واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به لحاظ لغوي واژه تعزيه به معني توصيه به صبر كردن، خرسندي دادن و همچنين پرسش از بازماندگان درگذشتگان و در برخي مناطق ايران مانند خراسان به معناي مجلس ترحيم مي باشد. امروزه در ايران از تعزيه به معني ظهار همدردي، سوگواري و تسليت به طور عام استفاده مي شود، اما به مفهوم خاص كلمه تعزيه يا تعزيه خواني يا شبيه خواني،شكلي از نمايش مذهبي و سنتي ايراني شيعي مي باشد كه ريشه در نحوه به شهادت رسيدن امام حسين (ع) در ايام محرم دارد. تعزيه خواني به معني متعارف آن نمايشي است كه در آن واقعه خونين كربلا بدست افرادي كه هر يك نقشي از شخصيتهاي اصلي را بر دوش دارند، نشان داده ميشود. از آنجا كه شيعيان، شهادت امام حسين (ع) را عملي مقدس و رهايي بخش مي دانستند، اجراي مراسم محرم را نوعي تلاش به سوي نجات و فلاح به حساب مي آوردند، بعدها نيز پنداشتند كه مشاركت در نمايشهاي تعزيه، خواه در رديف بازيگران، خواه تماشاگران، آنان را از شفاعت حسين (ع) در روز قيامت بهرمند خواهد ساخت. لاله تقيان در كتاب در باره تعزيه و تئاتر در ايران كه در سال 1374 توسط نشر مركز، در تهران به چاپ رسيد، شدت علاقه ايرانيان به تعزيه خواني و به احترام خاندان اهل بيت را آنچنان عميق مي داند كه حتي پايه گذاري تئاتر در كشور توسط ارامنه را، برگرفته از آيين مذهبي تعزيه خواني مي داند. وي در كتاب خود اظهار مي دارد: تعزيه خواني حركتي خودجوش و مردمي است كه با آغاز نخستين روز محرم در سراسر كشور مقدمات آن فراهم شده و علاقه مندان به امام حسين(ع) در نقشهاي مختلف خود ا آماده انجام اين حركت نمايشي مي كنند. به گفته تقيان: شدت علاقه ايرانيان به امام سوم شيعيان تا بدان حد بود كه حتي در دوران قاجاريه، بر سر اينكه چه كسي در نقش حسين بن علي(ع) به جايگاه برود و شبيه خواني كند، مشاجره صورت مي گرفت و در مقابل، كسي كه قرار بود لباس يزيد يا شمر را بر تن كند، تمايل نداشت در بين نزديكان يا آشنايان شناخته شود. از منظر جامعه شناسي اين نوع تفكر و شيوه فضا سازي ريشه در معنويت خاصي دارد كه شايد به جرات بتوان گفت در اظهار ارادت به ساير ائمه (ع) كمتر ديده مي شود تا چه رسد به ارتباط معنوي ساير اديان با مريدان خود. به همين خاطر است كه هر چند در ايران تئاتر به مفهوم كلاسيك خود آن چنان رشد و پويايي نداشته، اما زماني كه قرار است متن هاي نمايش تراژيك ايران را، با تئاترهاي فاخر جهاني مقايسه كرد، حتي تاثير گذار ترين متن هاي تراژيك نظير رمئو و ژوليت نيز در مقابل تعزيه خواني ساده و بي آلايشي ايرانيان كم مي آورد. يكي ديگر از ويژگي هاي تعزيه خواني در ايران، موسيقي خاصي است كه اين حركت حماسي را همراهي مي كند. در تعزيه خواني، موسيقي از يك سو داراي رديف دستگاهي مي باشد و از سوي ديگر سبب حفظ و تداوم آن در طول ساليان متمادي شده است. در موسيقي تعزيه براي نقش هاي افراد سختدل، آوازهاي متناسب با نقشهاي آنها انتخاب ميشود مانند شمر كه در نوا يا رجز و علي اكبر كه در دشتي ميخواندند. از سوي ديگر رديف موسيقي تعزيه خواني، ريشه در موسيقي مقامي يا نواحي ايران دارد، به عبارت دقيقتر از آنجا كه در نقاط مختلف كشور ما موسيقي مقامي تابع شرايط جغرافيايي، فرهنگي و سياسي آن منطقه خاص است، موسيقي تعزيه خواني آن نيز تحت تاثير همان منطقه قرار گرفته و ساخته و نواخته مي شود. يك محقق در عرصه موسيقي تعزيه خواني در اين خصوص مي گويد: موسيقي حماسي و يا آيفت مندي از شاخه هاي موسيقي مقامي خراسان است كه در برگيرنده نياز، خواهش، حاجت و تضرع مي باشد و غالبا زاييده يك حماسه يا واقعه تاريخي است. هوشنگ جاويد مي افزايد: زماني كه اين واقعه براي قهرمانان يك قوم رخ مي داده، براي زنده نگه داشتن آن واقعه، سروده مي شد كه حماسه سردار عوض و نيز كوراغلي از جمله اين حماسه سرايي هاست. گزارش از: عليرضا حسيني مقدم 666
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1881]