محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1797750682
مسؤول طرح ملي تعيين محدوده بيابانهاي ايران به مناسبت روز جهاني «بيابان زدايي»؛ پديده اي مرموز به نام بيابان
واضح آرشیو وب فارسی:قدس: مسؤول طرح ملي تعيين محدوده بيابانهاي ايران به مناسبت روز جهاني «بيابان زدايي»؛ پديده اي مرموز به نام بيابان
*منورميرشجاعان از كنار بيابانها مي گذريم تند و پرشتاب، بدون درنگ و اندكي تدبر در اين گستره مواج.از كنار بيابانها مي گذريم، همراه با دلهره گذراندن شبي در بيابان و خود را از تماشاي ضيافت صور فلكي كه اين روزها تنها ميهمان آسمان بيابانهاست، محروم مي كنيم. و چقدر بي توجه هستيم به قابليتها و حتي تهديدهاي آن. به گفته يكي از سخنگويان برنامه حفاظت از محيط زيست سازمان ملل، همه مردم بيشتر نگران بالا آمدن آب اقيانوسها در اثر گرم شدن زمين هستند، ولي هيچ كس تفكر جدي در خصوص جلوگيري از گسترش بيابانها ندارد. از آنجا كه امروز روز جهاني «بيابان زدايي» است، فرصت را مغتنم شمرديم كه كمي موشكافانه تر به بيابانها نگاه كنيم. از اين رو گفتگويي داشتيم با دكتر محمد خسرو شاهي، عضو هيأت علمي مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع- بخش تحقيقات بيابان- كشور كه در 8 سال گذشته، مسؤول طرح ملي «تعيين قلمرو جغرافيايي محدوده هاي بياباني ايران» بوده كه از نظر مي گذرد: *آقاي دكتر خسروشاهي !چند درصد كره زمين را بيابانها تشكيل مي دهد و ايران در چه جايگاهي قرار دارد؟ **حقيقت اين است كه در مورد وسعت بيابانهاي كره زمين آمار و ارقام ارايه شده توسط مراجع مختلف متفاوت است، به طور مثال، بر اساس نقشه يونسكو (1977)، مساحت بيابانهاي جهان 50 ميليون كيلومتر مربع برآورد شده است، در حالي كه اداره پژوهشهاي نواحي خشك دانشگاه آريزونا و تاكسون، مساحت بيابانهاي دنيا را 46/89 ميليون كيلومتر مربع اعلام كرده است. از همين قرار، اطلس جهاني مجله جغرافيايي و «ميگز»، اين مساحت را به ترتيب 45 تا 50 ميليون كيلومتر مربع و 48/85 ميليون كيلومتر مربع اعلام كرده اند. برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد ( (UNEPنيز در سال 1997 مساحت تقريبي بيابانهاي طبيعي دنيا را 130 ميليون كيلومترمربع اعلام كرده است. همين منبع در گزارشي با عنوان «چشم انداز جهاني بيابانها» كه به مناسبت روز جهاني محيط زيست در سال 2006 ميلادي انتشار داده، مساحت كل بيابانهاي جهان را معادل يك چهارم خشكيهاي كره زمين برآورد كرده است. به هر حال، اگر نقشه تهيه شده توسط «يونپ» را كه در سال 1997 ارايه شده، مورد استناد قرار دهيم، مساحت بيابانهاي واقعي دنيا كه آن را معادل اقليم فراخشك در نظر گرفته است، حدود 5/7 درصد خشكيهاي جهان است. از اين نظر، بيابانهاي واقعي ايران نيز معادل 35/5 درصد خاك كشور يعني حدود 57/4 ميليون هكتار برآورد شده است، يعني ايران حدود 2/4 درصد از بيابانهاي جهان را در خود جاي داده است. با نگاهي به آمار و ارقام موجود در گزارشهاي كشوري مي بينيم، همين عدد نيز متغير است، زيرا بر حسب آماري كه تاكنون سازمان جنگلها و مراتع از بيابانها ارايه كرده، مساحت بيابانهاي ايران 34 ميليون هكتار و به تازگي هم كه حدود 44 ميليون هكتار اعلام شده است. *آماري كه عنوان كرديد، تفاوت زيادي با هم دارد. به نظر شما چرا عدد واحدي در گزارشهاي كشوري براي بيان مساحت بيابانهاي كشور وجود ندارد؟ **علت اختلاف در ارايه اعداد و ارقام براي مساحت بيابان، نبودن تعريفي شفاف و واضح از اين پديده است، به طوري كه اكثر مفاهيم بيان شده براي تعريف بيابان شامل مفاهيم كلي بوده و براي تعيين آن هم عموماً از عامل اقليم استفاده شده است. در تحقيقي كه طي مدت 8 سال براي تعيين قلمرو جغرافيايي محدوده بيابانهاي ايران با همكاري گروهي از محققان در مراكز تحقيقات استانهاي مورد عمل انجام داديم و موضوع بيابان از جنبه تمامي عوامل محيط طبيعي مورد بررسي قرار گرفت. در اين تحقيق، تلاش شد تا در حد امكان، مهمترين ويژگيهاي اين پديده از دريچه علوم مرتبط يعني زمين شناسي، ژئومرفولوژي، اقليم شناسي، هيدرولوژي، خاك شناسي و پوشش گياهي مورد جستجو قرار گرفته و بر اساس آن، محدوده قلمرو بيابانهاي طبيعي ايران به صورت انفرادي و صرفاً از نگاه تخصصي علم مربوط تعيين و سپس ميزان اشتراك و انفكاك آنها نيز با ارايه نقشه هاي رقومي و مساحي شده ارايه شود. در اين تحقيق، مجموع مساحت مناطق بياباني ايران كه دست كم يكي از عوامل محيطي بيابان شناخته مي شود، رقمي معادل 985 هزار و 798 كيلومتر مربع است كه بيش از 59/8 درصد از كل مساحت ايران را در بر مي گيرد. اما مساحت بيابانهاي واقعي يا مطلق كه به اصطلاح از دل آنها بيرون كشيده شده معادل 278 هزار و 513 كيلومتر مربع (معادل 16/9 درصد مساحت كشور) است. در قلمرو ياد شده، منابع زيستي با محدوديتهاي مختلف محيطي در شرايط حاد روبرو بوده و امكان توسعه فرآيندهاي زيستي به شدت محدود مي شود. بنابراين ضروري است اين نكته را يادآوري كنم كه اين اعداد و ارقام مربوط به بيابانهاست ولي گستره فرآيند بيابانزايي در جهان و كشور ايران، بسيار بيشتر از اين است. *از كل بيابانهاي موجود دركشور، چند كانون بحراني وجود دارد؟ **كانون بحراني مربوط به پديده فرسايش بادي است و در قالب طرحي توسط دفتر امور بيابان سازمان جنگلها و مراتع كشور انجام شده است. يعني از 20 تا 25 ميليون هكتار اراضي كشور كه در معرض فرسايش بادي قرار دارد، حدود 6/4 ميليون هكتار آن در مناطقي هستند كه به لحاظ شرايط زيست محيطي، در اولويت مبارزه و تثبيت قرار دارند. اين مناطق كه به عنوان كانونهاي بحراني فرسايش بادي شناخته شده اند، در 178 نقطه از محدوده جغرافيايي 82 شهرستان و 17 استان كشور قرار گرفته اند. *يكي از تهديدهايي كه امروزه براي ساكنان كره زمين عنوان مي شود، پديده بيابانزايي است. در كشور ما سالانه چه ميزان به بيابانها اضافه مي شود؟ **سازمان ملل متحد مي گويد، در حال حاضر هر سال دست كم 6 ميليون هكتار زمين به گستره چهار ميليارد هكتاري بيابانهاي جهان اضافه مي شود كه خسارتهاي مالي آن، 42 ميليارد دلار در سال است. بر اساس برآوردهاي كارشناسي در ايران نيز هر سال يك درصد از مساحت كشور به جمع بيابانها افزوده مي شود، اما از آنجا كه پديده بيابانزايي به اصطلاح برخي از كارشناسان پديده مرموزي است، گاهي اوقات به خوبي متوجه خطر آن نمي شويم؛ مگر اين كه آثار مخرب آن مشاهده شود و آن وقت است كه چه بسا كار از كار گذشته يا به سختي قابل جبران است. از اين رو بايد علاج واقعه قبل از وقوع صورت گيرد. اين مشكلي است كه متأسفانه در كشور ما به آن توجه نمي شود. شما خشكسالي امسال را ببينيد. با بروز خشكسالي شديد سال جاري، كار به جايي رسيده است كه اين بحران به يكي از مهمترين مباحث رايج در سطح كلان كشور تبديل شده و كارشناسان زيادي را در وزارتخانه ها و سازمانهاي مختلف واداشته است تا با نشستهاي كارشناسي، براي برون رفت از اين بحران، راه چاره اي بينديشند. اين در حالي است كه در طول ساليان گذشته، بسياري از دانشمندان نسبت به بروز و ظهور چنين مسايلي هشدارهاي لازم را داده اند. آنچنان كه سازمان ملل متحد كمبود منابع آب را سبب كاهش زمينهاي كشاورزي اعلام كرده و متعاقب آن، كاهش توليد مواد غذايي را نيز در دهه هاي اخير هشدار داده است. متأسفانه علاوه بر مشكلات خشكسالي، در مورد بروز وقايع سيل نيز چنين مسايلي به چشم مي خورد و هميشه سازمانهاي دست اندركار براي كمك و برون رفت از بحران، بعد از وقوع سيل دست به كار مي شوند و پس از گذشت مدتي، همه چيز فراموش مي شود تا سيلي ديگر يا خشكسالي ديگر! *پديده بيابانزايي چه تأثيرهايي بر زندگي ساكنان كره زمين دارد؟ ** اگر از آوارگي حدود 1/2 ميليارد نفر از ساكنان كره زمين بر اثر تهديد معيشت كه تركيب جمعيتي بسياري از نقاط جهان را به هم ريخته اند، بگذريم و چنانچه از كاهش ذخاير غذايي، سوءتغذيه و بروز بيماريها، افزايش فقر، قحطي، مرگ و مير، مهاجرتهاي دسته جمعي، جنگهاي داخلي، آشفتگيهاي سياسي، ناآراميهاي منطقه اي و حتي مداخله هاي نظامي كه تنها برخي از عواقب بيابان زايي هستند بگذريم، مهمترين اثر منفي ملموس بيابانزايي را مي توانيم در تخريب منابع آب و خاك و در بياني كلي تر تخريب سرزمين ببينيم. البته همانطور كه قبلاً گفتم، آثاري كه ما از پديده بيابانزايي مي بينيم، آثار مشهود آن است، در حالي كه بيابانزايي فرآيندهاي پنهان ديگري نيز دارد كه اغلب به چشم نمي آيد. شايد ما متعاقب افت سالانه سطح آبهاي زيرزميني، كف شكني چاه هاي عميق را ببينيم، اما هجوم خزنده جبهه آب شور زيرين و پيشروي آن در جبهه آب شيرين را نميبينيم. شايد ما تلفات 2 ميليارد تني خاك در سال، يعني تخريب 770 هزار هكتار از اراضي حاصلخيز كشور يا به عبارتي تلفات سالانه 15 تن خاك در هكتار (يعني 7/5 برابر تلفات مجاز خاك) در اثر فرسايش آبي را بشنويم، اما از دست رفتن 76 كيلوگرم ازت، 24 كيلوگرم فسفر و 8 كيلوگرم پتاس از هر هكتار در اثر اين فرسايش نمي بينيم. بدين ترتيب و با يك حساب سرانگشتي، تنها ارزش مواد غذايي از دست رفته خاك كشور به بيش از 6/7 ميليارد دلار در سال مي رسد و شايد اخبار فزوني سيلابهاي متعدد و وقوع آن را در جاي جاي كشور اعم از مناطق بياباني و جنگلي و متعاقب آن خرابي و انهدام تأسيسات آبي ، چاه هاي آب و قناتها و اماكن و ابنيه و اراضي كشاورزي را بشنويم، اما آلودگي آب و خاك در اثر پيشروي آبهاي شور سرازير شده به كوير و نفوذ آن به آبخوانهاي پاياب حوضه و اراضي اطراف را نمي بينيم. آثار منفي بيابانزايي، در ديمزارها- يعني مهمترين جايگاه توليد غله كشور كه دست كم 623 هزار خانوار از آن ارتزاق مي كنند- به مراتب حادتر است. پژوهشهايي كه به تازگي انجام شده، نشان مي دهد ميانگين نرخ فرسايش در ديمزارها به مرز 100 تن در هكتار در سال رسيده است. آثار اين تخريب را كه با افت حاصلخيزي خاك همراه است، مي توان در روند نزولي عملكرد محصولات زراعي و افزايش هزينه هاي توليد گندم ديم كشور مشاهده كرد. اينها گوشه هايي از پيامدهاي منفي پديده بيابانزايي است كه برشمرده شد و تشريح اين پيامدهاي زيان بار فعلاً از حوصله اين سؤال خارج است. *چه اقدامهايي در جهت مهار بيابانزايي در ايران صورت گرفته است؟ **البته در طول چند دهه گذشته، قدمهاي مؤثري در زمينه عمليات مهار بيابانزايي توسط دستگاه هاي تحقيقاتي و اجرايي برداشته شده كه آثار و بركات آن در مناطق بياباني كشور كاملاً مشهود است. اجراي بيش از 2 ميليون هكتار عمليات نهال كاري با 37 گونه مقاوم به خشكي، انجام 6/4 ميليون هكتار بذركاري و بذرپاشي، 230 هزار هكتار مالچ پاشي و اجراي 60 هزار هكتار طرح مديريت هدررفت آب در عرصه هاي بياباني را مي توان از جمله عمليات اجرايي مهار بيابانزايي قلمداد كرد. در بخش تحقيقات نيز انجام بيش از 65 طرح تحقيقاتي بزرگ در زمينه مسايل و مشكلات بيابان و بيابانزايي به اجرا درآمده و نتايج آن براي استفاده به بخش اجرا ارسال شده است. *جداي از مشكلات و چالشهايي كه عنوان شد، مناطق بياباني كشور داراي چه قابليتهايي هستند؟ **بيابانها برخلاف تصور عامه اگرچه مناطقي لم يزرع و بدون حاصل شناخته مي شوند، ولي توانمندي توليدي ديگري دارند كه مي تواند براي آينده ايران نويدبخش باشد. زمينه مناسب اقليمي و تابش آفتاب در بيشتر مناطق بياباني ايران در اكثر فصول سال، جاذبه هاي گردشگري، مناطق واجد ظرفيت بالاي باد و قابليتهاي توليد انرژي زمينگرمايي مي تواند زمينه لازم و مناسبي براي گسترش انرژيهاي نو و پاك در جهت تأمين و بهبود زندگي مردم اين مناطق را فراهم آورد. *درباره جاذبه هاي گردشگري مناطق بياباني كشور توضيح بيشتري بفرماييد. ما چقدر توانسته ايم از اين قابليتها در پيشبرد صنعت گردشگري دركشورمان استفاده كنيم؟ (مقايسه اي با ديگر كشورهاي بياباني). **مناطق بياباني ايران سرشار از جاذبه هاي توريستي و گردشگري هستند، زيرا اكثر شهرها و يا حتي برخي از مناطق روستايي واقع در نواحي بياباني، داراي آثار فرهنگي و يا جاذبه هاي تاريخي و طبيعي منحصر به فرد هستند. از يزد و كاشان و قم و اصفهان گرفته تا كرمان و خراسان و سمنان و سيستان و... كه همگي در محدوده مناطق بياباني ايران قرار گرفته اند، هر يك به نوبه خود ويژگيهاي خاص تاريخي- فرهنگي و طبيعي خوبي دارند كه مي توانند در جذب گردشگران داخلي و خارجي به خوبي ايفاي نقش كنند. از كويرهاي نمك بيابانهاي مركزي تا شهر افسانه اي كالوتهاي لوت و تپه هاي شني اطراف هر يك از شهرها و روستاهاي اين مناطق با برنامه ريزي و مديريت درست ميتوان درآمد قابل توجهي براي عمران و آباداني مردم همان سرزمين كسب كرد. رصد ستارگان در شبهاي صاف كوير، انواع تپه هاي شني و شكلهاي متنوع چهره مناطق بياباني و هزاران جاذبه ديگر، مي تواند در نوع خود سالانه هزاران گردشگر طبيعت دوست را روانه ايران كند. بسياري از كشورهاي آسيايي مشابه كشور ما حتي همين كشورهاي حاشيه خليج فارس، از سرزمينهاي شني و سوزان خود درآمدهاي هنگفتي از طريق جذب گردشگران خارجي كسب مي كنند، به طوري كه بخش قابل توجهي از درآمدهاي ملي آنها از همين راه تأمين مي شود. شما دوبي را در همسايگي ايران در نظر بگيريد كه مانند شرايط نواحي ساحلي جنوب ايران و يا جزيره هاي ما (مثلاً قشم يا كيش) دارد. ببينيد آنها چه كرده اند و ما چه كرده ايم. در سال 2004، سفري به استانهاي بياباني كشور چين داشتم. شرايط بيابانهاي آنها هم تقريباً مثل بيابانهاي كشور ما مي باشد. آنها در كنار كارهاي مهار بيابان زايي، به خوبي و هوشمندي توانسته اند در كنار جذب گردشگران از آثار تاريخي و كهن خود، آنها را به بازديد از جاذبه هاي بياباني نيز ترغيب كنند. اين كشور به منظور كسب درآمد از طريق جلب گردشگران داخلي و خارجي در بعضي از مناطق بياباني خود كه پروژه هاي تثبيت شنهاي روان انجام شده است و عرصه هاي بياباني به صورت جنگل كاري و فضاي سبز نيز در آمده است، با ايجاد تسهيلات و امكانات رفاهي، پاركها و تفرج گاه هاي زيبا حتي عرصه هايي از تپه هاي شني را بدون عمليات تثبيت در اطراف شهرها به صورت طبيعي حفظ و نگهداري كرده و با به خدمت گرفتن كاروانهايي از شترهاي دو كوهان و انواع وسايل و امكانات ورزشي و تفريحي از قبيل اسكي روي شن، كايت، اتوبوسها و كاميونهاي روباز و انواع تفريحات سالم، توجه گردشگران داخلي و خارجي را به اين مناطق جلب كرده و درآمد قابل توجهي را از اين طريق عايد كشورشان كرده اند. در همان سال، بيش از 71 ميليون گردشگر به آن كشور وارد شده كه اغلب بازديد از مناطق بياباني چين در برنامه كاري آنها گنجانده شده بود و من به چشم خود رفت و آمد روزانه جمعيتهاي قابل توجه گردشگر در بيابانها و شنزارها را مي ديدم.
سه شنبه 28 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: قدس]
[مشاهده در: www.qudsdaily.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 627]
-
گوناگون
پربازدیدترینها