واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: سوريه به سوي يافتن راهحل ميانه
ديدگاه > جهان - محيالدين ساجدي:
يكي از روزنامهنگاران عرب اخيرا در تحليلي نوشته بود كه كوفي عنان، فرستاده مشترك سازمان ملل متحد و اتحاديه عرب به سوريه، نماينده امريكاست و به اپوزيسيون سوريه نصيحت كرده بود كه اين واقعيت را در نظر بگيرند.
شايد اين توصيف اغراقآميز باشد، ولي در حالتي معتدل ميتوان كوفي عنان را نماينده طرفهاي بينالمللي دانست كه ميخواهند بحران سوريه با راه حلي وسط به پايان برسد تا جايي كه اين اعتقاد به تدريج شكل ميگيرد كه اين بحران در صورت نزديك شدن ديدگاههاي مسكو و واشنگتن به پايان خود نزديك ميشود.
كوفي عنان ماموريت خود را با اين عنوان شروع كرد كه در صدد يافتن راه حل سياسي است. اين عنوان به معناي كنار گذاشتن طرح بركناري بشار اسد، رئيس جمهور سوريه از قدرت است كه ارتش وي توانسته است شهر حمص را از دست مخالفان بيرون بياورد و هم اكنون فشار خود را بر شهر و استان ادلب گذاشته است.
بديهي است كه اپوزيسيون سوريه از همان ابتدا با مأموريت انان و راه حل سياسي مخالفت نمايد و هرگونه مذاكره با بشار اسد را رد كند؛ ولي اين اپوزيسيون به تنهايي قادر به تصميم گيري و تحميل تصميم خود به طرفهاي منطقه اي و بين المللي نيست. مخالفان هيچگاه نتوانستهاند با هم متحد شوند و بخشي از آنها در دمشق با كوفي عنان وارد مذاكره شدهاند.
تكيه بيش از اندازه مخالفان نظام سوريه و به ويژه جناح نظامي آن بر دولتهاي خارجي سبب شده است كه تحت تاثير منافع آنها قرار بگيرند و قدرت تصميمگيري مستقل را از دست بدهند. دولتهاي خارجي در انديشه حفظ منافع خود در موازنههاي منطقهاي و جهانياند و توافق آنها به معناي به حاشيهرانده شدن مخالفان بشار اسد است.
تا رسيدن به راه حل ميانه، فشارها از هر طرف ادامه پيدا ميكند. همانگونه كه ارتش سوريه سعي ميكند قبل از نشستن بر سر ميز مذاكره آخرين رمق مخالفان مسلح را از ميان ببرد، اين عده نيز سعي خواهند كرد ضربات بيشتري وارد كنند. همچنين طرفهاي منطقهاي و بينالمللي حامي آنها نيز از هيچ فرصتي براي بالا بردن سطح تهديدات خود فروگذار نميكنند. در كنار دادن تسليحات به مخالفان، در مطبوعات غربي گزارشهاي مختلفي درباره طرح دولت امريكا براي حمله به سوريه و ايجاد منطقه امن در يكي از نقاط مرزي اين كشور با تركيه يا اردن يا لبنان چاپ ميشود و يا ميخواهند كه از طريق شوراي امنيت فشار بيشتري بر دمشق و حاميان منطقهاي و بينالمللي آن بياورند.
كوفي عنان در دمشق طرحي را با بشار اسد در مورد لزوم توقف فوري درگيريها و باز شدن راه كمكرساني به مناطق آسيب ديده؛ و گشايش باب مذاكرات داخلي؛ را مطرح كرده است. وزير امور خارجه روسيه نيز در ديدار با همتايان عرب خود در قاهره بر سر همين محورها به توافق رسيده است. يكي از نتايج مهم اين توافق چشم پوشيدن از لزوم بركناري بشار اسد از قدرت و سپردن اختيارات به معاون اوست كه در طرح اتحاديه عرب قبلا بر آن تاكيد شده بود.
شايعات زيادي هم مطرح ميشود، از جمله اين كه روسيه و ايران و تركيه بر سر بركناري بشار اسد به توافق رسيدهاند و ميخواهند كه وي نه بزودي، بلكه بعد از بازگشت آرامش نسبي به سوريه قدرت را واگذار كند؛ ولي مواضع رسمي تهران و مسكو بر خلاف اين شايعات بوده است.
به نظر ميرسد كه بشار اسد با اطمينان خاطر بيشتري حاضر شد با كوفي عنان به عنوان فرستاده دبيركل سازمان ملل متحد و نه اتحاديه عرب ديدار كند و دمشق پذيراي والري آموس، مسئول امور انساني سازمان ملل متحد شود كه قبلا مواضع تندي در برابر نظام سوريه گرفته بود.
اتحاديه عرب از فرصت تاريخي خود براي حل بحران سوريه نتوانست استفاده كند و به سرعت و بدون پيمودن مراحل مقدماتي، خود را به بالاترين مرحله رساند و تغيير رئيس جمهوري سوريه را هدف اصلي خود قرار داد و مداخله مسلحانه را به عنوان ضروريترين اقدام فوري مطرح كرد. با اين حال، پاسخها در سطح بينالمللي و داخل سوريه به اين خواستهها دلگرمكننده نبود. هيچ دولت غربي با مداخله نظامي در سوريه موافق نيست. مسلح كردن مخالفان و تبديل سوريه به افغانستان دوم و ايجاد پايگاه جديد براي القاعده به سود هيچ دولتي نيست. اين اتحاديه،به رغم مخالفت ابتدايي خود، اينك ناچار است وجود مخالفان مسلح را به عنوان يكي از علتهاي ادامه بحران بپذيرد.
اتحاديه عرب به ناچار با مسكو و پكن وارد مذاكره ميشود و اين دو نيز با هرگونه تغيير رژيم در سوريه و مداخله مسلحانه مخالفاند. اظهارات اخير وزير امور خارجه سعودي بعد از مذاكره با همتاي آلماني خود در رياض، نوميدي آميخته با خشم او را از ناكام ماندن رهبري اتحاديه عرب نشان ميدهد.
چه كسي ميتواند با ماموريت كوفي عنان مخالفت كند. دمشق زيركانه از مذاكرات بسيار مثبت او با بشار اسد سخن ميگويد. اتحاديه عرب و مخالفان مسلح سوريه نميتوانند اين مأموريت را زير سؤال ببرند، چون مسئول شكست معرفي ميشوند. نميتوان سه بار مذاكره كوفي عنان و بشار اسد را تنها در برقراري آتش بس و كمكهاي انساني و گفتوگوي سياسي خلاصه كرد. ديپلمات كاركشتهاي مانند آنان هيچگاه همه برگههاي خود را رو نميكند، ولي رسيدن به آتش بس امر شاقي است. بايد براي رسيدن به آن، مذاكره صورت گيرد تا تضمينهاي كافي به دست آيد. اين امر نيازمند حضور ناظراني است كه مورد اعتماد نظام سوريه و مخالفان باشند. اتحاديه عرب يك بار ناظران خود را بازگردانده است.
تشكيل گروه ناظران جديد در سازمان ملل به قطعنامه و توافق ميان اعضاي دايمي شوراي امنيت نياز دارد. هرگونه توافق ميان آنها به معناي زمينه توافقهاي بعدي خواهد بود و بحران سوريه را به موضوع محصور ميان اين پنج دولت محصور ميكند. شايد همين مسير طولاني و پر پيچ و خم است كه كوفي عنان را به رغم خوشبيني، از رسيدن به آتشبس فوري دور ميكند.
جمعه|ا|26|ا|اسفند|ا|1390
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]