به گيتى سحردر منفور جلوه دادن پادشاه، مظهر همه پليديها چه نغز، حكيمانه سروده است.3. سه كس را شنيدم كه غيبت رواستوزان در گذشتى چهارم خطاستيكى پادشاهى ملامت پسندكه زو بر دل خلق آيد گزند5. در مذمّت از حاكمى ستمگر مى سزد بر قدرت بيان سخنور، آفرين بگوييم:درويشى مستجاب الدعوه در بغداد پديد آمده حجاج يوسف را خبر كردند. بخواندش، گفت: دعاى خيرى بر من بكن. گفت: خدايا! جانش بستان. گفت: از بهر خداى اين چه دعاست؟گفت: اين دعاى خير است تو را، جمله مسلمانان را.اى زبردست زيردست آزار كرم تا كى بماند اين بازاربه چه كار آيدت جهاندارى مردنت به كه مردم آزارىديگر از حسن آثار شيخ كه او را هم باقيات صالحات است و هم مايه برترى بر ديگر همپايگان: آنكه سردفترها معمولاً با نام خدا زيور يافته اند * گويا آن شاعر نامور در ديباجه هر دفتر اين حديث گهربار پيامبر أكرم (ص) را نصب العين داشته: "كل امر ذى بال لم يذكر فيه اسم الله فهو ابتر".استفاضه از قرآن و حديثجنانكه قبلأ گفته شد يكى از بهين كارهاى سعدي آنكه وى با آگاهى از فرهنگ اسلامى، توانسته است در موارد مقتضى از آيات قرآن، أحاديث معصومان الهام بگيرد، گفتار خود را هرچه زيباتر، دل انگيزتر جلوه دهد. در آغاز مقاله نمونه هايى چند به زبان قلم در آمده است.شاعر شهير شهر ما ، در تعظيم و تقديس آفريدگار جهان و اوصاف حميده رسول الله(ص)، خاندان مطهرش اخلاصى شايسته تحسين‌شان داده و با سرودن اشعار زاهدانه ، باب رحمت حق را به روى خود گشوده است. كدام عارف است كه اين اشعار ايمان افزا را بخواند و براى سراينده اش طلب آمرزش نكند؟1- ... بعد از خداى هر چه پرستند هيچ نيستبى دولت آن كه بر همه هيچ اختيار كرد2- ... اقرار مى كند ذو جهان بر يگانگيشيكتا و پشت عالميان بر درش دو تا3- مپندار سعدى كه راه صفاتوان رفت جز بر پى مصطفى3- كس را چه زور و زهره كه وصف على كندجبار در مناقب او گفته هل اتى5- يارب به نسل طاهر اولاد فاطمهيارب به خون پاك شهيدان كربلادل هاى خسته را به كرم مرهمى فرستاى نام اعظمت در گنجينه شفا6- خدايا به حق بنو فاطمه كه بر قولم ايمان كنم خاتمهاگر دعوتم رد كنى يا قبول من و دست، دامان آل رسولپي نوشت : 1- سوره آل عمران، آيه 172- سعدى، چاپ فرو غى، ص 253- احاديث مثنوى، به اهتمام استاد فرو زانفر، ص 137.3- اصول كافى، جلد سوم، ص 2395- كليات سعدى، قصائد، ص26.6- بوستان سعدى به تصحيح غللامحسين يوسفى، ص 146،7- قصائد، ص 3.8- همان، ص 33.9- همان، ص 65.10- همان، ص 3.11- همان، ص 3.12- چهارده معصوم، عماد اصفهانى، جلد اول، ص 363.13- قصائد، ص 1114- نهـج البلاغه، ترجمه پابند، ص د.15- بوستان سعدى، ص 35.16- نهج البلاغه، ترجمه فيض الاسلام، جلد اول، ص 13.منبع:گلستان قرآن.شماره146/س
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 609]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها