واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نقد فيلم ماجراي ماتئي (فرانچسکو رزي، 1972) نويسنده : عزيزالله حاجي مشهدي فرانچسکو رزي، کارگردان صاحب نام ايتاليايي در سال 1972 به ساخت ماجراي ماتئي به عنوان نهمين فيلم سينمايي مستقل خود دست زد که به دليل نوع نگاه منتقدان قرار گرفت. فيلم با ماجراي سقوط هواپيمايي شخصي انريکو ماتئي در سيسيل که به مرگ دلخراش او منجر مي شود، آغاز ميشود و در ادامه؛ با مرور گذشته و گزارش ظريف کار و زندگي اين چهره موفق و خستگي نشناس، تصويري به نسبت دقيق از او به دست مي دهد که صاحب شرکت نفتي بزرگي به نام اي - ان - اي است و در همه لحظه هايي که فرصت زندگي کردن پيدا کرده، به سختي مي کوشد تا معادلات بين المللي نفتي را براي حفظ منافع فردي خود و به ويژه کشورش برهم بزند. زندگي ماتئي - در مقام يک تاجر بزرگ نفتي در ايتاليا - به خودي خود شايد اهميت چنداني نداشته باشد، اما از آن جا که فرانچسکو رزي مي کوشد تا در حاشيه فضاسازي هاي هوشمندانه چنين اثري از چهره واقعي ايتاليا پس از دوره نازيسم پرده بردارد، ماجراي ماتئي اهميت بيشتري پيدا مي کند. جان ماريا ولونته در نقش ماتئي، تصويري از يک آدم سختکوش، خستگي نشناس، وطن پرست و در عين حال علاقمند به کار و تلاش و پيشرفت و حفظ منافع فردي را به خوبي ارائه مي دهد و اگر چه به ظاهر بازي سرد و يکنواختي در سراسر فيلم از او مي بنيم، اما درنهايت مي توان چنين پنداشت که حتي همين سبک بازي نيز در خدمت اين نقش پرتناقض و دشوار بوده و اين بازيگر در ايفاي چنين نقشي موفق عمل کرده است. نوع روايت فيلم در مقايسه با روال معمول داستان پردازي، تفاوت آشکاري دارد. ضمن بازگشت به گذشته شخصيت محوري فيلم درست در شرايطي که ديگر زنده نيست و در پي حادثه اي از کار وتلاش و حضور گرم او در ميان مردمان زادگاهش در کاتانيا روبه رو مي شويم که به دليل محبوبيت بيش از اندازه وي در ميان مردم سيسيل از وي تصويري به ياد ماندني در ذهن مخاطب چنين فيملي باقي مي گذارد. استفاده از فضاهايي که در آن به ويژه حضور گرم و پرشور مردم با نماهاي عمومي و باز از انبوه استقبال کنندگان وي که گويي تصاويري از فضاهاي مستندگونه واقعي روبه رو هستيم، از تمهيدات هوشمندانه اي بوده که در طبيعي جلوه دادن چنين صحنه ها و فضاهايي بسيار درست و سنجيده عمل مي کند. در ماجراي ماتئي، رزي در مقام يک کارگردان علاقمند به نقد مسائل اقتصادي و اجتماعي، آشکارا مي کوشد تا از قدرت روزافزون مافيا در سيسيل سخن بگويد و حي سقوط اسرارآميز هواپيماي شخصي او نيز، سند گويايي از نقش آشکار و حضور انکارناپذير قدرت هاي مافيايي در از پيش پا برداشتن چهرهايي موجه، مردم گرا و ملي در ايتاليا بوده که در عمل با رويه ضد مردمي نازيسم در ايتاليا درتضاد بوده است. در جايي از فيلم کا ماتئي با نوعي شيفتگي و شادماني کوکانه از پيدا شدن و کشف متان در منابع نفتي در منطقه سيسيل سخن مي گويد، رزي از اين شخصيت، چهره اي ملي و مردمي و علاقمند به رفاه و سعادت آدم هاي جامعه خود ارائه مي دهد که اين گنجينه بزرگ را متعلق به تمامي مردم مي داند. ماتئي در جايي براي نشان دادن اي روحيه که خود را از خانواده اي فقير بزرگ شده و طعم فقر ار چشيده است. در فيلمنامه ماجراي ماتئي رويدادها به گونه اي طراحي شاه که بيننده چنين فيلمي بتواند حضور نامرئي و در عين حال کاملا مستقيم مافيا را در ماجراي کشته شدن ماتئي در حادثه سقوط هواپيماي شخصي وي به خوبي درک کند. به همين دليل درست در روز واقعه با جابه جا کردن تعدادي مامور قلابي به جاي ماموران واقعي در فرودگاه ناحيه کاتانيا، با دستکاري احتمالي در موتور هواپيما، بروز چنين حادثه اي را طبيعي جلوه مي دهد. ماتئي از نگاه رزي، چهره معتدلي است که درست به موازات حفظ منافع فردي خود، به فکر هموطنان خود نيز است. جايي که از مردم کاتانيا مي خواهد تا به وابستگان خود خبردهند که به شهر و ديارشان برگرداند، چرا که براي همه در اين جا کار پيدا مي شود، بار ديگر بخشي از روحيات مردم گرايانه ماتئي به ما نشان داده مي شود. در صحنه اي از فيلم، جايي که ماتئي در يک بازديد سرزده و بدون اطلاع قبلي به دليل کثيف بودن فضاي دستشويي که وضعيت بسيار آشفته و به هم ريخه اي دارد، به خوبي نشان داده ميشود که چنين شخصيتي، براي رسيدن به هدف هاي والا، به نظم و پشتکار و دقت نظر خاصي نياز دارد، به همين دليل در چنين صحنه اي برخلاف انتظار ما، همان دليل در چنين صحنه اي برخلاف انتظارما؛ به نظم و پشتکار و دقت نظر خاصي نيازدارد. به همين دليل در چنين صحنه اي برخلاف انتظار ما، همان کساني را که به عنوان آدم هاي فرودست و زحمتکش هميشه دوست شان مي دارد، به شدت مورد انتقاد قرار مي دهد و آنان را به تندي سرزنش مي کند. در واقع معتدل بودن چنين شخصيتي را مي توان در سايه چنين رفتارهاي به ظاهر متناقضي باور کرد. در بخش هايي از فيلم که دوستان و آشنايان ماتئي با نوعي خاطره گويي از شخصيت وي سخن مي گويند، فيلم با برش هايي به نماهايي از کار و زندگي او، تصويري ارائه مي دهد که متناسب با بافت داستان پردازانه اثر، ذهن مخاطب را به حال و هواي خاص فيلم هاي مستند يا مستندهاي بازسازي شده نکشاند. در جايي از فيلم، رزي آشکارا به اين حقيقت تلخ اشاره مي کند که دستگاه قضايي ايتاليا حتي با کمک زبده ترين دادستان ها نيز به دليل نفوذ مافيا در آن، هرگز نخواهد توانست از واقعيت هاي باورپذير چنين حوادثي پرده بردارد و به اصطلاح رازگشايي کند. شايد به همين دليل است که پرونده سقوط هواپيماي شخصي ماتئي براي دادستان، بسيار عجيب و غريب به نظر مي رسد. ماجراي ماتئي را مي توان ترکيب معقول و سنجيده اي از سينما و سياست به حساب آورد که فرانچسکو رزي با الهام از واقعيت ، بي ان که قصد مستندسازي وقايع را داشته باشد، رويکردي متعهدانه و مستندگونه در آن ارائه مي دهد. منبع:ماهنامه صنعت سینما ش 89 /ج
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 294]