محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797596214
نويسنده: علي معروفي* چگونگي آشنايي مردم روسيه با فرهنگ و ادبيات ايران
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: علي معروفي* چگونگي آشنايي مردم روسيه با فرهنگ و ادبيات ايران
خبرگزاري فارس: پيدايش علاقه‌ي مردم روسيه به فرهنگ ايران به قرن 15 ميلادي بر مي‌گردد، زماني كه آفاناسي نيكيتين جهانگرد معروف روسيه به ايران سفر كرده و گزارشي از سفر خود نوشته است. اما يادگيري زبان فارسي در روسيه در اوايل قرن 18 ميلادي شروع شد.
ايران به عنوان كشوري كه حلقه رابط بين اروپا و آسيا محسوب مي شود از قرون گذشته مورد توجه اروپايي‌ها بوده است.
طبق اطلاعاتي كه در دست داريم پيدايش علاقه‌ي مردم روسيه به فرهنگ ايران به قرن 15 ميلادي بر مي گردد، زماني كه آقاي آفاناسي نيكيتين جهانگرد معروف روسيه به ايران سفر كرده و گزارشي از سفر خود نوشته است. اما يادگيري زبان فارسي در روسيه در او ايل قرن 18 ميلادي شروع شد. پتركبير پادشاه روسيه آن زمان در سال 1716 پنج نفر از دانشجويان مدارس مسكو را انتخاب كرده و به ايران فرستاده است تا زبان فارسي را ياد بگيرند و بتوانند به عنوان مترجم در دربارش خدمت كنند. اين امر براي روسيه اهميت بسياري داشته است چراكه پتركبير با حسين اول شاه ايران مكاتبه داشته و احتياج به مترجم خوبي پيدا كرده بوده است در زمان پتركبير به عنوان فرهنگ زبان فارسي در روسيه از فرهنگ " مجمع الفرس " استفاده مي كرده اند. از سال 1732 تدريس زبان فارسي در وزارت امور خارجه ي روسيه به طور جدي آغاز شد.
در نيمه ي دوم قرن 18 ميلادي علاقه مردم روسيه به زبان هاي شرقي از آن جمله به زبان فارسي بسيار افزايش پيدا كرده است. در آن زمان آثار بي نظير ادبيات فارسي مانند " شاهنامه ي فردوسي و اشعار حافظ ، همچنين او ستا -كتاب مقدس ايران باستان- توسط ايران شناسان فرنگي مورد مطالعه و ترجمه قرار گرفته و روشنفكران روسيه امكان يافتند با آثار بزرگ ادبيات ايران آشنا شوند و به همين دليل احتياج به فرهنگ فارسي به روسي بوجود آمد.
در سال 1786 در سنت پترزبورگ اولين فرهنگ فارسي به روسي كه داراي 625 كلمه بود در كتابي مربوط به سفر آقاي يفرمف به بخارا ، خيوه ، ايران و هند منتشر شد. يك سال پس از آن، يك فرهنگ بزرگ در روسيه چاپ شد كه در آن 285 كلمه ي زبان روسي به 51 زبان اروپايي و به 149 زبان آسيايي از آن جمله به فارسي ، پهلوي و افغاني ترجمه شده بود.
در او اخر قرن 18 ميلادي او لين دانشگاه هاي روسيه تاسيس شده و از سال 1804 و 1805 در دانشگاه هاي مسكو ، قازان و خاركف و پس از چند سال يعني در سال 1816 در دانشگاه سن پترزبورگ تدريس زبان فارسي براي روسي زبانان آغاز شد. او لين استادان زبان فارسي در سن پترزبورگ ، آقاي شارموا زبان شناس فرانسوي و آقاي توپچي باشي كه ( ايراني متولد شده در قفقاز) بودند. در سال 1826 آقاي بولديدف كه استاد زبان هاي شرقي در دانشگاه مسكو بوده مجموعه ي متون فارسي براي دانشجويان روسي زبان را تهيه كرد كه شامل غزليات ، قصايد ، داستان هاي كوتاه و قطعات متون منثور قديمي فارسي، همچنين يك فرهنگ نسبتاً بزرگ ( 3500 كلمه ) فارسي به روسي و يك شرح كوتاه دستور زبان فارسي مي شد. از همين كتاب روسيه تا او اخر قرن 19 به عنوان كتاب درسي اصلي استفاده مي شد. در سال 1935 آقاي پتروف شرق شناس معروف روسيه كه در دانشگاه سن پترزبورگ تحصيل كرده بود يك غزل حافظ را از فارسي به زبان روسي ترجمه نموده و در يكي از مجلات روسيه انتشار داد.اين اولين ترجمه ي غزل فارسي به زبان روسي و آغاز آشنايي نزديك مردم روسيه با نظم كلاسيك فارسي بوده است. شعراي بزرگ روسيه تعداد زيادي از اشعار فارسي را كه به زبان هاي مختلف اروپايي ترجمه شده بود از اين زبان ها به زبان روسي برگردانيده اند و همچنين براي اشعار خودشان از شعر حافظ ، سعدي ، سنائي و ديگر شعراي بزرگ ايران الهام گرفته اند.
آلكساندر پوشكين بزرگ ترين شاعر روسيه در سال 1829 ضمن سفر خود به قفقاز با فاضل خان شاعر ايراني كه به سن پترزبورگ مي رفت آشنا شده و براي او شعري سروده كه در آن گفته است كه تو به سرزمين شمالي ما آمده أي . در اينجا بهار به ندرت فرا مي رسد اما اسم حافظ و سعدي خوب شناخته شده است. در نيمه ي دوم قرن 19 در دانشگاه هاي روسيه كه نام آنها را برديم تدريس زبان فارسي توسعه پيدا كرد. زبان فارسي باستان زبان او ستايي فارسي ميانه ( پهلوي ) فارسي كلاسيك و ادبيات كلاسيك ايران از جمله آثار فردوسي ، سعدي ، حافظ و غيره مورد مطالعه قرار مي گرفته اند.
در سال 1869 آقاي ميرزا ثاني گشتاسپ كه از سال 1861 تا سال 1877 زبان فارسي را در دانشگاه سن پترزبورگ تدريس كرده يك فرهنگ فارسي، روسي فرانسوي زير عنوان " فرهنگ مفيد " با 4 هزار كلمه نوشت. پس از چند سال يعني در سال 1853 آقاي برزين كتاب دستور زبان فارسي را در شهر قازان به چاپ رساند. از همان زمان يعني از او اسط قرن 19 پژوهش ها در بخش هاي گوناگون زبان شناسي ، ادبيات و هنرشناسي ايراني در روسيه گسترش بي سابقه أي پيدا مي كند. مطالعه علمي و ترجمه ي شاهنامه ي فردوسي آغاز مي شود. در سال 1849 آقاي ژوكفسكي قسمتي از شاهنامه ي فردوسي يعني داستان رستم و سهراب را از روي ترجمه ي آلماني آن كه توسط آقاي روكرت ايران شناس معروف آلماني انجام شده بور به زبان روسي ترجمه كرد.
علاوه به استادان و پژوهشگران مذكور، دانشمندان بزرگ ديگري نيز در او اخر قرن 19 و اوايل قرن 30 در روسيه مي زيسته اند كه سهم ارزنده أي در پيشرفت علم ايران شناسي در روسيه ادا كرده اند. آقاي زالمان با همكاري آقاي ژوكفسكي در سال 1889 كتاب دستور زبان فارسي همراه با شرح عروض ، برگزيده ي اشعار فارسي نوشت و همچنين تحقيقات زيادي در مورد اشعار فارسي انجام داد از جمله تحقيقات رباعيات خاقاني كه در سال 1875 به چاپ رسيد.
آقايان بارتولد و روزنبرگ در زمينه ي ادبيات فارسي تحقيقات زيادي انجام داده اند در سال 1901 شرح دستور زبان فارسي و در سال 1914 فرهنگ فارسي به روسي تاليف آقاي ميرزا جعفر به چاپ رسيده است.
در قرن 20 و به خصوص پس از انقلاب اكتبر سال 1917 ، زبان و ادبيات فارسي به طور مرتب تدريس مي شود و مورد تحقيقات قرار مي گيرد. در دانشكده ي خاورشناسي دانشگاه لنينگراد ( سن پترزبورگ فعلي ) پس از انقلاب اكتبر، كرسي زبان و ادبيات فارسي ايجاد مي شود كه استادان آن زبان فارسي ، تاريخ زبان فارسي ، زبان هاي باستاني ايراني و ادبيات ايران را تدريس مي كنند.
مراكز اصلي ايران شناسي در مسكو انستيتوي خاو رشناسي و انستيتوي زبان شناسي وابسته به آكادمي علوم اتحاد شوروي بوده اند. بعداً در دانشگاه هاي ديگر هم كرسي هاي ايران شناسي يا زبان و ادبيات فارسي هم تشكيل شد و مراكز جديد آموزش زبان و ادبيات فارسي ايجاد شد از آن جمله كرسي زبان و ادبيات فارسي در انستيتوي كشورهاي آسيا و آفريقا ، كرسي زبان هاي آريايي ( هند و ايراني در دانشگاه روابط بين المللي و امثال آن ).
لئو تولستوي نويسنده شهير روسيه ادب فارسي اهميت زيادي مي‌داد. او ادبيات كلاسيك فارسي را مطالعه كرده "به آثار فردوسي، سعدي و حافظ" ارج مي‌گذاشت. تولستوي با تاريخ و ادب فارسي هم به زبان روسي و هم به زبانهاي ديگر اروپايي آشنايي پيدا كرد. در كتاب‌خانه شخصي او كتاب‌هايي درباره تاريخ و ادب ايران موجود بود .
قابل ذكر است ،تولستوي هر بار با خواندن حكمت‌هاي فارسي، سعي مي‌كرد آنها را مختصرتر و در عين حال نزديك تر به اصل ترجمه كند. با مشاهده كتابهاي منتشره سال‌هاي مختلف، مي‌بينيم چطور تولستوي روي ترجمه اين حكمت‌ها كار كرده و آنها را به اصل فارسي‌شان نزديك‌تر و در عين حال شبيه به ضرب‌المثل‌هاي روسي كرده است.
تولستوي روي آثار فولكلور فارسي نيز همين كار را انجام داده است. او از ترجمه‌هاي انگليسي و فرانسوي گوناگوني استفاده كرده و با دقت روي آنها كار كرده و آنها را براي خوانندگان روسي جالب ساخته در حالي كه سعي كرده اصالت‌شان حفظ شود. به آساني مي‌شود احساس كرد كه تولستوي علاوه بر مسائل و ايده‌هاي اخلاقي براي حكمت آدمي، آزادي‌خواهي، دشمني با بردگي و استهزاء در داستان‌هاي توده‌اي مردم ايران اهميت زيادي قائل بوده و اين نمونه‌ها را طوري ترجمه كرده كه به گوش روس‌ها كه به زرق و برق شرقي كمتر عادت كرده‌اند خوشايند و پندآموز باشند.
تولستوي به موسيقي ايراني نيز علاقه زيادي داشت. به اعتقاد او اين موسيقي خيلي خوش آهنگ، صميمي و عامه‌فهم است. او مي‌نوسيد: "من با موسيقي شرقي آشنايي دارم. آهنگ‌هاي فارسي با وجود اينكه ساخت موسيقي اشان فرق دارد براي من كاملاً قابل فهم و دلنشين است. از اين رو فكر مي‌كنم كه موسيقي ما هم براي آنها كاملاً قابل فهم باشد. آهنگ تازه، اول به گوش ناآشناست ولي وقتي انسان آن را فهميد لذت مي‌برد. موسيقي خلقي را همه مردم خوب درك مي‌كنند. موسيقي فارسي را دهقان روسي خواهد فهميد همانطور كه موسيقي خلقي روس را يك نفر ايراني كاملاً درك خواهد كرد."
تولستوي آثار سعدي را خيلي دوست مي‌داشت. در ايام جواني وقتي گلستان را مطالعه مي‌كرد، مجذوب اين امر شده بود و از همان وقت تا آخر عمر براي نظم و حكمت فارسي ارج فراوان قائل بود. وقتي در سال‌هاي هفتاد قرن 19، تولستوي روي كتاب الفبا و كتابهاي روسي براي قرائت كار مي‌كرد، يكي از داستان‌هاي باب سوم گلستان (دو درويش خراساني ملازم يكديگر سفر كردندي) را به شكل قصه جداگانه‌اي در آورد. تولستوي در سال 1904 ميلادي براي مجموعه دائره القرائت بسياري از حكمت‌هاي سعدي را كه از ترجمه روسي گلستان گرفته بود، وارد اين كتاب كرد. مقصود از نشر اين كتاب آن بود كه به مردم درس انسانيت، نيكي، محبت و صلح بياموزد. از اين روي تولستوي به پند و حكمت‌هاي سعدي روي آورده و از جمله از حكمت‌هاي زيرين استفاده كرده است: انديشه كردن كه چه گويم، به از پشيماني خوردن كه چرا گفتم.
از زمان پتركبير دو ويژگي باعث جلب توجه روسيه به ايران شد : نخست دكترين پترمبني بر دستيابي بر آبهاي گرم و دوم رقابت با اروپاييان براي دستيابي برآسيا. طبيعي است كه ايجاد ارتباط نياز به دانستن زبان طرف مقابل دارد به اين ترتيب است كه متوجه مي شويم سابقه آموزش زيان فارسي در روسيه به زمان پتركبير بر مي گردد. البته اين آموزش نه در يكي از مراكز دانشگاهي اين كشور بلكه در اصفهان و در اوايل قرن 18 ميلادي آغاز شد. پتر، در سال 1716 پنج نفر را انتخاب و به ايران فرستاد تا زبان فارسي را ياد بگيرند و بتوانند به عنوان مترجم در دربارش خدمت كنند.
موضوع آموزش زبان فارسي در روسيه را در دو شاخه پي مي گيريم: كتابهاي درسي زبان فارسي
همانگونه كه گفته شد، نخستين فارسي آموزان در اصفهان اين زبان را فرا گرفتند و به كشورشان بازگشتند تا آن را به ديگران بياموزند. در آن زمان كتاب درسي خاصي ندوين نشده بود و تنها از فرهنگ "مجمع الفرس" به عنوان فرهنگ زبان فارسي استفاده مي كرده اند . با توجه به حساسيت روابط بين روسيه و ايران، از سال 1732 تدريس زبان فارسي در وزارت امور خارجه روسيه به طور جدي شروع شد .در نيمه دوم قرن 18 ميلادي علاقه مردم روسيه به زبان هاي شرقي از آن جمله به زبان فارسي بسيار افزايش پيدا كرده است. در آن زمان آثار بي نظير ادبيات فارسي مانند " شاهنامه فردوسي و اشعار حافظ ، همچنين اوستا توسط ايران شناسان فرنگي مورد مطالعه و ترجمه قرار گرفته و روشنفكران روسيه امكان يافتند با آثار بزرگ ادبيات ايران آشنا شوند و به همين دليل احتياج به فرهنگ فارسي به روسي به وجود آمد.
در سال 1786 در سنت پترزبورگ اولين فرهنگ فارسي به روسي كه داراي 625 كلمه بود در كتابي مربوط به سفريفرمف به بخارا ، خيوه ، ايران و هند منتشر گرديد. يك سال پس از آن، يك فرهنگ بزرگ در روسيه چاپ شد كه در آن 285 كلمه از زبان روسي به 51 زبان اروپايي و 149 زبان آسيايي از آن جمله فارسي، پهلوي و دري ترجمه شده بود.
گرچه از سال 1805 و 1804 در دانشگاه هاي مسكو ، قازان و خاركف و پس از چند سال يعني در سال 1816 در دانشگاه سن پترزبورگ تدريس زبان فارسي براي روس زبانان آغاز شد. اما اطلاعات دقيقي از سيستم آموزشي و كتب درسي آن نداريم.
در سال 1826 " بولديدف " استاد زبان هاي شرقي در دانشگاه مسكو، مجموعه اي از متون فارسي براي دانشجويان روسي زبان تهيه كرد كه شامل غزليات، قصايد، داستان هاي كوتاه و قطعات متون منثور قديمي فارسي، همچنين يك فرهنگ نسبتا بزرگ ( 3500 كلمه ) فارسي به روسي و يك شرح كوتاه دستور زبان فارسي مي شد. از همين كتاب تا او اخر قرن 19 در روسيه به عنوان كتاب درسي اصلي استفاده مي شد.
در نيمه دوم قرن 19 در دانشگاه هاي روسيه تدريس زبان فارسي توسعه پيدا كرد. زبان فارسي باستان، زبان اوستايي، فارسي ميانه ( پهلوي )، فارسي كلاسيك و ادبيات كلاسيك ايران از جمله آثار فردوسي، سعدي، حافظ و غيره مورد مطالعه قرار مي گرفته اند.
در سال 1869 "ميرزا ثاني گشتاسپ" كه از سال 1861 تا سال 1877 زبان فارسي را در دانشگاه سن پترزبورگ تدريس كرده يك فرهنگ فارسي- روسي- فرانسوي زير عنوان " فرهنگ مفيد " با 4 هزار كلمه تدوين كرد و چند سال بعد يعني در سال 1853 "برزين" كتاب دستور زبان فارسي را در شهر قازان به چاپ رساند.
" زالمان " با همكاري " ژوكفسكي " در سال 1889 كتاب دستور زبان فارسي را همراه با شرح عروض، برگزيده اشعار فارسي نوشت. محققي به نام "كورش"، علاوه بر ادبيات فارسي در زمينه خصوصيت صرف و نحو زبان فارسي كار مي كرده و در سال 1877 كتابي در مورد ويژگي هاي نحو فارسي و وجوه تشابه و تفاوت نحو فارسي و روسي نوشت.
" بارتولد " و "روزنبرگ " در زمينه ادبيات فارسي تحقيقات زيادي انجام داده اند. در سال 1901 شرح دستور زبان فارسي و در سال 1914 فرهنگ فارسي به روسي تاليف فردي به اسم "ميرزا جعفر" به چاپ رسيد.
در قرن 20 و به خصوص پس از انقلاب اكتبر سال 1917، زبان و ادبيات فارسي در مراكز آموزشي روسيه اهميت و جايگاه خاصي يافت، به طور مرتب تدريس مي شد و مورد تحقيق قرار گرفت. در دانشكده خاورشناسي دانشگاه لنينگراد ( سن پترزبورگ فعلي ) پس از انقلاب اكتبر، كرسي زبان و ادبيات فارسي ايجاد مي شود كه استادان آن زبان فارسي، تاريخ زبان فارسي، زبان هاي باستاني ايراني و ادبيات ايران را تدريس مي كنند.
از جمله كتاب هاي بعدي در زمينه آموزش زبان فارسي مي توان به كتاب هايي كه توسط" برتلس"، "كاسايوا"، "زركوا" و "كاسايوا" به ترتيب در سال هاي 1932، 1933، 1932 و بالاخره 1942 منتشر شد اشاره كرد.
در دهه 1950 كتاب هاي آموزشي جديدي توسط استادان جوانتر پديد آمد: " دوره مقدماتي زبان فارسي " نوشته مشترك "واسكانيان" و "روبينچيك"، " كتاب درسي براي دانشجويان سال سوم" به قلم"رادووينسكي" در سال 1951، " كتاب درسي براي دانشجويان سال اول" كار مشترك "علي يف" و " بيسكف " در سال 1953 و بالاخره " كتاب درسي زبان فارسي" نوشته "آوچينكوا" در 1955 را مي توان از آن جمله نام برد. از جمله كتاب هاي جديد آموزش زبان فارسي مي توان به " فارسي براي روس زبانان" نوشته دكتر "ولاديمير ايوانف"، " آموزش زبان فارسي" اثر "گلادكوا"، چاپ جديد " كتاب درسي زبان فارسي" نوشته "آوچينكوا" با بازنگري پروفسور "ولاديميرايوانف" مي توان نام برد.
* مراكز اصلي آموزش زبان فارسي
مراكز آموزش زبان فارسي در روسيه را مي توان به سه دوره قبل از پيروزي بلشويك ها بر روسيه ، بعد پيروزي بلشويك ها و بالاخره پس از فروپاسي شوروي تقسيم كرد. در مورد نخستين مركز آموزش زبان فارسي بايد گفت كه اين كار نه در دو شهر بزرگ امروزه روسيه بعني سم پيترزبورگ بلكه در قازان شروع شد.
در اين شهر آموزش زبان فارسي نه در دانشگاه ها بلكه در آموزشگاه هاي آن روزه آغاز گزديد. در او اخر قرن 18 ميلادي اولين دانشگاه هاي روسيه راه اندازي شد و از سال 1805 و 1804 در دانشگاه هاي مسكو، قازان و خاركف و پس از چند سال يعني در سال 1816 در دانشگاه سن پترزبورگ تدريس زبان فارسي براي روس زبانان به راه افتاد. اولين استادان زبان فارسي در سن پترزبورگ، "شارموا" زبان شناس فرانسوي و "توپچي باشي" ( ايراني متولد شده در قفقاز) بودند.
با توجه به اين كه سن پترزبورگ بزرگترين مركز تاريخي خاورشناسي روسيه به شمار مي رود. تدريس زبان هاي شرقي در روسيه از سال 1804 آغاز گشت. شعبه مربوط به تدريس زبان عربي و فارسي اين دانشگاه در سال 1818 افتتاح شد. با تأسيس دانشكده خاورشناسي در سال 1855 كلاس هاي جديد تحت عنوان پشتو، ادبيات فارسي ، زبان اوستا و فارسي باستان گشايش يافتند. بخش ادبيات ايران در سال 1916 استقلال يافت. نكته جالب آن كه آكادميسين " زاليمان "، ايران شناس معروف طي 40 سال ( از سال 1876 تا سال 1916 ) زبان پهلوي، اوستا و " مباني زبان هاي ايراني " را در اين دانشكده تدريس مي كرد.
از سال 1886 پروفسور "ژوكوفسكي" ـ بزرگترين متخصص رشته اسلام در ايران ، دانشمند زبان فارسي معاصر ، ادبيات و فولكور گويش هاي فارسي به عنوان استاد در اينجا فعاليت داشت. پروفسور "فريمان" ـ عضو وابسته آكادمي و پيشاهنگ سرشناس ايران شناسي روسيه، از سال هاي 1917 الي 1941 و بعدا از سال هاي 1950 الي 1981 به عنوان رياست كرسي به كار مشغول بود. پس از او پروفسور "بولدريف" از سال 1981 الي سال 1991، آكادميسين "بوگوليوبدوف" از سال يييي تا يييي به عنوان رئيس كرسي ايفاي وظيفه نمودند.در حال حاضر اين سمت را پروفسور "ايوان استبلين ـ كامنسكي" برعهده دارد.
در اين كرسي دانشمندان سرشناسي از جمله پروفسور "رومانوويچ"، "برتلس"، "زاروبين" ، "دياكونوف"، "روزنفلد"، در تربيت متخصصان ايران شناس و پيشرفت علوم ايران شناسي فعاليت داشته اند. پژوهش هاي علمي دانشمندان اين كرسي، مجموعه بسيار نفيسي از تاريخ و فرهنگ ايران زمين را شامل مي شود كه از آن جمله مي توان به تحقيق درباره تاريخ زبان هاي ايراني، دستنويس هاي فارسي و يادگارهاي خطي زبان هاي ايراني تا دوره گسترش اسلام، همچنبن تهبه آمار از ميراث ادبيات كلاسيك براي چاپ و ترجمه آنها به زبان روسي، آموزش گويش هاي زبان ايراني و … را نام برد.
در حال حاضر گروهي از خبرگان ايرانشناسي روسيه در ابن دانشگاه مشغول به فعاليتند كه از آن جمله مي توان به "ميخائيل بوگوليوبوف" متخصص تاريخ زبان هاي ايراني ازجمله فارسي باستاني، تاريخ سغدي، خوارزمي، افغاني، "ايوان استبلين ـ كامينسكي" محقق زبان هاي ايراني، از جمله زبان اوستايي، زبان بدخشاني ( پاميري) و فولكور، "گرونبرگ" ـ استاد زبان دري و پشتو، "ولاديمير كوشيف" ـ متخصص زبان و ادبيات افغانستان و ايران اشاره كرد.
مدتي بعد از انقلاب اكتبر، آموزش زبان فارسي تقريبا همان روال قديم را مي پيمود و تحول چنداني در آن داده نشد. آكادمي ديپلماتيك وابسته به وزارت امور خارجه روسيه و پس از آن انستيتو دولتي روابط بين الملل مسكو به جمع مراكزي پيوستند كه آموزش زبان فارسي در دستور كار آنها بود.
آكادمي ديپلماتيك وابسته به وزارت امور خارجه فدراسيون روسيه قريب 70 سال قبل به منظور پرورش و ارتقاي كارمندان عرصه سياست خارجي تأسيس شده است. تنها افرادي داراي مدرك تحصيلات عالي (فارغ التحصيلان دانشگاه ها، انستيتوها و ديگر مدارس عالي ) به آكادمي ديپلماتيك پذيرفته و بعد از اتمام آكادمي به عنوان متخصصين امور سياسي، استخدام مي شوند. فارغ التحصيلان ممتازي كه موفق شدند در دوره تحصيلات، تز دكتراي خود را تدوين نمايند، اجازه دفاع مي يابند.
قبل از فروپاشي اتحاد شوروي تعداد بيشتري از محصلين به اين گروه پذيرفته مي شدند. در چند سال اخير، گروه ايران شناسي يك سال در ميان ( به تعداد يك يا دو نفر ) تشكيل مي شود. در حال حاضر اين آكادمي 2 استاد زبان فارسي دارد: پروفسور انور مهديويچ علي اف، با سابقه ترين استاد اين آكادمي و متخصص سياست خارجي ايران و پروفسور سويتلانا آلكسيكينا.
شعبه زبان هاي ايراني دانشگاه دولتي زبان شناسي مسكو در سال 1952 تأسيس شد و پروفسور "راستورگويوا" عهده دار رياست آن بود. از جمله ايران شناسان با سابقه اين بخش، مي توان پروفسور واسيلي آبايف، معروف ترين و كهنسال ترين ايران شناس شوروي سابق، پروفسور ويرا راستارگويوا و دكتر پيريكو را مي توان نام برد.
از جمله مراكز قديمي آموزش زبان فارسي مي توان به انستيتوي نظامي زبان هاي خارجي اشاره كرد كه به تربيت مترجمين زبان هاي خارجي براي نيروهاي نظامي روسيه اختصاص دارد نبز يكي از قديمي ترين مراكز آموزش زبان فارسي در روسيه به شمار مي رود. به فارغ التحصيلان اين انستيتو، درجه افسري اعطا مي شود. در بخش مترجمين زبان هاي شرقي، زبان فارسي آموزش بينند. در زمان شوروي، سالانه 10 تا 20 دانشجو به گروه فارسي پذيرفته مي شدند ولي با فروپاشي اتحاد شوروي و كاهش نيروهاي نظامي، تعداد دانشجويان بخش فارسي نيز به مراتب كاهش يافته است. در حال حاضر در بخش زبان هاي شرقي اين انستيتو ، سه استاد زبان فارسي كار مي كنند: دكتر " واسكانيان " مولف فرهنگ ها و خود آموزي هاي محاوره اي دو زباني، فارسي به روسي و روسي به فارسي از جمله آنان است.
در بين تمامي مراكز توسعه و آموزش زبان فارسي، انستيتوي كشورهاي آسيا و آفريقارا مي توان در حال حاضر، مشهور ترين دانست.
پرفسور ايوانف سرپرست كاردان دفتر زبان هاي ايراني در اين مركز، در چند سال گذشته توانست با ايجاد روابط بسيار حسنه با رايزني فرهنگي ايران در روسيه و حمايت و همكاري كامل در اجراي برنامه هاي فرهنگي- آموزشي اين رايزني گام هاي بسيار بلندي را در توسعه و گسترش زبان فارسي در روسيه بردارد. انستيتوي آسيا و آفريقا در حقيقت بر پايه انستيتوي زبان هاي شرقي كه در سال 1956 در چارچوب دانشگاه دولتي مسكو تأسيس يافت بوجود آمد.فارغ التحصيلان نه فقط در زمينه زبانهاي نادر و مشكل كارشناس مي شوند بلكه در رشته هاي تاريخ، زبان، ادبيات، سياست معاصر، اقتصادي كشورهاي آسيا و آفريقا متخصص هستند. اين كار بر پايه سه شعبه تاريخ، زبان و ادبيات و اقتصادي ـ اجتماعي انجام مي شود.
آموزش چهارساله با دريافت درجه ليسانس در موضوع " منطقه شناسي " با تخصص در يكي از رشته هاي خاورشناسي، تاريخ، زبان و ادبيات شناسي، اقتصاد صورت مي گيرد و آموزش ي ساله براي دريافت فوق ليسانس. بدون در نظر گرفتن نوع تخصص، به دانشجويان يك يا دو زبان شرقي و يكي از زبان هاي غربي ( انگليسي، آلماني، فرانسوي )آموخته مي شود.
شعبه زبان و ادبيات شناسي (فيلولوژي) دانشكده كشورهاي آسيا و آفريقا شامل كرسي زبان هاي عربي ، ايراني، تركي، هندي، كشورهاي آسياي جنوب شرقي، كره و مغولستان، چيني، ژاپني، اروپاي غربي و آفريقا شناسي است.
دانشجويان زبان و ادبيات شناس دوره هاي مشترك اصول زبان شناسي و ادبيات شناسي ، زبان شناسي عمومي و تاريخ ادبيات را فرا مي گيرند و همچنين درس هاي ويژه از قبيل آواشناسي نظري و دستور زبان، لغت شناسي، لهجه شناسي و تاريخ زبان هاي شرقي مربوطه، ادبيات، تاريخ، جغرافيا، سازمان سياسي كشور يا منطقه مورد مطالعه را مي آموزند.
دانشكده به وسايل نوين ديداري و شنيداري، نوارخانه، اتاق هاي مخصوص انواع مختلف ترجمه از جمله ترجمه هم زمان و اتاق هاي فرهنگ كشورهاي مختلف و نيز به كامپيوتر براي درس هاي عملي انفورماتيك مجهز است.
در زمان تأسيس، پروفسور " ويرا راستارگويوا " به عنوان رئيس كرسي زبان فارسي فعاليت مي كرد. از سال 1960 اجراي وظايف رئيس كرسي را پروفسور "پيسيكوف" عهده دار بود. بعداً اين كار به پروفسور "ليبدف" واگذار گرديد. امروز پروفسور "ولاديمير ايوانف" اين سمت را داراست. در كرسي ايران شناسي در سال هاي مختلف ، دانشمندان سرشناس از قبيل:آووچينيكف ( زبان شناس )، نيكيتا وليفكووسكايا ( ادبيات شناس )، شارووا ( زبان شناس ) و پروفسور ليبدف ( افغان شناس ) به تدريس و پژوهش مشغول بوده اند.
در اين كرسي زبانهاي فارسي ، دري افغانستان، كردي و تاجيكي ( از سال 1960 )، پشتو ( از سال 1969 )، تدريس مي شود. در حال حاضر اساتيد برجسته اي همچون پروفسور ولاديمير ايوانف ـ فوق دكترا و پروفسور علوم زبان و ادبيات، بوريس آستروفسكي ـ نامزد علوم زبان و ادبيات، گئورگي يژوف ـ نامزد علوم اقتصاد، يوگني ميكروف ـ استاد ارشد زبان فارسي، مارينا ريسنر ـ نامزد علوم زبان و ادبيات در اين كرسي تدريس دارند.
به دنبال فروپاشي اتحاد شوروي در اوايل دهه 90 و قطع حمايت هاي مالي كافي از سوي دولت، موسسات آموزش عالي روسيه دچار رخوت شدند و در مورد زبان فارسي ابن وضعيت بيش از ديگر بخش ها بخوبي ديده مي شد. عدم وجود رايزني فرهنگي فعال و بي توجهي به سرنوشت زبان فارسي، كندي قابل توجهي را بر سيستم آموزش فارسي در روسيه حاكم كرد. مراجعه به اعداد و آمار، نشانگر آن است كه اينگونه ارتباط ها تا 6 سال پيش يا اصلا وجود نداشته و يا بسيار محدود بوده است.
گرچه از اواسط دهه 1990 ايران كمك به موسسات آموزش زبان فارسي آغاز كرد اما اين حمايت ها نه كافي بود و نه با برنامه و طرح بود و نه با آينده نگر. لذا نتوانست آنطور كه بايد و شايد در مسير آموزش ها تحولي ايجاد كند.
طي 5-6 سال اخير و با استقرار رسمي رايزني فرهنگي ، بسياري از مشكلات و معضلات فوق الذكر يا بكلي مرتفع گرديد و يا به حد اقل رسيد. گشايش اتاق هاي فرهنگ ايران در دانشگاه هاي متعدد و دوره هاي دانش افزايي ، دادن امكاناتي مانند كتاب و نشريات ايراني، حمايت مادي و معنوي از چاپ و نشر كتاب و ديگر مواد مرتبط با زبان و ادب فارسي، برقراري شب هاي شعر و داير كردن نمايشگاه هاي متعدد توانست زمينه هاي مناسبي را براي بالا بردن سطح دانش و آگاهي دانش پژوهان زبان فارسي فراهم آورد و آنان را به آينده رشته اي كه مي خوانند اميدوار سازد.
اينك دانشجو و يا استاد زبان فارسي در مسكو وجود ندارد كه به طور مستقيم از اين نعمت ها برخوردار و سپاسگزار آن نباشد. در ساير شهر هاي روسيه يا به همت رايزني واحد هاي جديد تاسيس شده و يا واحد هاي قبلي گسترش يافته است. برنامه ريزي مدبرانه دوره هاي دانش افزايي هم هزينه اين كار را - ضمن برگزاري بسيار آبرومندانه- به حداقل ممكن رساند و هم بالاترين راندمان را از خود بروز داد.
با تشويق و حمايت هاي رايزني جمهوري اسلامي ايران، استادان و كارشناسان توانستند كتاب هاي آموزشي جديد و پيشرفته اي تدوين كنند كه نه تنها متون آنها با شرايط روز و شكل روابط جديد سياسي ايران و روسيه همانگ است بلكه ميزان رشد دانشجويان در زبان فارسي را بطور كمي و كيفي بالا مي برد. بطور مثال مي توان به كتاب فارسي براي روس زبانان نوشته پروفسور ايوانف اشاره كرد كه به دليل استقبال زياد، طي سال هاي اخير در چند نوبت، با تيراژ قابل ملاحظه اي چاپ و در اختيار دانش پژوهان قرار گرفته است.
به دانشجويان گروه فارسي، علاوه بر زبان فارسي، زبان هاي عربي، فرانسه، يونان باستان و زبان هاي ايران باستان ( اوستا و پهلوي ) نيز آموزش داده مي شود. تحصيل در دانشكده تمام وقت بوده و روزانه 6 درس كه هر كدام به مدت 45 دقيقه به طول مي انجامد، به دانشجويان ارائه داده مي شود. بخش ايران شناسي كرسي زبان هاي شرقي، استادان رسمي نداشت. استادان اين بخش از دانشگاه ها و پژوهشگاه هاي ديگر به كار دعوت مي شدند اما در سال هاي اخير، فارغ التحصيلان سال هاي گذشته دانشگاه به عنوان استاد كار را آغاز كرده اند. در حال حاضر در كرسي زبان هاي شرقي به عنوان استاد ايران شناس، افراد زير كار مي كنند: ولاديمير ايوانف ( از انستيتوي آسيا و آفريقا ) استاد زبان معاصر فارسي، ناتاليا چاليسووا از انستيتوي خاور شناسي استاد فرهنگ شناسي ايران، سوفيا وينوگردووا ( از انستيتوي زبان شناسي ) استاد زبان اوستا و فارسي باستان.
طراحي هوشمندانه سيستم درسي اين دانشگاه برپايه تربيت دانشمند زبان شناس قرار دارد و به جرات مي توان گفت در كار خود موفق بوده اند و به لحاظ پرورش نيروي پژوهشگر در زمينه زبان شناسي از بسياري مراكز قديمي فراتر رفته اند.
در سال هاي اخير و با فعاليت رايزني ج.ا.ايران مراكز جديدي در روسيه در جهت توسعه ربان فارسي و فرهنگ ايران گشايش يافته اند. از اين جمله مي توان به افتتاح رشته زبان فارسي در دانشگاه دولتي فني آستاراخان در سال 2001 اشاره كرد. در حال حاضر 75 دانشجو در سه گروه (2 گروه ابتدايي و يك گروه تكميلي) مشغول فراگيري هستند. يلنا كويبنا و فخري قاسم با استفاده ار كتاب هاي خود آموز زبان فارسي و آموزش زبان فارسي تعليم دانشجويان را برعهده دارند.
دانشگاه دولتي تربيت معلم آستاراخان نيز با تشويق رايزني فرهنگي ايران به داير نمودن دوره آموزش زبان فارسي اقدام كرده است. مامادجاند گلجونوف، يوليا آمانووا و آلكساندر موخين در اين دانشگاه به آموزش ربان فارسي مشغولند.
انستيتوي روابط بين الملل و منطقه شناسي سيبري در سال 2001 به گشايش مركز ايران شناسي در دانشكده روابط بين الملل و منطقه شناسي سيبري دست زد. مديريت مركز ايران شناسي و زبان فارسي را ولاديمير پلاستون برعهده دارد.
آخرين مركز آموزش زبان فارسي به سال 2000 در دانشگاه دولتي گوركي در شهر يكاترينبورگ روسيه گشايش يافت كه در آن 10 دانشجو زير نظر استاد ولاديمير كوزمين به تعليم زبان فارسي مشغولند.
غير از موارد ذكر شده طي سال هاي 2000 و 2001 در دانشگاه دولتي و مدرسه ملي شهر ساراتف دو مركز ايران شناسي و آموزش زبان فارسي آغاز به فعاليت نمودند. سرپرستي مركز ايرانشناسي دانشگاه دولتي ساراتف را ويتالي بليزنيوك برعهده دارد.
* كارشناس فرهنگي [email protected]
در تدوين اين مقاله از منابع استفاده شده است.
سيروس برزو، رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در روسيه
پايگاه خبري - تحليلي ايران و روسيه
پايگاه فرهنگي ايران و روسيه
انتهاي پيام/
شنبه 16 شهريور 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 414]
-
گوناگون
پربازدیدترینها