واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: چگونگي رصد هلال ماه+نمودار
باتوجه به اينكه ماههاي قمري براساس رويت ماه بوده و مراسم ديني مسلمانان هم بر پايه ماه هاي قمري انجام ميگيرند رويت هلال ماه نو داراي اهميت زيادي است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، وبلاگ گاهي به آسمان نگاه كن در آخرين مطلب خود به چگونگي رصد هلال ماه پرداخته است اين وبلاگ نوشت:
در وضعيت محاق٬ مطابق شكل زير، ماه بين زمين و خورشيد، قرار داشته و تمام سطح ماه كه رو به زمين است تاريك و تقريبا غير قابل مشاهده مي باشد .
در اين حالت طبق تعريف علم ستاره شناسي(و نه تعريف شرعي)، اصطلاحاً ماه نو و يا متولد مي¬شود و از اين زمان به بعد، سن ماه را محاسبه مي كنند(به اين حالت مقارنه ماه وخورشيد نيز گفته مي شود، در زمان مقارنه اگر ماه بر روي يا در نزديكي يكي از گره هاي مداري خود باشد، خورشيد گرفتگي اتفاق مي افتد.)
اهله ي ماه يا فازهاي ماه
ماه زمين را دور مي زند و شكل ماه تغيير مي كند زيرا اندازه هاي مختلف از قسمتهاي روشن ماه روبروي ماه مي باشد . شكل از يك ماه كامل ( زماني كه زمين بين خورشيد و ماه است ) تا يك ماه جديد ( از زماني كه ماه بين خورشيد و زمين ) تغيير مي كند .
پس از گذشت حداقل 10 ساعت از مقارنه( قرار گيري ماه،زمين وخورشيد در يك خط فرضي) در بهترين حالت و 15 ساعت در بدترين وضعيت، و با حداقل 7 درجه جدايي زاويه اي ماه از خورشيد (از ديد يك ناظر روي سطح زمين)كه حد دانژون ناميده مي شود، اولين و نازكترين هلال تشكيل شده و كم كم هلال قابل مشاهده خواهد بود.
از ديد شرعي طبق سنت پيامبر اسلام، درصورت مشاهده هلال جديد در هنگام غروب خورشيد، اين زمان آغاز ماه نو مي باشد واز فرداي آن روز ماه جديد قمري شروع مي شود.در زمان ماه نو در روز ۲۹ يا ۳۰ ماه قمري ،رصدگران هلال با تمام تجهيزات (دوربين دو چشمي ،تلسكوپ،..) عصر هنگام در منطقه غرب آسمان ودر حوالي تقريبي غروب خورشيد به شكار هلال و يا از ديد شرعي به استهلال مي پردازند.رويت بعضي از هلالها آسان بوده و رويت بعضي نيز بسيار دشوار است و رصد گر بايد داراي تجربه زيادي در استهلال داشته باشد(هلال هاي بحراني).قابل ذكر است در بعضي از دولتهاي مسلمان ملاك آغاز ماه قمري جديد، رويت ماه نيست بلكه با شرايطي بعد از آغاز ماه نو از ديد ستاره شناسي(از لحظه كمترين فاصله ماه با خورشيد)،بدون مشاهده هلال،آغاز ماه اعلام مي شود.
پارامترها وعوامل نجومي مهم در رويت هلال
۱-زمان مقارنه(لحظه برابر شدن طول سماوي ماه وخورشيد)
۲-سن هلال
۳-جدايي زاويه اي ماه وخورشيد(حد دانژون)
۴-اختلاف سمت ماه وخورشيد در زمان غروب خورشيد
۵-ارتفاع هلال
۶ -مكث ماه
۷-ضخامت هلال
۸-فاز هلال
۹-طول كمان هلال
۱۰-زاويه توجيه هلال با افق
۱۱-موقعيت جغرافيايي ناظر(بدليل ارتباط مستقيم پارامترهاي رويت با مختصات جغرافيايي)
۱۲- عرض دايره البروجي ماه
۱۳-در اوج يا حضيض بودن ماه
۱۴- عوامل محيطي(ابر،دما،فشار و رطوبت،وجود گرد وغبار)
۱۵-قدرت ابزار اپتيكي در صورت لزوم استفاده از ابزار
۱۶-قدرت تفكيك چشم ناظر
۱۷- اطمينان پذيري حواس وچشم(هلال بايد چندبار ودر حد چند ثانيه رويت شود،براي حصول اطمينان توصيه مي شود چندبار چشمان خود را بازوبسته نماييد و روي تصوير متمركز شويد)
۱۸-زوال خورشيد.زاويه ارتفاع منفي خورشيد كه نشان دهنده ميزان تاريك شدن آسمان مي باشد بعنوان پارامتر زوال در رويت پذيري اهميت پيدا مي كند.
زياد بودن ارتفاع ماه در هنگام غروب خورشيد ،زياد بودن اختلاف سمت ماه وخورشيد در هنگام غروب خورشيد،زياد بودن مدت زمان مكث ،زياد بودن سن ماه ،زياد بودن فاز هلال،زياد بودن ضخامت مياني ،مثبت بودن عرض دايرة البروجي و در حضيض بودن ماه موجب آسان شدن رويت و بر عكس: كم بودن ارتفاع ماه در زمان غروب خورشيد،كم بودن اختلاف سمت ماه وخورشيد ،كم بودن سن هلال،كم بودن مدت زمان مكث ،كم بودن فاز هلال ،كم بودن ضخامت مياني،منفي بودن عرض دايره البروجي و نهايتا"در اوج بودن ماه موجب دشوار شدن استهلال مي شود.در بعضي از هلالها با وجود مناسب بودن اغلب پارامترها ،كم بودن يك پارامتر مي تواند استهلال را به سوي حالت بحراني سوق دهد علاوه بر اين اثر كم بودن بعضي از پارامترها نيز در هلال هاي مختلف مي تواند متفاوت باشد وبطور كلي هر هلالي شرايط خاص خودش را دارد.
روشهاي رويت هلال ماه نو
۱-چشم غير مسلح(بدون ابزار)
۲-دوربين دوچشمي معمولي
۳- دوربين دوچشمي حرفه اي
۴-تلسكوپ
۵- CCD (دوربيني الكترونيكي با قابليت پردازش تصوير بكمك كامپيوتر:از لحاظ مسائل فقهي ثبت تصوير هلال بكمك سي سي دي به تنهايي جهت اثبات رويت كافي نيست.)
نكات مهم در رويت هلال ماه نو
۱-رصدگاه را خوب بشناسيم (وضعيت افق،ارتفاع از سطح دريا،طول وعرض جغرافيايي ،امكان رفت وآمد،.......)رصد گر بايد زمان لازم براي عزيمت به رصدگاه واستقرار ابزار رصدي رادر نظر گرفته و زود تر در محل حاضر باشد.
۲-گزارشهاي هوا شناسي را كنترل كنيم.
۳-مختصات وپارامترهاي هلال در روز رصد را ياداشت كنيم(ارتفاع و سمت ماه در هنگام غروب خورشيد،اختلاف سمت ماه و خورشيد در هنگام غروب خورشيد،زاويه بين ماه وخورشيد در زمان غروب خورشيد،مدت مكث ماه،.......)
قبل از رفتن به محل رصد گاه بايد در منزل بكمك نرم افزار هاي موجود مانند
moon calc يا Accurate time(كه هر دو بطور رايگان از اينترنت قابل دريافت هستند)يا starry night ويا red shift پارامترهاي لازم را در فواصل زماني مثلا" ۵ دقيقه اي در يك جدول ياداشت نموده وبا خود به محل رصد ببريد.در صورتيكه يك كامپيوتر لپ تاب همراه داشته باشيد كه خيلي بهتر است.حتي در صورتيكه اجرام پرنوري مانند سياره زهره ويا سيارات پرنورديگر در كنار ماه باشند سمت ،ارتفاع ،اختلاف سمت واختلاف ارتفاع آن را نسبت به هلال ماه استخراج ودر جدول ويژه اي ياداشت نماييد تا با اطمينان بيشتري در مان رصد به استهلال بپردازيد.اين اجرام نقاط كمكي بسيار مناسبي براي پيدا كردن هلال ها بويژه هلال هاي بحراني هستند.
۴-موقعيت غروب خورشيد را با نشانه گذاري ذهني در افق به ياد داشته باشيم.
۵- از مقدار تقريبي ميدان ديد ابزار مورد استفاده خود با خبر باشيم تا بتوانيم تقريبي از اندازه هلال نازك در ذهن خود تصور كنيم.دوربين دو چشمي يا تلسكوپ خود رابراي ديدن اجرام بينهايت دور تنظيم كرده باشيم.براي اينكار مي توانيم آنها را روي جسمي در افق دور تنظيم كنيم.
۶- زوايا را به درستي اندازه گيري كنيم(براي اين منظور يك خط كش معمولي حداكثر سي سانتي متري را به كمك يك نخ با طول 57 سانتي متر (كه بكمك يك سوراخ در نقطه صفر خط كش گره خورده ومتصل شده است) روبروي چشم خود قرار دهيد.با اين كار هر يك سانتي متر خط كش نشان دهنده يك درجه قوسي مي باشد.
به عنوان مثال اگر بدانيم در زمان غروب خورشيد اختلاف سمت ماه وخورشيد 5 درجه و ارتفاع آن 6 ـ درجه است كافي است خط كش مورد نظر را در حالت افقي قرار دهيم بطوريكه نقطه غروب خورشيد عدد ۵ را نشان بدهد آنگاه لبه سمت چپ خط كش(صفر خط كش) نشان دهنده سمت ماه است .بعد از اين خط كش را در حالت عمودي قرار مي دهيم ، بطوريكه نقطه صفر آن در سمت ماه قرار گيرد در اين صورت عدد 6 سانتي متر موقعيت ماه را مشخص مي كند.
در صورتيكه قطب نما و يك دوربين نقشه برداري مانند دوربين تئودوليت بهمراه داشته باشيد كه خيلي بهتر است.
اگر مانند ستاره شناسان آماتور از انگشتان دست براي اندازه گيري زوايا استفاده مي كنيد براي كاليبره كردن انگشتان دست و افزايش دقت،شب قبل به كمك ستاره هاي پرنور آسمان كه فاصله جدايي زاويه اي آنها را مي دانيد به چگونگي باز يا بسته كردن انگشتان و مقدار باز نمودن بازوي خود پي ببريد.
7- ارسال گزارش نتيجه رصد به مراكز علمي معتبر حتي در صورت عدم رويت.
وضعيت رويت پذيري هلال رمضان1433
بر اساس محاسبات، مقارنه ماه و خورشيد در ساعت 8:54 صبح روز پنج شنبه 29 تيرماه 1391 رخ ميدهد. در غروب همان روز سن هلال در شهرهاي كشورمان حدود 11 ساعت و جدايي زاويهاي آن از خورشيد حدود 7 درجه است.
شرح نقشه: رنگهاي تيرهتر متناظر با شرايط بهتر رويتپذيري هلال است.
بررسي ركوردهاي رويت هلال ماه نشان ميدهد كه در بهترين شرايط، هلال ماه با سن حدود 12 ساعت و يا جدايي بيش از 7.3 درجه رويت شده است. بنابراين توجه به اين دو مشخصه كافي است كه نتيجه بگيريم رويت چنين هلالي ميسر نيست؛ اما علاوه بر اين به دليل وضعيت مداري ماه، محاسبات نشان ميدهد كه ارتفاع ماه در اكثر شهرهاي كشورمان منفي است يعني در اكثر مناطق كشورمان (تمام ايران بهجز بنادر جنوبي و جزاير خليج فارس) ماه زودتر از خورشيد غروب ميكند و بنابراين امكان رويت هلال ماه رمضان در روز پنجشنبه 29 تيرماه در ايران وجود ندارد. در آن روز همانطور كه نقشه زير نشان ميدهد، اين هلال فقط در آمريكاي جنوبي قابل رويت خواهد بود
اما در روز جمعه 30 تير 1391، هلال ماه مبارك رمضان در جنوب كشور با چشم غيرمسلح و در مركز و شمال ايران با چشم مسلح قابل رويت است. ضمنا در اين روز هلال ماه در تمامي كشورهاي اسلامي قابل رويت خواهد بود. با اين حساب، شنبه 31 تير 1391 مقارن با اول رمضان 1433 هجري قمري خواهد بود.
شرح نقشه: رنگهاي تيرهتر متناظر با شرايط بهتر رويتپذيري هلال است.
جمعه|ا|30|ا|تير|ا|1391
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 846]