محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1796881538
موانع معرفت به خدا
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
موانع معرفت به خدا نويسنده:على شيروانى موانع معرفت به خدا اهميت و جايگاه انديشيدن دانستيم ايمان، كه بنيان ارزشهاى اخلاقى است، متوقف بر معرفت است بنابراين، انسان سعادتجو، بايد براى تحصيل معرفت صحيح تلاش كرده، قواى ادراكى خويش را به كار اندازد و به انديشه و تأمل پردازد. انديشيدن يك عمل اختيارى است كه براى اقدام به آن، آدمى بايد دست به انتخاب زند و با اراده خويش آن را برگزيند؛ زيرا يك فعاليت درونى و عقلانى است، نه يك انفعال و تأثر صرف از عوامل بيرونى. اما براى انديشيدن، به ويژه درباره موضوعهاى غيبى و دور از دسترس حس، بايد از بسيارى لذتهاى مادى چشم برگرفت و بسيارى كام گيرىها را كنار نهاد. عادتها و خلق و خوهايى كه به انجام رفتارهاى خاص، مانند شنيدن موسيقى، فرا مىخواند، در بسيارى موارد مانع انديشيدن بوده مجالى براى آن باقى نمىگذارد.پس آدمى در اين مرحله بايد دست به گزينش زند و از ميان ديگر كارهايى كه اميال گوناگون به سوى آنها مىخواند، انديشيدن را برگزيند. اين گزينش به نوبه خود نياز به انديشه دارد: انديشه درباره فوايد بىپايان انديشيدن، پيامدهاى وحشتناك بىفكرى و بىخيالى. توجه به آثار عظيم تأمل و انديشه درباره آينده خود و اين كه براى آينده چه بايد كرد تا سعادتمند شد، زمينه گزينش فكر كردن براى آينده و صرف نظر نمودن از لذتهاى مادى مزاحم را مىگسترد. در اين جا نيز عقل است كه مىگويد بايد درباره آينده انديشيد و نبايد به لذتهاى گذراى مادى دل خوش بود؛ زيرا پرداختن به آنها، آدمى را از سعادت جاودان محروم مىسازد. تفاوت ميان انسان آيندهنگر و انسان هوسباز در همين جا است: اولى به آينده مىانديشد و براى آن برنامهاى دقيق مىريزد، تا به لذتهاى برتر و ماندنىتر دست يابد؛ دومى اساسا نمىانديشد و چون غرق در شهوت است، راه به جايى نمىبرد. حال اگر انسان انديشيدن را برگزيد، بايد دست به انتخاب ديگرى زند: درباره چه چيز بينديشيم؟ آيا درباره اين كه چگونه به ثروتى عظيم دست يابيم؟ يا موقعيت اجتماعى خوبى به دست آوريم؟ يا داراى قدرت سياسى مهمى شويم؟ و يا آن كه درباره خدا و قيامت تأمل كنيم و اين كه از چه راهى مىتوان شاهد سعادت را در آغوش گرفت و در جوار رحمت حق آرميد؟ اين جا است كه باز هم بايد انتخاب كرد و از ميان موضوعهاى گوناگون، يكى را براى انديشيدن برگزيد. در اين مرحله برخى عوامل روانى، مانند علاقه شديد به مال، مقام و قدرت، ممكن است انسان را مقهور خويش سازد و او را از اتخاذ تصميم صحيح باز دارد.انسان براى آن كه آماده انديشيدن درباره امورى چون خدا، جهان پس از مرگ، بهشت و دوزخ شود، بايد نخست با هواى نفس مبارزه كند و اين نبردى است ميان انگيزههاى مادى و معنوى؛ تا كدام يك پيروز گردند. اما براى پيروزى انگيزههاى معنوى در اين مبارزه نيز نيازمند انديشهايم: انديشه درباره رهاوردها و پيامدهاى هر يك از انديشههايمان. از اين جا است كه مىتوان گفت: مرتبهاى از تهذيب نفس حتى بر تحصيل علم پيشى دارد؛ زيرا آدمى تا اين قدرت روانى را به دست نياورده باشد كه بتواند بعضى از خواستهاى خويش را سركوب كند، اساسا قادر نخواهد بود خود را به انديشيدن صحيح وادارد.شايد به همين دليل است كه در برخى آيات قرآن كريم، تزكيه پيش از تعليم ذكر شده است. [2]موانع انديشيدن ما به عنوان فردى كه مىخواهد راه تكامل را بپيمايد، بايد نخست با آن چه مزاحم اصل انديشيدن است و سپس با آنچه مانع درست انديشيدن يا انديشيدن درباره امور شايسته و ارزشمند است، مبارزه كنيم و با اختيار و انتخاب خود زمانى را به انديشيدن درست دربارهآنچه شايسته انديشيدن است، اختصاص دهيم.با توجه به آيات قرآن، موانع انديشه و تحصيل معرفت صحيح را مىتوان در دو دسته قرار داد: الف: شناختهايى كه مانع رويش يا قوت معرفت صحيح و يا باعث ضعف آن مىگردند. (موانع شناختى) ب: گرايشهايى كه چنين تأثيرى مىگذارند. (موانع گرايشى) در اين جا به اختصار به اين دو گونه موانع اشاره مىكنيم. الف. موانع شناختى 1. حس گرايى: انس فراوان با امور حسى موجب مىگردد انسان دانستههاى خود را بيشتر از راه حس به دست آورد و يا حتى آنها را در امور حسى منحصر سازد.هر چند به وسيله عقل مىتواند به حقايقى بيرون از قلمرو حس دست يابد، انس با طبيعت و مدركات حسى و تماس سهل و آسان با آنها سبب مىگردد كه در امور نامحسوس نيز از حس بهره گيرد و در پى امور حسى برود .از همين رو است كه اهل حكمت گفتهاند: «وهم آدمى، او را از تعقل صحيح باز مىدارد» .همين نكته موجب گشته است كه بسيارى از مردمان در برابر دعوت پيامبران به ايمان آوردن به غيب كه بيرون از قلمرو حس است مقاومت كنند.قرآن كريم نمونههايى از اين نوع سركشىها را گزارش كرده است. [3]2. تقليد: آنان كه انديشهاى سست دارند، به جاى آن كه خود بينديشند، به دانستههاى ديگران اعتماد كرده، باورهاى خود را از آنان مىگيرند.نمونه رايج آن، تقليد يك نسل از نسل پيش از خود است.به گزارش قرآن كريم، گروهى در برابر دعوت پيامبران به اين بهانه كه پيرو آيين پدرانخود هستند، مقاومت ورزيده و مىگفتند: «آنان جز اين باور داشتند كه اكنون شما مىگوييد». [4]قرآن كريم با نكوهش منطق تقليد از گذشتگان، روح برهان گروى و دليل جويى را زنده مىسازد و قدرت عقلى را در انسان برمىانگيزد و آن را جايگزين تقليد مىسازد. [5]انسان مسؤول سرنوشت خويش است و خود بايد در اين باره بينديشد و تصميم بگيرد و خداوند اين قدرت را به آدمى داده و خوب و بد را به وى شناسانده است. [6]ناگفته پيداست كه نكوهش تقليد به معناى منع هر گونه بهرهورى فكرى از ديگران نيست.بىنياز ساختن خود از آنچه كاروان انديشه بشرى بدان رسيده است، نه تنها خرد پسند نيست كه خرد ستيز است.آنچه از نظر قرآن نكوهيده است، آن است كه با تقليد كوركورانه مانع رشد مادى، معنوى، فكرى و عقلانى خود شويم و به بهانه آن، خود را از هدايتهاى بركت خيز وحى، معارف بلند آسمانى، سير درست انديشه، راهنمايىهاى استوار عقلانى، دادههاى گسترده و عظيم تجربههاى صحيح دانشمندان و جوامع بشرى و ارزشهاى والاى انسانى محروم سازيم. 3. تكيه بر گمان: قرآن كريم عادت بر تكيه كردن بر گمان را از ديگر موانع معرفت مىشمارد [7]. مقصود از تكيه بر گمان، دو چيز است: الف: تكيه بر باور باطل و خلاف واقع؛ هر چند باورى جز مىباشد. ب: تكيه بر باور غير جزمى؛ هر چند مطابق با واقع باشد. در مورد نخست، آدمى به حقيقت نرسيده است و در دومى شيوهاى نا استوار، كه تضمينىبراى درستى آن نيست، اختيار كرده است. ب. موانع گرايشى 1. هوسهاى لحظهاى: برخى از مردم چنان در پى كامجويى و كسب لذتهاى مادىاند كه هيچ انديشه و برنامهاى براى آينده، حتى آينده مادى خود ندارند و تنها بر اساس غرايز و ميلهاى حيوانى خود حركت مىكنند.اينان به گفته قرآن كريم، غفلت زدگانى هستند كه همانند حيوانها مىخورند و كامجويى مىكنند؛ [8] بلكه از حيوانها نيز فروترند. [9]روشن است كه اين گونه حاكميت اميال حيوانى بر رفتارهاى آدمى، مجالى براى درست انديشيدن و كسب معرفت صحيح باقى نمىگذارد. 2. انديشه افراطى درباره آينده مادى: كسانى هستند كه انديشه خويش را به كار مىگيرند؛ اما فقط براى رسيدن به اهداف دنيوى.انديشه اين دسته، بر خلاف گروه پيشين، نمرده است، اما در اسارت گرايشهاى ماى قرار دارد و مجالى نمىيابد تا معرفت درست درباره حقايق غيبى و معنوى به دست آورد.افزون طلبى، اينان را به خود مشغول مىدارد، تا آنگاه كه مرگشان فرا رسد. [10]اينان را بايد به حال خود گذارد تا بخورند و از لذتهاى مادى بر خوردار گردند و آرزوها سرگرميشان سازد، كه به زودى خطاى خود را خواهند دانست. [11]آرى، اينان تنها خواستار نعمتهاى دنيا هستند و بهرهاى از آخرت ندارند. [12]خداوند نيز پاداش كارهاى ايشان را در دنيا به آنان مىدهد و چيزى از مزد كارشان نمىكاهد، اما در آخرت جز آتش در انتظارشان نيست و كارهايشان در دنيا سودى به حال آخرت آنان نخواهد داشت. [13] دشمنى با خدا، پيامبر و دين: دستهاى از انسانها، تحت تأثير گرايشهاى مادى يا غير آن، نسبت به خدا و خدا پرستان نفرت و دشمنى دارند.اينان تنها در انديشه تكذيب آيات خدا و ستيز با مؤمناناند.اين گونه عناد، مانع بزرگى براى انديشيدن درباره حق و حقيقت خواهد بود. [14]موانع گرايشى معرفت و ايمان به خدا، منحصر به امور ياد شده نيست.گرايش به رفاه و آسايش، وابستگى به موقعيت اجتماعى و ترس از دست دادن آن، گرايش به استكبار و خود بزرگ بينى كه ممكن است آن اندازه شدت يابد كه شخص، تواضع در برابر موجود ديگر را ننگ انگارد و حتى نتواند در برابر خداى متعال سر فرود آورد و تواضع نشان دهد و عجب و خودپسندى نيز از موانع معرفت و ايمان به خدا است. پىنوشتها: [1]. كتاب: اخلاق اسلامى و مبانى نظرى آن، ص 130 [2]. ر.ك: سوره آل عمران، آيه 164 و سوره جمعه آيه.2 [3]. نگاه كنيد به: سوره بقره، آيه 55؛ سوره فرقان، آيه 21، 33 و 34 و سوره مؤمنون، آيات 45 47.اين نكته شايان توجه است كه قرآن كريم هرگز ادراك حسى را به طور كلى تخطئه نمىكند .چه، ادراك حسى اگر در جايگاه اصلى خويش قرار گيرد، خود جزء مقدمات لازم براى دستيابى به بسيارى از معارف صحيح است و اگر كسى فاقد ادراك حسى باشد، از درك بسيارى از معارف اعتقادى و ادراكهاى عقلانى نيز ناتوان خواهد بود.پس اگر حس گرايى را از موانع معرفت مىشماريم، مقصودمان از حسگرايى دو چيز است: 1. گرايش فكرى افراطى به ادراكهاى حسى و اين كه منشأ اصلى همه ادراكهاى بشرى تنها حس و ادراكهاى حسى دانسته شود. 2. گرايش عملى افراطى به ادراكهاى حسى كه به جاى بهرهبردارى ابزارى از دانستههاى حسى و وسيله قرار دادن آن براى دستيابى به مراحل بالاى انديشه و معرفت، چنان در خود آنها غرق گرديم كه از انديشيدن و نتيجه گيرى باز مانيم. [4]. بل قالوا انا وجدنا آبائنا على أمة و انا على آثارهم مهتدون و كذلك ما ارسلنا من قبلك فى قرية الا قال مترفوها و انا وجدنا آبائنا على امة و انا على آثارهم مقتدون ؛ بلكه آنان گفتند: ما پدران خود را بر آيينى يافتيم و ما هم با پىگيرى از آنان، راه يافتگانيم.و بدين گونه در هيچ شهرى پيش از تو هشدار دهندهاى نفرستاديم مگر آن كه خوشگذرانان آن گفتند ما پدران خود را بر آيينى [ و راهى ] يافتيم و ما از پى ايشان راهسپريم». (سوره زخرف، آيه 22 و 23) [5]. ر.ك: سوره انبياء، آيات 51-54 و سوره شعراء، آيات 69-74. [6]. و نفس و ما سواها فألهمها فجورها و تقواها ، سوگند به نفس و آن كس كه آن را درست كرد، سپس پليدكارى و پرهيزگاريش را به آن الهام كرد. (سوره شمس، آيات 7-8) [7]. ر.ك: سوره يونس، آيه 36 و 66؛ سوره ص، آيه 27؛ سوره نجم، آيات 27 28 و 21 23 و سوره انعام، آيه 116. [8]. و الذين كفروا يتمتعون و يأكلون كما تأكل الانعام و النار مثوى لهم ؛ كسانى كه كافر شدهاند بهره مىبرند و به مانند چهارپايان مىخورند و جايگاهشان آتش است. (سوره محمد، آيه 13) [9]. اولئك كالانعام بل هم اضل اولئك هم الغافلون ؛ آنان همانند چهارپايان بلكه گمراهترند. آنها همان غافل ماندگانند. [10]. الهيكم التكاثر حتى زرتم المقابر . (سوره تكاثر، آيه 1 و 2) [11]. ذرهم يأكلوا و يتمتعوا و يلههم الامل فسوف يعلمون . (سوره حجر، آيه 3) [12]. و من الناس من يقول ربنا آتنا فى الدنيا و ما له فى الاخرة من خلاق . (سوره بقره، آيه 200) [13]. من كان يريد الحياة الدنيا و زينتها نوف اليهم اعمالهم فيها و هم فيها لا يبخسون اولئك الذين ليس لهم فى الاخرة الا النار و حبط ما صنعوا فيها و باطل ما كانوا يعملون. (سوره هود، آيه 15 و 16) و نيز سوره اسراء، آيه 18 و سوره شورا، آيه 20. [14]. وليد بن مغيره از جمله اين كسان بود و آيات 11 تا 25 سوره مدثر درباره او نازل شده است.
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 408]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها